Úc đang đàm phán để tạo thị thực nông nghiệp mới cho người lao động từ Đông Nam Á. Ảnh: AAP.
Chính phủ Úc đang đàm phán với một số quốc gia ở Đông Nam Á về thị thực nông nghiệp mới, nhưng chưa hoàn tất được bất kì thỏa thuận nào với một quốc gia cụ thể nào.
Nhiều người hy vọng rằng công nhân sẽ đến các trang trại của Úc trong vòng vài tháng, nhưng vẫn còn vấn đề để ngỏ về việc liệu chương trình mới có cần thiết hay không, và nếu có, nó có ý nghĩa như thế nào đối với Thái Bình Dương, đối với các nhà sản xuất địa phương và đối với chính người lao động.
Giáo sư Stephen Howes, Giám đốc Trung tâm Chính sách Phát triển, đặt câu hỏi về sự cần thiết phải nhìn ra bên ngoài Thái Bình Dương của người lao động.
“Mặc dù năm nay có sự thiếu hụt lao động rõ ràng, nhưng thật nực cười khi đề xuất rằng cách tốt nhất để giải quyết sự thiếu hụt đó là tạo một thị thực hoàn toàn mới; hay đàm phán các thỏa thuận mới với một loạt các quốc gia hoàn toàn mới để thu hút người lao động vào làm việc”, Howes phân tích. "Rõ ràng là có vấn đề khi tồn tại hai thị thực cho hai nhóm quốc gia khác nhau để làm cùng một công việc".
Giáo sư Howes cho biết thêm, nguồn lao động từ các chương trình hiện có của Úc, bao gồm 9 quốc đảo Thái Bình Dương cũng như Đông Timor, vẫn chưa cạn kiệt.
"Có thêm rất nhiều công nhân từ Thái Bình Dương rất có nguyện vọng tới Úc, có vẻ như không hẳn là thiếu lao động", ông nói.
Theo chính phủ Úc, thị thực mới dành cho lao động có tay nghề cao, bán kỹ năng và tay nghề thấp trong nhiều ngành nông nghiệp, bao gồm chế biến thịt, thủy sản và lâm nghiệp.
Tờ thông tin của chính phủ ngày 30/9 cho biết: “Các chương trình lao động Thái Bình Dương sẽ vẫn là chương trình chính để giải quyết tình trạng thiếu hụt lực lượng lao động, đặc biệt là vụ thu hoạch cao điểm mùa hè này”.
Hơn 15.600 công nhân Thái Bình Dương và Đông Timor hiện đang ở Úc và Canberra đã cam kết tăng gấp đôi con số đó vào tháng 3/2022. Ngoài ra còn có 55.000 công nhân Thái Bình Dương được sàng lọc trước khi sẵn sàng đến Úc, tùy thuộc vào những nơi cách ly có sẵn.
Canberra nhấn mạnh chương trình thị thực mới nhằm đảm bảo lĩnh vực này sẽ được tiếp cận với người lao động trong tương lai.
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp Úc David Littleproud cho biết: “Ngoài các lộ trình thị thực hiện có bao gồm các chương trình lao động Thái Bình Dương và cung cấp sự đảm bảo cho các ngành công nghiệp chính của chúng tôi, họ còn có thể tiếp cận nguồn lao động phổ thông và có tay nghề cao mà họ cần trong tương lai”.
Giai đoạn một của thị thực mới sẽ bị hạn chế đối với một số ít người sử dụng lao động đã được công nhận thông qua các chương trình lao động Thái Bình Dương.
Giai đoạn hai, từ tháng 4/2022, sẽ chứng kiến sự gia tăng ổn định về cả số lượng lao động được tuyển dụng và các quốc gia tham gia.
Thị thực mới được đưa ra như một yêu cầu đối với khách du lịch ba lô Anh phải làm việc 88 ngày trong các khu vực nếu họ muốn kéo dài thời gian lưu trú sắp đáo hạn, dẫn đến lo ngại về việc thiếu hụt lực lượng lao động thời vụ.
Giám đốc điều hành của Cotton Australia, Adam Kay, cho biết khoảng 80% trong số hơn 400 ứng viên đang tìm việc qua nền tảng Cotton Jobs Australia trong thời gian 5 tuần không có hộ chiếu Úc, có nghĩa là họ có thể không đủ điều kiện hoặc không thể bắt đầu làm việc ngay lập tức.
“Chúng tôi đánh giá cao những nỗ lực của các chính phủ ở Thái Bình Dương nhưng vẫn còn những nhu cầu từ ngắn hạn đến trung hạn phải được giải quyết để hỗ trợ nông dân", Kay nói.
Tuy nhiên, Mark Zirnsak, phụ trách Tổ chức Công lý Xã hội (Social Justice Advocate) cho Thống nhất Nhà thờ nước Úc (Uniting Church Australia) ở Victoria và Tasmania, không thấy bằng chứng nào về sự thiếu hụt lao động từ Thái Bình Dương.
Zirnsak đã tham gia Chương trình Công nhân Thời vụ Thái Bình Dương từ năm 2014 và nói rằng đại dịch có nghĩa là những người đến không thể về nhà, buộc họ phải sống bằng tiền tiết kiệm.
“Trong số những công nhân mà chúng tôi tiếp xúc, có một phần rất lớn trong số họ thiếu việc làm", ông nói. "Có một dấu hỏi về việc (liệu) rút cục chúng ta có cần thị thực nông nghiệp này hay không, và ngay cả khi có lý do chính đáng cho sự cần thiết thị thực này, vấn đề chúng tôi quan tâm (là) các chi tiết của các biện pháp bảo vệ cần phải được công bố rộng rãi trước khi bắt đầu đưa người lao động vào làm việc".
"Còn thiếu một số chi tiết hợp lý và... vì đã có ít nhất 55.000 công nhân từ Thái Bình Dương sẵn sàng tới Úc, vậy thì có gì gấp gáp?", Kay đặt câu hỏi.
Chính phủ liên bang Úc cho biết tất cả người lao động đều có quyền và được bảo vệ như nhau, bất kể quốc tịch hay tình trạng thị thực và họ sẽ áp dụng bình đẳng cho người lao động theo thị thực nông nghiệp Úc.
Nhưng giáo sư Howes nói rằng có những lý do chiến lược và kinh tế để không mở rộng nguồn lao động tiềm năng bên ngoài Thái Bình Dương.
Trái ngược với các quốc gia có dân số lớn và các ngành công nghiệp sản xuất và du lịch đang phát triển hoặc đã thành lập, các quốc gia Thái Bình Dương thường bị cô lập, hẻo lánh và không có cơ hội việc làm như nhau.
“Họ cần những cơ hội dịch chuyển lao động này nhiều hơn nữa", ông khẳng định.
Ngoài ra còn có những lo ngại về việc bóc lột người lao động ở nước ngoài, một vấn đề mà một số người tin rằng cần được ưu tiên giải quyết.
Jack Dempsey, Thị trưởng Bundaberg, ở trung tâm nông nghiệp của Queensland, muốn một ủy ban hoàng gia vào việc đối xử với lao động nước ngoài "để cắt giảm thông qua các lợi ích cạnh tranh mà không thiên vị và đưa ra các khuyến nghị cung cấp một con đường rõ ràng về phía trước ".
“Hầu hết nông dân đều làm điều đúng đắn, nhưng có những lo ngại rằng các công ty cho thuê lao động kém chất lượng đang dẫn đầu một cuộc đua xuống đáy”, ông nói.
