Người đàn ông đeo khẩu trang và găng tay mua báo tại Venice, Italia, ngày 14/4/2020. Ảnh: Reuters.
Nếu không có các hành động nhanh chóng, bối cảnh truyền thông hậu Covid-19 sẽ là một nơi ảm đạm, trong đó báo chí có giá trị bị nhấn chìm trong dòng xoáy thông tin sai lệch. Đó là môi trường trong đó "bệnh truyền nhiễm truyền thông” trên mạng trở thành chuẩn mực cuối cùng.
Những lo ngại về tương lai của báo chí trong một hệ sinh thái kỹ thuật số, trong đó tin giả và tin giật gân phát triển mạnh, không phải là điều mới; nhưng cuộc khủng hoảng này đã đặt ra vấn đề cứu trợ khẩn cấp.
Có vẻ như từ lâu, các quỹ cứu trợ khẩn cấp đã được sử dụng để giúp đỡ những người bị ảnh hưởng thiên tai; bây giờ, công cụ tìm kiếm lớn nhất thế giới đã đưa ra một quỹ để cứu báo chí.
Covid-19 tác động mạnh ngành công nghiệp báo chí, thảm khốc tới mức mà Google phải công bố kế hoạch hỗ trợ cho hàng chục ngàn tổ chức báo chí nhỏ trên khắp nước Anh.
Với quy mô của cuộc khủng hoảng, xảy ra sau nhiều năm, trong đó chính Google là nguyên nhân của rất nhiều sự gián đoạn, điều này giống như ném một vài tấm ván gỗ vào giữa những cơn sóng thần.
Trong tuần qua, các tờ báo bao gồm Telegraph, Financial Times và Guardian đã cắt giảm đội ngũ nhân viên, tuyên bố cắt giảm chi phí sau khi cảnh báo doanh thu giảm mạnh.
Phân tích Enders, dự báo doanh thu quảng cáo giảm 50% trong năm nay, ước tính tổng thiệt hại tiềm năng cho ngành vào khoảng 650 triệu bảng sau khi giảm lưu thông. Điều này vẫn xảy ra bất chấp mức lưu lượng truy cập kỷ lục và sự tham gia từ độc giả trực tuyến.
Doanh thu kỹ thuật số của Guardian cũng vượt xa doanh thu từ in ấn. Hãy tưởng tượng tác động trên các tờ báo nhỏ hơn bị chủ đầu tư hoặc chủ sở hữu bỏ mặc.
Nếu báo chí được cứu như một hàng hóa công cộng thiết yếu thì cần phải thực hiện nhiều hơn nữa - không chỉ nhờ chính phủ hỗ trợ bằng chi tiêu công, mà còn nhờ các công ty công nghệ đã được hưởng lợi từ một thị trường bất ổn và chính ngành công nghiệp báo chí.
Trước hết, ngành công nghiệp báo chí phải chứng minh tại sao di sản phương tiện truyền thông in ấn cần được đối xử đặc biệt: chẳng hạn bằng cách cung cấp loại tin tức và thông tin mà một nền dân chủ đòi hỏi và yêu cầu.
Tất cả chúng ta có thể không thích các tờ báo khác nhau, và nhất là chuyên mục bình luận, nhưng báo chí tạo ra sự khác biệt thực sự - từ vụ bê bối Windrush đến vụ giết Stephen Lawrence đến chi tiêu của các nghị sĩ - chi phí bằng tiền, nhưng trong hệ thống hiện tại bị thống trị bởi những gã khổng lồ công nghệ toàn cầu, thị trường không hỗ trợ báo chí.
Sẽ có một cuộc tranh luận gay gắt và lâu dài về những gì tạo nên báo chí tốt. Ngành công nghiệp này có một bộ quy tắc ứng xử, nhưng trong một thời gian dài, nó đã không được tuân thủ đúng. Trong thế giới hậu Covid-19, khi doanh nghiệp báo chí cần chứng minh chất lượng, điều đó sẽ không còn là vấn đề nữa.
