Thảm họa ở bãi vàng Mà Sa Phìn: 7 hay nhiều hơn thế số người chết và mất tích?

Sau hơn một tuần xảy ra thảm họa lũ quét ở bãi vàng Mà Sa Phìn (xã Nậm Xây, huyện Văn Bàn, Lào Cai), số nạn nhân thiệt mạng mà tỉnh này công bố vẫn chưa có gì thay đổi. Vẫn 7 người.

Chúng tôi xin được cung cấp thêm danh tính những nạn nhân thiệt mạng trong thảm họa này đã không được đưa vào danh sách. 23 người chết và mất tích.

Sau cuộc thị sát hiện trường vụ sạt lở tại mỏ vàng Mà Sa Phìn ngày 25/8, lập tức Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai Đặng Xuân Phong tổ chức một cuộc họp bàn phương án hỗ trợ, khắc phục thiệt hại sau bão số 1, 2 và 3 trên địa bàn tỉnh này vào ngày hôm sau.

Tại cuộc họp, báo cáo của các cơ quan chức năng tiếp tục khẳng định: Hoàn lưu 3 cơn bão vừa qua đã gây ra thiệt hại nặng về người và tài sản cho người dân trên địa bàn tỉnh. Thống kê đến thời điểm này, toàn tỉnh có 23 người chết và mất tích, 10 người bị thương.

Trên 1.500 hộ dân có nhà ở bị hư hại do bão, lũ, trong đó có 119 hộ phải di chuyển khẩn cấp đến nơi ở mới. Tổng diện tích lúa và hoa màu bị thiệt hại là trên 10.600 ha.

Trong đó, có 598 ha lúa bị mất trắng, gần 11.000 vật nuôi (gia súc, gia cầm) bị chết. Hàng trăm công trình xây dựng cơ bản bị lũ phá hủy, trong đó đáng chú ý là có 23 trường học và 36 công trình thủy lợi bị hư hại. Tổng thiệt hại về kinh tế ước tính gần 600 tỷ đồng. 

Riêng thảm họa lũ quét lịch sử tại bãi vàng Mà Sa Phìn, số nạn nhân chính thức được các cơ quan báo cáo vẫn là 7 người. Mặc dù, chính quyền các cấp khẳng định “sẽ tiếp tục tìm kiếm và cập nhật”, tuy nhiên, theo điều tra của NNVN và một số cơ quan báo chí khác, có những trường hợp gặp nạn khá rõ ràng nhưng không hiểu sao đến thời điểm hiện tại vẫn không được đưa vào danh sách các nạn nhân.

Người nhà nạn nhân tìm kiếm xác phu vàng

Mới đây nhất, một người phụ nữ tên là Lê Thị Hiền (SN 1991) quê ở xã Bằng Vân (huyện Ngân Sơn, Bắc Kạn) gọi điện thoại cho PV bức xúc: “Chồng tôi tên là Hoàng Văn Hưng (SN 1988), mới đi làm ở bãi vàng Mà Sa Phìn được 2 tháng. Hôm 20/8, có một nhóm người nói được chủ bưởng vàng ở Lào Cai thuê đưa thi thể chồng tôi về quê và cho 20 triệu để lo mai táng. Từ đó đến nay chẳng có ai đến hỏi han gì. Hôm vừa rồi mọi người đọc báo thấy danh sách 7 người tử vong do tỉnh Lào Cai công bố không có tên chồng tôi”.

Cũng theo điều tra của NNVN, anh Hoàng Văn Hưng là phu vàng làm thuê cho ông Chu Đình Ngao và bà vợ tên Chiến (cũng ở xã Bằng Vân). Sau trận lũ đêm 19/8 quét qua bãi vàng Mà Sa Phìn, cả ông Ngao và bà Chiến đều thiệt mạng.

Chủ tịch xã Bằng Vân, ông Nông Văn Quảng xác nhận, hiện tại thi thể của ông Ngao đã được đưa về quê mai táng, còn xác bà Chiến vẫn chưa tìm thấy.

Như vậy, ít nhất số nạn nhân trong thảm họa Mà Sa Phìn còn có 3 người ở xã Bằng Vân không được nhà chức trách tỉnh Lào Cai công bố.

Phu vàng Nông Văn Thành, cũng là người làm thuê cho vợ chồng Ngao – Chiến, thoát chết trong thảm họa vừa qua nói: Đêm hôm đó chính mắt tôi nhìn thấy 3 người chết.

Phu vàng Nông Văn Thành: Tận mắt tôi nhìn thấy 3 người chết

Mưa rất lớn, sấm sét kinh hoàng, lán chúng tôi gặp nạn đầu tiên, tuy nhiên tất cả đều chạy thoát. Khi mọi người vừa lên đến lán chỉ huy của ông Ngao- bà Chiến, thì một tiếng động rung trời, đất đá, cây cối ầm ầm đổ xuống, nước lũ càn quét kinh hoàng.

Ông Chu Đình Ngao bị vùi trong đất đá, bà Chiến bị dòng nước lũ nhấn chìm, giơ tay cầu cứu trong vô vọng. Tôi cũng nhìn thấy một đứa bé mới 15 tuổi ở lán bên cạnh bị đất đá vùi lấp, sau đó nước lũ cuốn trôi.

Trong báo cáo của UBND tỉnh Lào Cai, chỉ có một nạn nhân quê ở Thanh Hóa, tuy nhiên, sự thật có ít nhất 2 người quê ở huyện Ngọc Lặc thiệt mạng trong đêm 19/8. Người đầu tiên là ông Phạm Văn Tự (SN 1977) trú tại xã Mỹ Tâm, huyện Ngọc Lặc, đã được công bố. Người thứ hai là Phạm Văn Chức (SN 1997).

