Chia nhỏ luật giao thông, hay nâng cấp ngành giao thông?

Bộ Công an đã đưa ra xin ý kiến Quốc hội về dự án Luật Bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường bộ, được tách ra từ Luật Giao thông đường bộ.

Đã có nhiều tranh luận sôi nổi trên diễn đàn Quốc hội về việc chia nhỏ luật giao thông sẽ có hiệu quả gì hay ảnh hưởng gì. Tuy nhiên, điều quan trọng hơn để giải quyết bài toán giao thông đang tồn tại nhiều bất cập hiện nay, chính là đòi hỏi nâng cấp ngành giao thông.

Nếu Luật Bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường bộ được triển khai và đưa vào cuộc sống, thì lực lượng công an sẽ làm thêm nhiệm vụ sát hạch và cấp giấy phép lái xe, trong khi lĩnh vực này đang được tăng cường xã hội hóa. Hiện nay, gần như không có quốc gia nào trên thế giới lại giao cho lực lượng công an quản lý giấy phép lái xe.

Đã từng nhiều năm làm việc trong ngành tư pháp, Phó Chủ tịch Quốc hội - Uông Chu Lưu nêu băn khoăn: “Để quản lý giấy phép lái xe, Trung Quốc có Cục đường bộ, Singapore có cơ quan dân sự, Mỹ có chính quyền địa phương, còn một số nước giao cho hiệp hội chứ không cứ phải lực lượng vũ trang.

Luật hiện hành của ta đang giao cho cả Bộ Giao thông vận tải, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng. Không thể một Luật mà Bộ Công an đang dự thảo, hay Luật Giao thông đường bộ có thể làm tốt được đảm bảo trật tự an toàn giao thông.

Vấn đề nhận thức, ý thức của một bộ phận người tham gia giao thông và quản lý giao thông chưa tốt là nguyên nhân dẫn đến tình trạng mất an toàn giao thông. Vấn đề là văn hóa giao thông, văn minh xã hội và xuất phát từ giáo dục từ gia đình đến xã hội”.

Trước thông tin Bộ Công an đề xuất Luật Bảo đảm trật tự, an toàn giao thông, Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam đã có văn bản kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội không tách một số nội dung trong Luật Giao thông đường bộ sang luật mới và giữ ổn định việc đào tạo lái xe như hiện nay. Bởi lẽ, nếu tách ra thành 2 luật sẽ thiếu sự đồng bộ, nhất quán, hài hòa khi xây dựng và ban hành các văn bản dưới luật.

Luật Giao thông đường bộ là một trong các luật chuyên ngành giao thông vận tải, nếu tách Luật Giao thông đường bộ thành 2 luật thì có cần tách các luật khác như Luật Đường thủy nội địa hoặc Luật Đường sắt... thành 2 luật không?

Với quy định của Luật Giao thông đường bộ đang được áp dụng, thì Bộ Giao thông Vận tải có trách nhiệm quản lý đào tạo, sát hạch giấy phép lái xe dân sự, còn Bộ Công an và Bộ Quốc phòng có trách nhiệm quản lý đào tạo, sát hạch giấy phép lái xe của lực lượng mỗi ngành.

Dự thảo Luật Bảo đảm trật tự an toàn giao thông muốn chuyển toàn bộ hoạt động quản lý đào tạo, sát hạch giấy phép lái xe dân sự sang Bộ Công an quản lý, sẽ có những vướng mắc khác nảy sinh. Ví dụ, khi xảy ra tiêu cực thì không lẽ Bộ Công an phải lâm vào hoàn cảnh “vừa đá bóng vừa thổi còi”?

Tranh luận tại diễn đàn Quốc hội, phần lớn các đại biểu đều không đồng ý việc chia nhỏ Luật Giao thông đường bộ.

Đại biểu Quốc hội - Nguyễn Văn Sơn cho rằng lập luận chuyển sang cơ quan công an quản lý sát hạch, đào tạo để chống tình trạng làm giả bằng cấp, giấy tờ là không thuyết phục. Bởi nạn làm giả giấy tờ không phải từ các cơ sở đào tạo, sát hạch mà Bộ Giao thông đang quản lý. Hơn nữa, lực lượng công an có trách nhiệm đấu tranh phòng chống tội phạm, vi phạm pháp luật trong lĩnh vực này.

Cụ thể hơn, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Quốc Hận phân tích: Khi thực hiện Luật Công an nhân dân đã làm phát sinh hơn 126.000 công an xã đang dôi dư, ảnh hưởng đến tâm tư, nguyện vọng của lực lượng công an xã, tác động xấu đến dư luận xã hội, hiện Quốc hội đang phải xem xét ban hành Luật lực lượng tham gia bảo vệ an ninh trật tự tại cơ sở.

Vậy làm sao đảm bảo khi việc cấp giấy phép lái xe từ Bộ Giao thông Vận tải sang Bộ Công an thì việc bố trí, sắp xếp lại cán bộ, công chức hiện nay đang trực tiếp làm công tác quản lý, đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe theo hướng tinh gọn, hiệu quả, đảm bảo tiết kiệm nguồn nhân lực.

