Vụ ám sát hụt rúng động Liên Xô

Sát thủ là một trung úy quân đội Liên Xô vừa đào ngũ, cải trang thành cảnh sát an ninh trà trộn vào đoàn xe của các chính khách. Tuy nhiên hắn đã không biết chính xác đâu là chiếc xe mà Leonid Brezhnev đang ngồi.

Ngày 22/1/1969, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô Leonid Brezhnev đã suýt chết trong một vụ ám sát táo tợn khi ông đến tham dự lễ chào đón các phi hành gia trở về từ vũ trụ.

Kẻ ám sát là một cựu binh của Quân đội Liên Xô, hắn đã xả súng vào đoàn xe chở các nhà lãnh đạo Liên Xô khi đó đang đi ở Moscow. Mặc dù ông Brezhnev đã may mắn không bị thương nhưng vụ xả súng đã giết chết một lái xe và làm bị thương nhẹ vài phi hành gia vừa trở về Trái đất. Ngay sau khi xảy ra vụ việc, sát thủ Viktor Ilyin đã bị bắt và thông tin bị chính quyền Liên Xô phong tỏa cho đến vài năm sau.

Sát thủ có tên đầy đủ là Viktor Ivanovich Ilyin, sinh ra tại Leningrad năm 1948. Hắn bị bắt vào quân đội năm 1968 sau khi học xong 1 trường cao đẳng kỹ thuật và phục vụ với quân hàm trung úy. Trong môi trường quân ngũ, Ilyin đã tỏ ra bất mãn và đau khổ cực độ khi phải tham gia cuộc chiến giữa Liên Xô và Tiệp Khắc khi đó.

Brezhnev tại một cuộc họp bàn về hợp tác và an ninh Châu Âu

Ngày 21/1/1969, một ngày trước khi thực hiện âm mưu ám sát, Ilyin đánh cắp 2 khẩu súng ngắn Makarov của đơn vị, sau đó bỏ trốn về quê nhà Leningrad. Tại đây hắn đã lấy bộ đồng phục cảnh sát của người anh rể và một mình bí mật di chuyển đến Moscow với những kế hoạch đã vạch sẵn trong đầu.

Sáng hôm sau, trong bộ trang phục của cảnh sát Liên Xô, Ilyin nhanh chóng di chuyển qua đám đông đang chờ đợi những người anh hùng trở về từ vũ trụ ở trước điện Kremlin. Mọi người đang đứng xung quanh cổng Borovitsky, nơi đoàn xe chở các phi hành gia trên tàu vũ trụ Soyuz 4 và Soyuz 5 sẽ tiến vào điện Kremlin để dự buổi lễ tôn vinh trang trọng nhất của Liên Xô khi đó.

Các phi hành gia: Vladimir Shatalov, Boris Volynov, Yevgeny Khrunov và Aleksei Yeliseyev đã trở về Trái đất đúng 1 tuần sau khi thực hiện thành công nhiệm vụ lắp ghép với trạm vũ trụ quốc tế, đây là điều chưa từng xảy ra trong ngành khoa học không gian khi đó. Họ được đón tiếp bởi Tổng Bí thư Leonid Brezhnev và Chủ tịch Liên Xô Nikolai Podgorny và theo đoàn xe tiến về phía điện Kremlin.

2 giờ 15 chiều, đoàn xe bắt đầu tiến vào khu vực đám đông đang đứng chờ. Lúc này, Ilyin bước ra khỏi đám đông, tay cầm 2 khẩu súng ngắn bắn liên tiếp vào chiếc xe thứ 2, mặc kệ chiếc đầu tiên đang có các phi hành gia vẫy chào mọi người. Sau này, khi thẩm vấn Ilyin cho biết hắn bắn vào chiếc thứ 2 bởi nghĩ rằng đây là xe mà Tổng Bí thư Leonid Brezhnev ngồi.

Nhưng rất may mắn cho Tổng Bí thư Leonid Brezhnev và đen đủi cho Ilyin, bên trong chiếc xe này là những phi hành gia khác của Liên Xô- những người đã trở về trong các sứ mệnh khám phá không gian trước đó bao gồm Alexey Leonov, Valentina Tereshkova, Georgy Beregovoy và Andrian Nikolayev.

Tổng cộng có 14 phát súng đã được bắn ra từ 2 khẩu súng ngắn của Ilyin vào chiếc Limousine. Người lái xe là Ilya Zharkov đã thiệt mạng và những phi hành gia có mặt trong xe bị thương nhẹ, ngoài ra không có tổn thất gì hơn. Ngay sau khi Ilyin nổ súng, một cảnh vệ đã điều khiển xe moto của mình lao thẳng vào tên sát nhân và bắt giữ hắn. Chương trình vẫn được tiếp diễn theo đúng kế hoạch dù chậm lại ít phút do sự cố ám sát.

Sau khi bị bắt giữ, Ilyin đã phải trải qua một cuộc thẩm vấn kéo dài nhiều giờ bởi Giám đốc Cơ quan Tình báo của Liên Xô (KGB) khi đó là Yuri Andropov. Kết quả là Ilyin đã bị điên và phải gửi đến Viện tâm thần ở Kazan, nơi hắn bị biệt giam cho đến năm 1988. Theo một vài nguồn tin của Nga thì Ilyin đã được thả vào năm 1990 và chuyển đến St. Petersburg. Còn chiếc xe Limousine bị ăn 14 viên đạn thi thoảng vẫn được đem ra trưng bày trước công chúng.

Brezhnev phát biểu trong một phiên họp của chính phủ

Vụ ám sát khi đó đã trở thành đề tài nóng cho các phương tiện truyền thông phương Tây. Tuy nhiên, những thông tin về vụ việc được công bố khá chậm và ít. Phải mất đến 2 ngày sau, chính phủ Liên Xô mới có một thông cáo chính thức về vụ việc nhưng có cũng chẳng có gì rõ ràng, đến nỗi các phóng viên còn không thể xác định được sát thủ là đàn ông hay phụ nữ.

Sở dĩ, chính quyền Liên Xô làm thế là vì họ không muốn xác nhận đây là một vụ ám sát, tuy nhiên các chuyên gia phân tích thời đó đã tự tin khẳng định đây là một âm mưu nhằm vào Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô Leonid Brezhnev.

Mặc dù không bị thương nhưng Leonid Brezhnev vẫn rất lo lắng về âm mưu ám sát này, may mắn đã mỉm cười với ông khi quyết định đổi xe trên đường đi, điều mà tên sát thủ đã không tính đến. Sau đó, vào những năm 1977 và 1978, ông Leonid Brezhnev liên tục trở thành mục tiêu của các âm mưu ám sát tại nước ngoài, tuy nhiên tất cả đều không thành công.

Tất cả đều được phát giác và ngăn chặn kịp thời bởi cơ quan tình báo Liên Xô lúc đó là KGB, những điệp viên của tổ chức này đã bắt giữ hàng chục tay sát thủ là lính bắn tỉa chuyên nghiệp được phái đi làm nhiệm vụ ám sát.