Google, Facebook, Apple và Twitter chia sẻ nhiều trách nhiệm đối với mớ hỗn độn mà chúng ta đang gặp phải - các giám đốc điều hành của họ đã mất nhiều năm để từ bỏ báo chí trong thời đại máy fax này, trong khi bỏ túi số tiền lớn từ nội dung mà báo chí cung cấp.
Các sáng kiến của phòng tin tức kỹ thuật số và nghiên cứu có trả tiền không làm gì khác hơn là đưa ra một sự bóng bẩy về thực tế đó.
Vào thứ Sáu, NUJ đã đưa ra kế hoạch phục hồi báo chí của riêng mình, trong đó đề xuất mức thuế 6% đối với các công ty kỹ thuật số. Đây là một ý tưởng tốt nhưng chưa rõ là làm thế nào nó có thể hoạt động trong thời gian dài.
Ít nhất trong những tuần gần đây Facebook và Google đã thực hiện các bước để hỗ trợ các tờ báo trong thời điểm khủng hoảng này, trong khi Apple thì không.
Apple tiếp tục giảm 30% cho tất cả các đăng ký tin tức kỹ thuật số mới thông qua các ứng dụng iOS của nó - điều tương tự với bất kỳ khoản thanh toán một lần nào. Apple ít nhất có thể tạm dừng các khoản thanh toán này trong thời điểm hiện tại.
Ý tưởng về sự can thiệp của nhà nước - được đưa ra lần cuối vào tháng 2/2019 bởi tạp chí Cairncross Review - bị coi là một cuộc tấn công vào quyền lực thứ tư, có khả năng gây phẫn nộ cho cả những người trong ngành và những người không tin báo chí xứng đáng được hỗ trợ tài chính công.
Nhưng Nhà nước có thể có một số trợ giúp mà không gây lo ngại tạo sự can thiệp. Trước hết, chính phủ có thể sử dụng chi tiêu công để trả cho quảng cáo địa phương không chỉ cho các thông điệp của chính phủ mà còn hỗ trợ các ngành công nghiệp địa phương hiện đang bị đóng cửa.
Đan Mạch, giống như nhiều quốc gia Bắc Âu, có lịch sử hỗ trợ của nhà nước cho báo chí ít nhiều dùng chi tiêu công trả tiền quảng cáo trên báo trong năm nay. Đưa các khoản giảm thuế VAT được công bố trong ngân sách và cho phép các tờ báo giảm thuế kinh doanh, mặc dù họ phải tiếp tục hoạt động, là những biện pháp khả thi khác.
NUJ kêu gọi không dùng chi tiêu công tài trợ các công ty sử dụng tiền công để sa thải người dân, cắt giảm lương hoặc chặn sự công nhận của công đoàn có vẻ hoàn toàn hợp lý.
Đề xuất của NUJ về thuế thu nhập "khủng" bất thường đối với các nhóm kỹ thuật số tuy là một ý tưởng hay nhưng liệu nó có bền vững không? Chắc chắn việc sắp xếp lại liên tục cách thức trả tiền cho nội dung trực tuyến thông qua thỏa thuận cấp phép sẽ tốt hơn.
Thế giới hậu Covid-19 có thể sẽ thấy ít tiền hơn cho tất cả mọi người, tất nhiên, ngoại trừ Jeff Bezos và Mark Zuckerberg. Tất cả chúng ta sẽ cần tìm ra những gì cần hỗ trợ với nguồn lực hạn chế.
Ngay cả thảo luận về hỗ trợ của nhà nước cho báo chí cho thấy các doanh nghiệp báo chí đã suy sụp thế nào.
Nhưng nếu chúng ta chấp nhận rằng báo chí là vấn đề sống còn đối với xã hội và mô hình kinh tế hiện tại không hoạt động, thì phải làm một cái gì đó, không chỉ bởi chính phủ mà còn bởi tất cả chúng ta.