Tại Mà Sa Phìn, chúng tôi đã gặp ông Phạm Văn Liên, bố của Chức lên tìm xác con trai gặp nạn đêm 19/8. Đi cùng ông Liên là Phạm Văn Dự (SN 1995), nhân chứng sống trong cơn lũ quét ở Mà Sa Phìn. Chính mắt Dự nhìn thấy Chức bị lũ cuốn trôi. “Lán của bọn em có 16 người, em chỉ biết chắc chắn có 11 người thoát được. Thằng Chức bây giờ còn không biết xác ở đâu”, Dự nói.

Không tìm được xác con mà chỉ tìm được một bộ quần áo, ông Phạm Văn Liên bèn lấy một nắm đất ngay tại bãi vàng, bỏ vào chiếc bát, thắp nén nhang rồi mang về quê thờ cúng.

Cũng trong quá trình điều tra về số người chết tại Mà Sa Phìn, chúng tôi được Triệu Tòn Nhất, một thanh niên ở thôn Phù Lá Ngài, xã Nậm Xây cho biết, chính mắt anh ta nhìn thấy có đến trên 20 thi thể phu vàng được đưa qua đây, thời gian chủ yếu là từ chiều cho đến 12 giờ đêm.

Còn ông Giàng A Khua (Mù Cang Chải, Yên Bái) đã được thuê vận chuyển các phu vàng gặp nạn với tiền công 2 triệu đồng đã khẳng định: Ít nhất chúng tôi đã khiêng hàng chục người chết ra khỏi bãi vàng. Họ không cho đi đường thẳng ra xã Nậm Xây mà bắt đi đường vòng lên bản mới.

Giàng A Khua: Tôi được thuê để gánh xác người chết, ít nhất cả chục người

Và cả một nhóm người Mông ở bản Sà Phìn được thuê lên bãi vàng tìm xác những nạn nhân trong lòng đất. Tìm thấy một xác sẽ được trả công 5 triệu đồng.

Những thanh niên bản địa được thuê lên Mà Sà Phìn đào xác

Rất tiếc rằng, những thông tin này chưa được tỉnh Lào Cai điều tra và công bố.

Từng có tiền lệ ém thông tin

Mặc dù tại cuộc họp sau chuyến thị sát Mà Sa Phìn, ông Đặng Xuân Phong - Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai nhấn mạnh: Quan điểm của tỉnh là không né tránh, không che giấu thông tin mà sẽ thông tin chính xác, khách quan về số người thiệt mạng. Ông Phong cũng yêu cầu huyện Văn Bàn thành lập ngay đường dây nóng để tiếp nhận thông tin về các nạn nhân mất tích để kịp thời tổ chức cứu hộ, cứu nạn, hỗ trợ các gia đình nạn nhân đi tìm kiếm.

Tuy nhiên, cũng cần phải nói thêm, 3 năm trước, cũng chính tại huyện Văn Bàn, các cơ quan chức năng thuộc tỉnh Lào Cai đã từng “giấu” số người thiệt mạng trong một vụ sạt lở tại bãi vàng thuộc địa phận xã Minh Lương (huyện Văn Bàn).

Cụ thể, vào đêm 4/9/2013, tại khu vực khai thác vàng xã Minh Lương đã xảy ra sạt lở kinh hoàng khiến nhiều người bị vùi lấp trong đất đá. Các cơ quan chức năng tỉnh Lào Cai báo cáo “2 người chết, 7 người bị thương”.

Còn bao nhiêu xác phu vàng nằm lại dưới đất đá Mà Sa Phìn?

Phải đến khi có sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan báo chí, tỉnh Lào Cai mới thừa nhận số nạn nhân chết trong thảm họa ở Minh Lương là 12 người người. Mặc dù vậy, cho đến nay, vẫn còn thông tin trong dư luận, số người chết trong đêm 4/9/2013 còn nhiều hơn số tỉnh Lào Cai khẳng định. Thành thử, chuyện tỉnh Lào Cai mới chỉ công bố danh sách 7 nạn nhân gặp nạn ở Mà Sa Phìn cũng là điều dễ hiểu thôi.

Chưa hết, sau khi xảy ra thảm họa Mà Sa Phìn, liên quan đến vấn nạn vàng thổ phỉ, các cơ quan chức năng tỉnh Lào Cai cũng rơi vào tình trạng “ông nói xuôi bà nói ngược”.

Tại văn bản 368/GP-UBND, tỉnh Lào Cai đã cấp phép khai thác vàng cho Cty Vàng Nhẫn với tổng diện tích khai thác 26,03 ha, thuộc khu vực Sà Phìn và Tsu Ha. Thời hạn khai thác là 11 năm với công suất 59kg vàng/năm.

Theo Phó Chủ tịch UBND huyện Văn Bàn, ông Phạm Bình Minh, hàng năm, huyện có thành lập các đoàn liên ngành để truy quét, phá hủy các lán trại và máy móc. Thế nhưng, cứ đẩy đuổi hôm trước thì hôm sau thổ phỉ quay lại theo kiểu “đá ném ao bèo”. “Nói chung còn vàng là họ còn tìm đến đây. Nhiều lúc chính quyền địa phương đã phải bất lực với tình trạng này", ông Minh thừa nhận.

Trong khi đó, ông Vũ Đình Thủy - Trưởng phòng Quản lý khoáng sản, Sở TN-MT Lào Cai lại phủ nhận thông tin này. Theo ông Thủy, tại khu vực Mà Sa Phìn không có tình trạng khai thác thổ phỉ. Còn với dự án của Cty Vàng Nhẫn, ông Thủy thừa nhận, từ năm 2015 đến nay, Sở chưa từng tiến hành thanh tra dự án này, chưa có kế hoạch thanh tra.