Mặc dù thị trường XK gỗ đang có nhiều tiềm năng, lao công dư thừa, nhưng các DN chế biến gỗ trong nước hiện vẫn không dám đẩy mạnh SX-KD, vì sao?
Theo thống kê của Hiệp hội Chế biến gỗ tỉnh Bình Dương (BIFA), hàng năm VN phải NK 80% gỗ nguyên liệu, chiếm tới 37% giá thành sản phẩm. Trong đó, 90% nguồn gỗ nhập từ Lào và Campuchia đang ngày càng cạn kiệt, còn nguồn gỗ xẻ từ Malaysia và Indonesia hiện đang đóng cửa, gây ra nhiều khó khăn cho các DN chế biến gỗ trong nước.
Nghịch lý là, trong khi các DN lại đang phải loay hoay tìm kiếm nguồn gỗ nguyên liệu thì thị trường XK gỗ trên thế giới lại đang được mở rộng và kim ngạch XK gỗ đang tăng nhanh. Bà Đỗ Thị Kim Loan (phó Chủ tịch BIFA), cho biết, trong 8 tháng năm 2012, cả nước thu về 3,2 tỷ USD từ mặt hàng gỗ và sản phẩm từ gỗ, tăng 16,41% so cùng kỳ năm 2011; trong đó các DN XK gỗ Bình Dương đạt 435 triệu USD. Riêng trong tháng 8/2012, kim ngạch XK mặt hàng này của cả nước đạt 486,7 triệu USD, tăng 23,2% so với tháng 7/2012.
Cưa gỗ xẻ tại công ty CP chế biến gỗ Thuận An
Theo bà Loan, có được kết quả trên là do diễn biến thị trường XK gỗ đang trong xu hướng có lợi cho các DN chế biến gỗ VN, nhất là đối với thị trường Mỹ khi nước này đang áp dụng chính sách áp thuế chống bán phá giá lên sản phẩm gỗ của Trung Quốc. Vì thế, những đơn hàng thuộc dòng sản phẩm mới và khách hàng mới từ Mỹ đổ vào VN nhiều hơn. Nếu so về giá cả, sản phẩm gỗ của VN thì có cao hơn so với sản phẩm gỗ Trung Quốc, nhưng lợi thế là chất lượng cao hơn, sản phẩm không nhiễm các hóa chất độc hại, cũng như chưa bị áp thuế chống bán phá giá như sản phẩm có nguồn gốc từ Trung Quốc.
Ngoài Mỹ, thị trường Nhật Bản cũng sẽ mở ra cho các nhà XK gỗ trong nước lợi thế lớn do nước này đang tái thiết xây dựng do ảnh hưởng của trận động đất kép xảy ra trước đây. “Nhật Bản cũng là thị trường thân thiện và an toàn cho các nhà XK gỗ của chúng ta”, bà Loan nhận định.
Tuy nhiên, khi nói về vấn đề vốn vay ngân hàng phục vụ SXKD, ông Nguyễn Văn Đá, TGĐ Cty CP Chế biến gỗ Thuận An, tỉnh Bình Dương ( thuộc Tập đoàn CNCS VN) cho rằng, lãi suất như hiện nay vẫn còn cao, mặc dù gần đây lãi suất có giảm nhưng trong thực tế không phải DN nào cũng dễ dàng tiếp cận được nguồn vốn giá rẻ. Do vậy, đối với ngành gỗ thì thị trường có, nhân công có, nhưng DN lại thiếu vốn để đầu tư đẩy mạnh SXKD. “Giá nhiều loại gỗ hiện đã tăng bình quân 5-7%, đặc biệt giá gỗ cứng tăng từ 30- 40% và đang trong xu hướng tăng thêm, trong khi DN lại không có tiền để mua nguyên liệu dự trữ bởi lãi vay ngân hàng còn cao. Điều này vô tình làm mất đi cơ hội kinh doanh của DN chế biến gỗ hoặc khiến DN chế biến gỗ rơi vào tình trạng tuy có đơn hàng, nhưng lại không có lợi nhuận”- Ông Đá phân tích.
Thế nên, dù đạt con số XK khá ấn tượng, nhưng doanh số chủ yếu vẫn thuộc về các DN có vốn đầu tư nước ngoài (FDI), còn các DN nội địa chỉ chiếm gần 24%. Do khó khăn về vốn nên nhiều DN trong nước phải ngưng hoạt động hoặc bán ngay nguyên liệu thô sau khi vừa NK về để duy trì SX. “Nếu ngân hàng cho vay bằng đô-la để nhập hàng và sau đó trả lại bằng đô-la thì DN gỗ nội địa sẽ đỡ bị lỗ hơn do chênh lệch về tỷ giá”- Ông Đá nói.
So sánh lợi thế giữa DN FDI và DN gỗ nội địa thuộc ngành chế biến gỗ, nhiều chuyên gia cho rằng, DN gỗ nội địa rất khó so bì nỗi với DN FDI. Nguyên nhân chính là do DN FDI có nhiều lợi thế như vốn vay ngân hàng nước ngoài với lãi suất thấp, công nghệ hiện đại, trong khi DN gỗ nội địa đang phải gánh nhiều khó khăn về lãi suất vốn vay, nguồn nguyên liệu và công nghệ. Vì thế, đại diện BIFA, bà Loan đề nghị cơ quan thuế và các ngành chức năng liên quan cần có sự nghiên cứu, kịp thời lập hàng rào kỹ thuật về thuế quan, nhằm tạo sự công bằng giữa DN FDI và DN nội địa.
Ngoài ra, ngân hàng nên mở rộng “biên” giải quyết cho vay tín chấp căn cứ vào hợp đồng có điều khoản thanh toán T/T (thanh toán điện chuyển tiền), không nên chỉ căn cứ vào các hợp đồng đã mở L/C (thư tín dụng) hoặc D/P (bộ chứng từ/thanh toán). Cùng với đề xuất trên, ông TGĐ Nguyễn Văn Đá cho rằng, Nhà nước cần hỗ trợ trang bị thêm cho DN kiến thức về chuyên môn để tránh bị áp thuế chống bán phá giá, cho vay ưu đãi để đầu tư máy móc, công nghệ hiện đại, đặc biệt là những chính sách nới lỏng tiền tệ, hỗ trợ về vốn, tiếp cận các nguồn vốn vay bằng ngoại tệ với lãi suất thấp.
Bởi khó khăn chung về vốn, nguyên liệu cũng như đối mặt với những khó khăn khác như phải bán hàng qua trung gian; kỹ thuật, năng lực quản lý còn hạn chế; dây chuyền công nghệ không đáp ứng yêu cầu của các khách hàng đòi hỏi kỹ thuật cao nên có một thực tế là, hiện có khá nhiều DN chế biến gỗ chủ yếu nhận làm hàng gia công và đang dần biến thành những DN làm thuê cho thương hiệu nước ngoài.
