Hoạt động sinh kế chuyển đổi lúa 3 vụ, mô hình chuyển đổi từ lúa sang cây ăn trái. Ảnh: Trọng Linh
Đầu tư hạ tầng phát triển sinh kế bền vững
Dự án Chống chịu khí hậu tổng hợp và sinh kế bền vững vùng ĐBSCL (MD- ICRSL) bao gồm 5 hợp phần với 16 tiểu dự án. Ttrong đó có 6 tiểu dự án về nâng cao khả năng quan trắc, dự báo, phân tích cơ sở dữ liệu và 10 tiểu dự án tập trung cho việc đầu tư hạ tầng, phát triển sinh kế cho các vùng được lựa chọn. Dự án do Ngân hàng Thế giới (WB) tài trợ với thời gian thực hiện từ năm 2016 - 2022.
Theo đó, dự án MD- ICRSL sẽ góp phần đảm bảo mục tiêu tăng cường các công cụ lập quy hoạch, kế hoạch thích ứng với biến đổi khí hậu cho từng vùng ĐBSCL. Nâng cao khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu cho các hoạt động quản lý tài nguyên đất và nước. Đồng thời, tạo ra sự ổn định sinh kế cho người dân và thiết lập được hệ thống cơ sở dữ liệu (CSDL) để giám sát, vận hành hỗ trợ ra quyết định thông qua 4 hợp phần của dự án.
Hợp phần 1 là những hoạt động đầu tư tăng cường công tác giám sát, phân tích và hệ thống cơ sở dữ liệu. Hợp phần 2 sẽ giải quyết vấn đề điều tiết nguồn nước ngọt, kiểm soát lũ để nâng cao giá trị gia tăng của sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản nước ngọt ở vùng thượng nguồn ĐBSCL. Hợp phần 3 gồm các hoạt động giải quyết các thách thức liên quan đến xâm nhập mặn, xói lở bờ biển, nuôi trồng thủy sản bền vững và cải thiện sinh kế cho người dân sống tại vùng ven biển. Hợp phần 4 là các hoạt động phòng chống xói lở bờ biển, quản lý nước ngầm, cung cấp nước sinh hoạt, nuôi trồng thủy sản bền vững và cải thiện sinh kế cho người dân sống ở khu vực ven biển. Hợp phần 5 là các hoạt động hỗ trợ quản lý và thực hiện dự án.
Giải quyết vấn đề điều tiết nguồn nước ngọt, kiểm soát lũ để nâng cao giá trị gia tăng của sản xuất nông nghiệp. Ảnh: Trọng Linh.
Đối với vấn đề kiểm soát lũ, dự án ICRSL đã xây dựng kế hoạch tạo các hành lang thoát lũ, nâng cấp đê bao lửng vốn thường xuyên bị phá vỡ do lũ gây ra và xây dựng các cầu cạn. Khi thực hiện tốt các vấn đề về hạ tầng sẽ giảm được sự xói lở đê bao, chủ động được việc thích ứng với lũ nhỏ và lũ lớn để người dân của 3 tỉnh An Giang, Đồng Tháp và Kiên Giang có thể gia tăng sản xuất trong mùa lũ.
4 mô hình sinh kế mùa lũ ở An Giang
Ông Nguyễn Văn Du, Giám đốc Ban quản lý Tiểu dự án ICRSL tỉnh An Giang, cho biết: Hoạt động sinh kế tại tỉnh An Giang được thực hiện từ năm 2020, chia thành 3 vùng sinh thái gồm: Vùng sinh kế mùa lũ, vùng chuyển đổi lúa 3 vụ và vùng áp dụng các biện pháp kỹ thuật thích ứng biến đổi khí hậu với diện tích mục tiêu là 16.521 ha.
Đối với vùng sinh kế mùa lũ có 4 mô hình: Thứ nhất, trồng lúa an toàn – nuôi thủy sản mùa lũ. Thứ hai, là trồng lúa vụ đông xuân – sen hè thu – khai thác thủy sản mùa lũ. Thứ ba, là trồng màu (lúa) vụ đông xuân và hè thu – lúa mùa nổi mùa lũ kết hợp khai thác thủy sản cộng đồng. Thứ tư, đăng quầng nuôi thủy sản mùa lũ. Hoạt động này đã triển khai và tiếp tục nhân rộng. Hoạt động sinh kế đã giúp tăng cường khả năng trữ lũ, tăng thu nhập cho người dân vùng lũ từ 3-5 triệu đồng/ha.
