Dơi có tới 30 loài khác nhau, theo Tổ chức Bảo tồn quốc tế Fauna & Flora (FFI) đã phát hiện 3 loài dơi mới tại khu vực Đông Nam Á, bao gồm loài dơi quỷ (beelzebub) ở Việt Nam, hai loài dơi mũi ống có tên khoa học là Murina cineracea và Murina walstoni ở Campuchia. Các loài này đều có công hiệu làm thuốc trị bệnh.
Trong sách Nam dược thần hiệu của Tuệ Tĩnh gọi dơi là biên bức, phu dực, phi thử (chuột bay) và cho rằng thịt dơi có vị ngọt, khí bình, không độc. Làm khoan khoái trong lòng, lợi tiểu, tiêu phù, sáng mắt, trị băng huyết, bạch đới, nhọt lở, hen suyễn, sốt rét.
Ở nước ta thấy có nhiều dơi, nhất là vùng ĐBSCL như ở Sóc Trăng có loại dơi quạ thuộc họ Pteropodidae, có con nặng tới 1kg. Từ xa xưa, dơi được làm thức ăn và thuốc để phòng và chữa bệnh. Thịt dơi có tiếng ngon ngọt là món ăn khoái khẩu cho cánh mày râu.
Thịt dơi được sử dụng làm thuốc chữa bệnh cho trẻ em bị ốm yếu, nhiều đàm (hen suyễn), cổ nổi nhiều hạch. Người ta còn sử dụng phân dơi làm thuốc có vị cay, tính bình, không độc. Dùng trị mắt mờ, trứng cá trên mặt, tràng nhạc, tâm hồi hộp... Hay óc dơi dùng chữa bệnh ung nhọt trong cơ thể (Trung dược học).
Để có dơi làm thức ăn hay thuốc phải bắt dơi vào ban ngày. Khi làm thịt bắt từng con nhúng vào nước thật sôi cho chết, vặt sạch lông, mổ bụng bỏ hết nội tạng, chỉ lấy phần thịt rửa sạch máu rồi đem chế biến làm các món ăn thuốc.
Dưới đây xin gợi ý vài cách trị bệnh từ dơi.
* Chữa bệnh cho trẻ em bị ốm yếu, nhiều đàm (hen suyễn), cổ nổi nhiều hạch. Dùng thịt dơi băm với thịt lợn nạc thêm tương, muối chưng cho trẻ ăn. Hoặc nấu thành canh để ăn với cơm. Có hiệu quả rõ ở những trường hợp bệnh do đàm.
* Trị ung nhọt trong bắp thịt (áp-xe): Bắt 10 con dơi làm thịt chưng lấy nước uống. Uống liên tục cho đến khi khỏi (kinh nghiệm vùng Tây Bắc Nam Hải, Trung Quốc).
* Trị các bệnh phụ khoa như thiếu máu sau sinh, bế kinh, bạch đới, tử cung lạnh không sinh đẻ, suy nhược mệt mỏi, phong tê… Dùng thịt dơi phối hợp thịt lợn, gà, thêm các vị thuốc thanh bổ như hoài sơn, kỷ tử rồi chưng lên ăn.
* Làm sáng mắt: Thịt dơi xào cà rốt. Ăn nhiều ngày trong một thời gian.
* Chữa chứng đau nhức đầu chóng mặt: Nấu thịt dơi với bí đỏ ăn một thời gian.
* Chữa chứng ho lâu ngày: Xào thịt dơi với củ cải ăn liền 7 – 10 ngày.
Hoặc dùng thịt dơi nấu hoặc xào với hoa hẹ, mướp đắng, hành để ăn trong một thời gian cũng hiệu quả …
