Tổng thống đắc cử Hoa Kỳ Joe Biden phát biểu trước quốc gia tại Wilmington, Delaware, ngày 7/11/2020 (giờ địa phương). Ảnh: Getty Images.
Theo Washington Post, ông Biden đang có kế hoạch hành động ngay lập tức trong các lĩnh vực chính sách liên quan đến biến đổi khí hậu, nhập cư và sức khỏe cộng đồng.
Trong cả ba lĩnh vực chính sách này, Tổng thống mới đắc cử sẽ thực hiện hiệu quả các chính sách đối lập với Trump.
Khi nước Mỹ tiếp tục vật lộn với số ca lây nhiễm Covid-19 tăng kỷ lục hàng ngày trong bối cảnh đại dịch, Biden có kế hoạch nhanh chóng thay đổi hẳn quyết định Trump rút khỏi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
Sắc lệnh này sẽ cho phép hợp tác và phối hợp chống đại dịch lớn hơn với các đối tác quốc tế, đồng thời kiểm tra ảnh hưởng của Trung Quốc đối với WHO.
Chiến đấu với đại dịch có thể sẽ là ưu tiên hàng đầu của Tổng thống mới đắc cử, và Biden đã thành lập một đội đặc nhiệm chống virus Corona, do cựu bác sĩ phẫu thuật Vivek Murthy đứng đầu; David Kessler, cựu ủy viên Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA); và Tiến sĩ Marcella Nunez-Smith, giáo sư dịch tễ học và y học tại Đại học Yale. Nhóm sẽ bắt đầu họp vào thứ Hai (9/11).
Biden cũng có kế hoạch ngay lập tức tham gia lại hiệp định khí hậu Paris, và tìm cách thúc đẩy các nước khác giảm lượng khí thải của họ.
Ông đã cam kết sẽ làm như vậy trong chiến dịch tranh cử và đã nhắc lại cam kết. Thị trưởng thành phố Paris, Anne Hidalgo đã nói: “Chào mừng trở lại, nước Mỹ!” trong một tweet.
Về nhập cư, Biden được cho là sẽ bãi bỏ lệnh cấm du lịch áp dụng với nhiều quốc gia Hồi giáo và khôi phục chương trình "DREAMers", cho phép con cái của những người nhập cư không có giấy tờ ở lại nước Mỹ.
Ông cũng đang lên kế hoạch khôi phục hàng chục quy định liên quan đến môi trường và kinh doanh mà Trump và công ty chưa thực hiện. Biden đưa ra cương lĩnh "trở lại bình thường" và dường như bình thường có nghĩa là tháo dỡ chương trình nghị sự của Trump, cùng với việc xây dựng lại niềm tin vào các thể chế của Mỹ.
Một số hành động hành pháp sớm nhất của Biden cũng sẽ đáp ứng những lời hứa của chiến dịch tranh cử từ lâu.
Biden cũng đã hứa sẽ bãi bỏ lệnh cấm chuyển giới trong quân đội vào ngày đầu tiên của nhiệm kỳ tổng thống. Các nhà hoạt động quyền LGBT đang kỳ vọng Biden sẽ thực hiện lời hứa hủy bỏ tất cả các chính sách chống chuyển giới của Trump trong 4 năm qua.
Trong bài phát biểu chiến thắng của mình vào tối 7/11, nhiều nhà hoạt động lưu ý rằng Biden đã đề cập cụ thể đến những người chuyển giới, lần đầu tiên được một Tổng thống đắc cử đề cập trong một bài phát biểu nhận chức.
Không có Thượng viện, Biden sẽ phụ thuộc vào hành động hành pháp
Các sắc lệnh hành pháp của Biden có thể sẽ thành vấn đề thu hút chú ý nếu Đảng Dân chủ không vượt qua hai cuộc chạy đua tại Thượng viện ở Georgia vào đầu tháng Giêng năm tới 2021.
Đây là hai cuộc chạy đua có khả năng sẽ quyết định đảng nào kiểm soát Thượng viện Mỹ. Với việc Đảng Cộng hòa dường như sẽ giành chiến thắng trong các cuộc đua Thượng viện nổi bật ở Alaska và Bắc Carolina, chiến thắng của Đảng Dân chủ ở Georgia sẽ mang lại cho mỗi đảng 50 Thượng nghị sĩ, với Phó Tổng thống đắc cử Kamala Harris là người bỏ phiếu quyết định.
Tuy nhiên, ngay cả khi Đảng Dân chủ chiếm đa số trong Thượng viện, họ có thể thấy chương trình nghị sự của mình bị người lãnh đạo phe thiểu số lúc đó là Thượng nghị sĩ Mitch McConnell gây cản trở.
McConnel đã làm chệch hướng các sáng kiến của chính quyền Obama. Nếu McConnell thực hiện cách tiếp cận tương tự, Biden có thể khó thúc đẩy các tiến bộ trong bất kỳ loại chương trình lập pháp nào.
Điều đó có thể có nghĩa là những lời hứa trong chiến dịch tranh cử như bãi bỏ việc cắt giảm thuế của Trump năm 2017 hoặc thông qua cải cách bỏ phiếu hoặc Đạo luật Bình đẳng LGBT sẽ không có lợi cho Biden, khiến hành động hành pháp trở thành cách trực tiếp và hiệu quả nhất để đảng Dân chủ ban hành ít nhất một số phần trong chương trình nghị sự của mình.
Biden đã phải đối mặt với một Đảng Cộng hòa bất hợp tác hơn trước. Ông quảng bá công tác Phó Tổng thống của mình để tìm ra điểm chung với các đảng viên Cộng hòa.
Tuy nhiên, bản thân cựu Tổng thống Barack Obama cuối cùng cũng phải tìm cách nắm quyền bằng hành động hành pháp, và một chiến lược như vậy thường vấp phải phản ứng bảo thủ quá lớn khi cáo buộc Tổng thống là một nhà độc tài.
Chương trình hành pháp của Trump đã đi xa hơn nhiều bước so với Obama và không vấp phải sự chỉ trích nào từ các nhà lập pháp bảo thủ. Trump cũng đã bỏ qua quy trình xác nhận của Thượng viện đối với các quan chức chính quyền quan trọng, và thay vào đó chỉ định tên những người đứng đầu "quyền hành" của các cơ quan, những người có thể hoạt động bên ngoài quy trình phê duyệt thông thường của Thượng viện. Những hành động đó của Trump vấp phải sự im lặng từ các đồng nghiệp Đảng Cộng hòa của ông.
Biden có thể phải dùng đến cách tiếp cận cực điểm giống như Trump trong việc chỉ định những người đứng đầu cơ quan "quyền lực", nếu những lựa chọn của ông cho những vị trí đó bị Thượng viện bác bỏ.
Tờ Washington Post thông tin rằng một số thành viên trong nhóm của ông đang xem xét làm như vậy - và trong một vài tháng, sẽ rõ ràng liệu Biden có thực sự đi theo con đường đó hay không