Mặt khác, ai đảm bảo, khẳng định và dám chịu trách nhiệm cá nhân là khi chuyển sang Bộ Công an không có giấy phép lái xe giả và tai nạn giao thông sẽ giảm.

Trong khi giấy tờ do ngành công an cấp cũng có trường hợp giả như hộ chiếu, chứng minh nhân dân, thậm chí thẻ công an giả.

Không nên hình sự hóa các vấn đề dân sự và không nên tập trung quá nhiều quyền lực vào một số ngành, cơ quan đơn vị vì như thế dễ sinh ra tình trạng độc quyền, lạm quyền, đặc quyền, đặc lợi.

Thực tế thời gian qua có nhiều trường hợp giả danh ngành này ngành khác để lừa đảo gây bức xúc trong xã hội, hoặc lợi dụng chức vụ quyền hạn của mình để che giấu, thậm chí tham gia tội phạm gây thiệt hại cho Nhà nước và nhân dân hàng ngàn tỉ đồng.

Chất lượng giao thông ở nước ta đang tồn tại rất nhiều bất cập. Chất lượng giao thông đáng báo động, không chỉ nằm ở giấy phép lái xe, mà còn nằm ở hệ thống đường sá thi công vội vàng và xuống cấp trầm trọng. Nhiều tuyến quốc lộ nhỏ hẹp, không có đèn chiếu sáng.

Hơn nữa, liên tục nhiều vụ án liên quan đến các công trình giao thông đã và đang gây nhức nhối cho cộng đồng. Luật Bảo đảm trật tự an toàn giao thông đường bộ chắc chắn không phải cây đũa thần để giải quyết những rắc rối kể trên.

Đại biểu Quốc hội Lưu Bình Nhưỡng nêu quan điểm: “Chúng ta là thời đại 4.0 rồi, sắp tới là 5.0, 6.0, bây giờ chúng ta sử dụng dữ liệu dùng chung, chúng ta có đầy đủ các yếu tố để một cơ quan có thể chủ trì, những cơ quan khác phối hợp mà vẫn làm tốt công việc của Chính phủ.

Bộ Giao thông vận tải hết sức nghiêm túc trong quá trình cho ý kiến cũng như đánh giá về những vấn đề có liên quan đến giao thông vận tải. Đây là một trong những vấn đề mà Bộ Giao thông vận tải phải rút kinh nghiệm một cách nghiêm túc.

Mặt khác, đề nghị ngành công an chuyển cảnh sát giao thông về Bộ Giao thông Vận tải thực hiện nhiệm vụ, giữ nguyên quyền lợi, chế độ cho anh em. 

Thậm chí tăng cường lực lượng cảnh sát giao thông cho ngành giao thông, cùng với thanh tra giao thông để xử lý những vấn đề có liên quan đến vi phạm pháp luật. Tôi nghĩ như vậy còn hiệu quả hơn vấn đề tách 2 luật này và chúng ta làm xáo trộn những vấn đề về mặt pháp lý”.

Ngay khi Luật Giao thông đường bộ được bàn bạc để chia nhỏ hay không chia nhỏ, thì một vụ kẹt xe kinh hoàng xảy ra trên cao tốc TP.HCM - Trung Lương vào rạng sáng 16/11. Do một vụ tai nạn giao thông, đã khiến dòng xe tắc nghẽn hơn 10km, và hơn 3 giờ đồng hồ sau vẫn chưa thấy lực lượng chức năng đến hiện trường. Như vậy, rõ ràng nâng cấp chất lượng ngành giao thông còn quan trọng gấp mấy lần chia nhỏ luật giao thông.   

Trong tương lai, liệu có nên chia nhỏ Luật giao thông đường bộ thành 2 luật là Luật giao thông đường bộ (sửa đổi) và Luật bảo đảm trật tự an toàn giao thông đường bộ hay không?

Theo phân tích của đại biểu Quốc hội thì có mấy điều cần lưu ý. Thứ nhất, Luật bảo đảm trật tự an toàn giao thông đường bộ không có trong Chương trình xây dựng luật năm 2020. Do vậy, nếu áp dụng Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật sẽ không thỏa mãn các điều kiện.

Thứ hai, bảo đảm an toàn giao thông là một chỉnh thế thống nhất, có quan hệ biện chứng với nhau, không thể tách rời, bao gồm cơ sở hạ tầng giao thông, quy tắc giao thông, phương tiện giao thông và người tham gia giao thông.

Thứ ba, đảm bảo trật tự an toàn giao thông là mục tiêu hướng đến chứ không phải một đối tượng cần có sự điều chỉnh.

Thứ tư, một luật liên quan đến việc triển khai, phối hợp, tổ chức thực hiện của nhiều bộ ngành, nhiều cấp, lĩnh vực là một thực tế khách quan, không thể vì phạm vi thực hiện của hai bộ, hai lĩnh vực mà phải tách ra hai luật.