Quản lý nước ngầm, cung cấp nước sinh hoạt, nuôi trồng thủy sản bền vững và cải thiện sinh kế cho người dân ĐBSCL. Ảnh: Trọng Linh.
Theo ông Du, vùng chuyển đổi lúa 3 vụ sang rau màu và cây ăn trái, đã đạt mục tiêu dự án đề ra với 995 ha. Trong đó bao gồm vùng chuyển đổi mới và tác động các biện pháp kỹ thuật trong vùng đã chuyển đổi. Qua hoạt động, nông dân đã chuyển mới từ lúa 3 vụ sang rau màu và cây ăn trái có sự liên kết của doanh nghiệp tiêu thụ sản phẩm. Bên cạnh đó nông dân trong vùng chuyển đổi tăng cường sử dụng phân hữu cơ hơn so với trước dự án giúp cải tạo đất, giảm sâu bệnh trên cây trồng.
Vùng tác động các biện pháp kỹ thuật thích ứng biến đổi khí hậu tác động với nhiều biện pháp khác nhau, vừa tập huấn hội thảo vừa trực tiếp cùng nông dân thực hiện các hoạt động tác động. Đáng chú ý là hoạt động sử dụng vi sinh xử lý rơm rạ giúp giảm đốt rơm rạ, giảm ô nhiễm môi trường tăng hữu cơ cho đất, giảm lượng phân ure sử dụng góp phần giảm phát thải khí nhà kính.
“Bên cạnh đó, việc đào tạo nghề cho phụ nữ tại địa phương cũng được tỉnh quan tâm và phối hợp với doanh nghiệp mở các lớp đào tạo nghề sơ chế hạt sen, phụ nữ học tập và tự sơ chế tại nhà giao hàng cho doanh nghiệp. Thời gian tới tỉnh còn đào tạo nghề thu hoạch rau màu cho phụ nữ từng bước tạo việc làm cho phụ nữ, tháo gỡ khó khăn về lao động giúp cho vùng nhân rộng sinh kế được thuận lợi hơn”, ông Nguyễn Văn Du - Giám đốc Ban quản lý Tiểu dự án ICRSL tỉnh An Giang cho biết thêm.
Ứng dụng cơ giới hóa vào sản xuất nông nghiệp góp phần giảm chi phí sản xuất. Ảnh: Trọng Linh.
Nhằm hướng tới duy trì nhân rộng sinh kế lâu dài bền vững, lãnh đạo, cán bộ sinh kế tỉnh An Giang phối hợp với đơn vị tư vấn tìm kiếm các doanh nghiệp ký kết ghi nhớ và hợp đồng liên kết tiêu thụ với nông dân theo hướng bền vững. Tất cả các hoạt động sinh kế chuyển đổi mới đều có liên kết tiêu thụ sản phẩm với doanh nghiệp.
Qua thời gian triển khai với nhiều biện pháp tác động, phối hợp giữa các đơn vị, cán bộ sinh kế không ngại khó khăn thì đến nay đã đạt được những kết quả đáng kể. Các mô hình sinh kế liên kết với doanh nghiệp sử dụng các thiết bị tiên tiến được người dân ủng hộ tham gia đồng tình. Nhiều cánh đồng trước kia đốt rơm rạ nay được thay thế bằng việc sử dụng các chế phẩm vi sinh giúp tăng cường hữu cơ cho đất, giảm phát thải khí nhà kính và diện tích nhân rộng ngày càng nhiều.
Ông Nguyễn Văn Du, Giám đốc Ban quản lý Tiểu dự án ICRSL tỉnh An Giang, cho rằng: Các cánh đồng trước kia mùa lũ để trống, nông dân không có thu nhập thì nay đã có cây lúa nổi, có con cua, con cá, bà con nông dân vô cùng phấn khởi. Các cánh đồng nhiều thuốc trừ sâu nay đã thay thế bằng những cánh đồng không hoặc giảm thuốc bảo vệ thực vật.
