Ngày 15/4, Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN-PTNT) tổ chức hội nghị “Đánh giá tình hình sâu bệnh trên lúa giai đoạn đầu vụ, bàn giải pháp phòng chống sâu bệnh cuối vụ lúa đông xuân 2021 - 2022 các tỉnh trọng điểm phía Bắc”.
Ông Nguyễn Quý Dương, Phó Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN-PTNT) phát biểu tại hội nghị. Ảnh: Trung Quân.
Lúa sinh trưởng chậm hơn mọi năm
Theo Trung tâm Bảo vệ thực vật phía Bắc, tổng diện tích gieo trồng lúa vụ đông xuân 2021 - 2022 các tỉnh phía Bắc hơn 717.200 ha. Trong đó, trà xuân sớm hơn 34.800 ha (đang ở giai đoạn phát triển đòng - thấp tho trỗ); trà chính vụ hơn 241.100 ha (đang ở giai cuối đẻ nhánh - phân hóa đòng). Trà xuân muộn hơn 441.100 ha (giai đoạn đẻ nhánh rộ - cuối đẻ nhánh).
Vụ đông xuân năm nay, thời tiết rét đậm, rét hại xuất hiện muộn hơn so với các năm trước, các đợt rét đậm kéo dài hơn 10 ngày. Riêng tháng 2/2022, nhiệt độ trung bình ở mức thấp hơn từ 1 - 3 độ C so với tháng 2/2021. Tổng lượng mưa từ tháng 1 đến tháng 4/2022 đều thấp hơn trung bình nhiều năm từ 10 - 15%.
Thời tiết liên tục rét đậm, rét hại kéo dài đã gây bất thuận cho quá trình sinh trưởng và phát triển của mạ, lúa mới cấy và lúa sạ gieo cấy từ sau trung tuần tháng 2. Do đó, sinh trưởng của cây lúa trên trà này có xu hướng phát triển chậm lại so cùng kỳ năm trước từ 5 - 7 ngày.
Về tình hình sâu bệnh gây hại trên lúa, đến thời điểm hiện tại nhìn chung các đối tượng sinh vật hại chính trên lúa như sâu cuốn lá nhỏ, ốc bươu vàng, bệnh bạc lá có mức độ hại cao hơn so với cùng kỳ năm trước.
Đại diện Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật các tỉnh đều chung nhận định lúa vụ xuân năm nay sinh trưởng và phát triển chậm, xấu hơn so với mọi năm. Ảnh: Trung Quân.
Các đối tượng như rầy, sâu đục thân, chuột diện tích bị hại tương đương so với cùng kỳ năm trước. Một số đối tượng như bệnh đạo ôn lá, bệnh khô vằn, bệnh đốm sọc vi khuẩn có diện phân bố hẹp và mức độ hại thấp hơn so với cùng kỳ năm trước. Thời gian phát sinh của sâu cuốn lá nhỏ và sâu đục thân có xu hướng muộn hơn so cùng kỳ năm trước.
Tại hội nghị, đại diện Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật các tỉnh Nam Định, Ninh Bình, Phú Thọ... đều cùng chung nhận định: Do ảnh hưởng của thời tiết rét đậm, rét hại cuối tháng 3, rét Nàng Bân đầu tháng 4, cùng với việc giá vật tư đầu vào tăng cao, đặc biệt là giá phân bón, khiến người dân hạn chế việc bón thúc, chăm sóc các diện tích lúa. Điều này dẫn tới khả năng sinh trưởng và phát triển của các diện tích lúa nhìn chung chậm, xấu hơn so với mọi năm.
Bệnh đạo ôn cổ bông nguy cơ bùng phát
Theo dự báo của Trung tâm Khí tượng thủy văn Quốc gia, trong khoảng nửa cuối tháng 4/2022, các tỉnh Bắc Bộ nhìn chung nhiệt độ phổ biến xấp xỉ trung bình nhiều năm, tổng lượng mưa có nơi cao hơn so với trung bình nhiều năm. Từ tháng 5 đến cuối vụ đông xuân, khả năng xuất hiện nhiều đợt nắng nóng kéo dài và nóng gắt tương đương cùng kỳ năm 2021.
Trên cơ sở đó, Trung tâm Bảo vệ thực vật phía Bắc nhận định: Bệnh đạo ôn cổ bông sẽ có nguy cơ phát sinh gây hại từ cuối tháng 4 trên các giống nhiễm, trên các diện tích lúa đã bị nhiễm bệnh đạo ôn lá nặng, nhất là diện tích lúa giai đoạn trỗ - phơi màu trong điều kiện thuận lợi cho bệnh đạo ôn cổ bông phát sinh gây hại.
Bệnh đạo ôn cổ bông có nguy cơ cao phát sinh gây hại từ cuối tháng 4/2022 tại các tỉnh phía Bắc. Ảnh: TL.
Bên cạnh đó, sâu cuốn lá nhỏ trưởng thành lứa 2 vũ hóa từ giữa đến cuối tháng 4, sâu non gây hại từ cuối tháng 4 đến đầu tháng 5. Đây là lứa gây hại chính trong vụ đông xuân trên các trà lúa xuân chính vụ - muộn giai đoạn đòng trước trỗ, sâu gây hại nặng tại các tỉnh đồng bằng ven biển và trung du Bắc bộ. Các tỉnh vùng đồng bằng và trung du Bắc bộ mật độ phổ biến 10 - 30 con/m2, cao 40 - 50 con/m2; các tỉnh ven biển mật độ phổ biến 30 - 50 con/m2, nơi cao 50 -100 con/m2, cục bộ 300 - 500 con/m2. Trưởng thành lứa 3 vũ hóa từ trung tuần đến cuối tháng 5, sâu non hại chủ yếu trên lúa xuân muộn diện xanh tốt.
