Thu gom bao gói thuốc BVTV tại tỉnh Đồng Tháp. Ảnh: Sơn Trang
Thu gom bao gói thuốc BVTV ở Việt Nam
Ở Việt Nam, từ năm 2012 đến nay, đã có nhiều chương trình thu gom, xử lý bao gói thuốc bảo vệ thực vật (BVTV). Trong đó, nổi bật là Chương trình Cùng nông dân bảo vệ môi trường do Cục Bảo vệ thực vật phối hợp với các chi cục trồng trọt và BVTV phía Nam, Tập đoàn Lộc Trời và nhiều doanh nghiệp thuốc BVTV, Hội Doanh nghiệp Sản xất và Kinh doanh thuốc BVTV Việt Nam (VIPA) cùng thực hiện. Một trong những nội dung chính của Chương trình là hướng dẫn nông dân xử lý bao gói thuốc BVTV an toàn, hiệu quả.
Ông Nguyễn Văn Sơn, Chủ tịch VIPA cho biết, Chương trình Cùng nông dân bảo vệ môi trường đã xây dựng 1.266 bể chứa bao bì thuốc BVTV đã qua sử dụng; hướng dẫn và vận động bà con nông dân thu gom hơn 111.720kg bao bì thuốc BVTV ngoài đồng ruộng. Lượng rác thải BVTV này được đem tiêu hủy an toàn tại nhà máy Insee Ecocycle Việt Nam.
Trong 2 năm, từ 2020 đến 2021, Chương trình đã phối hợp cùng 7 tỉnh, thành phố lắp đặt thêm 105 hố chứa bao bì thuốc BVTV cải tiến. Ban điều hành Chương trình đã phối hợp với Công ty Insee Ecocycle Việt Nam tổ chức đợt thu gom bao bì cho các điểm thực hiện mô hình từ ngày 29/3 - 1/4/2022 và đã thu gom được 5.294kg bao bì, vỏ chai thuốc BVTV đã qua sử dụng và tiêu hủy an toàn, không gây ô nhiễm môi trường.
Đặc biệt, Chương trình đã hỗ trợ soạn thảo nội dung và trình Bộ NN-PTNT, Bộ TN-MT ban hành Thông tư liên tịch 05/2016/TTLT-BNNPTNT-BTNMT ngày 16/5/2016 về “Hướng dẫn thu gom, vận chuyển và xử lý bao gói thuốc BVTV sau sử dụng”.
Bên cạnh đó, một số chương trình do Cục BVTV phối hợp với các cơ quan, hiệp hội (VIPA, CropLife Việt Nam) triển khai thực hiện tại một số tỉnh, thành phố cũng đang góp phần tích cực vào thu gom, xử lý bao gói thuốc BVTV như Chương trình sử dụng thuốc BVTV an toàn, hiệu quả, có trách nhiệm tại Sơn La (2017 - 2020); Chương trình sử dụng thuốc BVTV an toàn và hiệu quả tại TP Cần Thơ (2023 - 2024); Chương trình hợp tác sử dụng thuốc BVTV an toàn và hiệu quả tại Đồng Tháp (2021 - 2026)...
Trung Quốc tái chế gần 80% bao gói thuốc BVTV
Trung Quốc là nước sản xuất thuốc BVTV lớn nhất thế giới và nằm trong những nước sử dụng thuốc BVTV nhiều nhất. Vì vậy, lượng bao gói thuốc BVTV ở Trung Quốc rất lớn.
Bà Lưu Gia Bình, Giám đốc điều hành CropLife Trung Quốc cho biết, năm 2023, có 465 nghìn tấn thuốc BVTV đã được sử dụng ở nước này. Số lượng thùng, bao gói thuốc BVTV phục vụ trồng trọt năm 2023 là 3,4 tỷ (túi, gói, chai), với tổng khối lượng ước tính từ 70.000 - 90.000 tấn. Trong đó 51% thuốc được đóng trong chai nhựa.
Một bể chứa bao gói thuốc BVTV sau sử dụng ở tỉnh Tiền Giang. Ảnh: Sơn Trang.
Việc quản lý bao gói thuốc BVTV bắt đầu được quan tâm ở Trung Quốc từ thập niên đầu tiên của thế kỷ 21, nhất là từ khi triển khai giai đoạn 2 của Dự án hợp tác kỹ thuật Trung - Đức về quản lý bao gói thuốc BVTV vào năm 2010. Từ đó, nhiều chương trình đã được triển khai tại nhiều địa phương ở Trung Quốc với sự tham gia tích cực của CropLife Trung Quốc và các thành viên.
Đến năm 2017, Trung Quốc đã bắt đầu có những quy định mang tính pháp lý về tái chế bao gói thuốc BVTV. Cụ thể, Hội đồng Nhà nước đã bổ sung Điều 37 về tái chế và tiêu huỷ bao gói thuốc BVTV trong Quy định về Quản lý thuốc BVTV sửa đổi. Một số luật về môi trường khi tiến hành sửa đổi cũng đã đưa vào những quy định về tái chế bao gói thuốc BVTV.
Theo CropLife Quốc tế (CLI), đến nay, đã có 69 quốc gia báo cáo các hoạt động CMS (hệ thống quản lý bao gói thuốc BVTV) trong hệ thống CropLife toàn cầu. Các quốc gia này đến từ tất cả các châu lục có người sinh sống trên thế giới.
Từ 2005 - 2023, 164 triệu tấn bao gói thuốc BVTV đã được thu gom trên toàn cầu. Trong năm 2023, trên toàn thế giới, tỷ lệ bao gói thuốc BVTV được thu gom là 66% trên tổng số bao gói được đưa ra thị trường (chỉ tính 49 nước có chương trình có CMS đạt chuẩn với số liệu sẵn có về lượng bao gói đã cung cấp và lượng đã được thu gom).
Trong thời gian từ 2024 - 2025, CLI tập trung xây dựng chiến lược và tầm nhìn nhằm phát triển hoạt động CMS ở châu Á, châu Phi - Trung Đông để thúc đẩy những bước tiến mới về thu gom bao gói thuốc BVTV.
Với những quy định mang tính pháp lý, ở Trung Quốc đã hình thành hệ thống tái chế bao gói thuốc BVTV. Đến 2022, đã có 451 nghìn điểm tái chế trên toàn Trung Quốc, gồm 271 nghìn điểm tại các cửa hàng bán thuốc BVTV, 150 nghìn điểm tại các làng và 31 nghìn điểm khác. Nhờ vậy, tỷ lệ bao gói thuốc BVTV được tái chế tăng nhanh. Năm 2021 có 58,6% được tái chế, năm 2022 là 70,4% và tăng lên thành 78,9% vào năm 2023.