Rầy nâu, rầy lưng trắng lứa 2 rộ tập trung từ giữa đến cuối tháng 4 trên lúa xuân sớm - chính vụ giai đoạn trỗ - ngậm sữa và trên trà xuân muộn giai đoạn đòng – trước trỗ. Diện phân bố rộng mật độ phổ biến 300 - 500 con/m2, cao 2.000 - 5.000 con/m2, cục bộ có nơi 10.000 con/m2, khả năng gây cháy ổ nhỏ từ đầu tháng 5, đặc biệt trên những giống nhiễm.
Rầy lứa 3 phát sinh gây hại từ giữa đến cuối tháng 5, chủ yếu trên trà xuân muộn giai đoạn chắc xanh – đỏ đuôi, nhất là tại tỉnh đồng bằng ven biển, mật độ phổ biến 500 - 1.000 con/m2, cao hàng vạn con/m2, khả năng cháy nhiều ổ vào giai đoạn giữa đến cuối tháng 5 nếu không tổ chức phòng trừ tốt.
Theo Cục Bảo vệ thực vật, sâu đục thân 2 chấm trưởng thành lứa 2 rộ từ cuối tháng 4 đến giữa tháng 5, sâu non gây bông bạc chủ yếu trên lúa trỗ đầu đến trung tuần tháng 5, tỷ lệ hại phổ biến 1 - 3%, nơi cao 10 - 15% số bông.
Ngoài ra, bệnh khô vằn, bệnh bạc lá, bệnh đốm sọc vi khuẩn, chuột… tiếp tục gây hại tăng từ nay đến cuối vụ.
Không chủ quan, lơ là
Trước diễn biến của tình hình thời tiết và sâu bệnh gây hại, để đảm bảo thắng lợi vụ lúa đông xuân 2021 - 2022, Cục Bảo vệ thực vật lưu ý:
Các địa phương cần hết sức cảnh giác, thường xuyên bám sát đồng ruộng để kịp thời phòng trừ các loại sâu bệnh hại cuối vụ đông xuân, nhất là bệnh đạo ôn cổ bông. Ảnh: TL.
- Đối với bệnh đạo ôn cổ bông, căn cứ vào tình hình thời tiết ở giai đoạn nửa cuối tháng 4 và đầu tháng 5/2022, các tỉnh cần theo dõi chặt chẽ diễn biến thời tiết và thời gian trỗ của các trà lúa để chủ động chỉ đạo phun phòng bệnh đạo ôn cổ bông. Đặc biệt, quan tâm đến những diện tích lúa trỗ cuối tháng 4, nhất là trên những giống nhiễm.
- Đối với sâu cuốn lá nhỏ và sâu đục thân: Hiện nay nguồn sâu đầu vụ thấp, thời gian phát sinh muộn hơn so cùng thời kỳ năm trước, diễn biến thời tiết rất phức tạp nên từng tỉnh phải tổ chức điều tra, bám sát diễn biến của sâu cuốn lá nhỏ và sâu đục thân để chọn thời gian thích hợp tổ chức chỉ đạo phòng trừ phù hợp và hiệu quả.
- Đối với rầy nâu, rầy lưng trắng, cần bám sát đồng ruộng, tổ chức phòng trừ tốt rầy lứa 2 để giảm áp lực rầy lứa 3. Tiếp tục giám sát chặt chẽ virus lùn sọc đen trên rầy và trên lúa đông xuân để chủ động quản lý bệnh lùn sọc đen trên lúa mùa ngay từ đầu vụ.
Ông Nguyễn Quý Dương, Phó Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật nhấn mạnh: Các địa phương không được chủ quan, lơ là, cần tăng cường kiểm tra đồng ruộng, nắm chắc diễn biến tình hình dịch hại, theo dõi diễn biến thời tiết, sinh trưởng của cây lúa, nhận định chính xác khả năng phát sinh, diện phân bố, mức độ gây hại của đối tượng dịch hại chủ yếu.
Bệnh đạo ôn cổ bông có nguy cơ bùng phát cao trên các giống nhiễm, các diện tích đã bị bệnh đạo ôn lá. Ảnh: TL.
Đồng thời, tham mưu kịp thời cho chính quyền các cấp để chủ động xây dựng công tác chỉ đạo phòng trừ dịch hại tại địa phương. Tăng cường công tác tuyên truyền, hướng dẫn nông dân kỹ thuật phòng trừ dịch hại, sử dụng thuốc BVTV theo nguyên tắc "4 đúng".
Trong bối cảnh giá vật tư nông nghiệp tăng cao, rất dễ có tình trạng xuất hiện nhiều sản phẩm kém chất lượng trên thị trường. Do đó, các địa phương, đơn vị chuyên môn, doanh nghiệp kinh doanh phân bón, thuốc BVTV uy tín... cần bám sát thị trường, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, kịp thời phát hiện, thông tin cho Cục Bảo vệ thực vật và các đơn vị chức năng liên quan tiến hành xử lý theo quy định, đảm bảo sự ổn định của thị trường các loại vật tư, giúp người dân an tâm sản xuất...
(Ông Nguyễn Quý Dương, Phó Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật)
