* Cảnh giác tình huống xấu nhất
Các tỉnh Trung Bộ lượng mưa thiếu hụt tới 50%, có nguy cơ hạn nặng cho tới tháng 8/2014.
Trao đổi với NNVN, ông Lê Thanh Hải (ảnh), PGĐ Trung tâm Dự báo KTTV Trung ương cho biết, hiện tượng El Nino đang có khuynh hướng quay trở lại ảnh hưởng đến các nước vùng Đông Nam Á trong năm nay, trong đó có VN. Tuy nhiên, các dự báo cho thấy mức độ ảnh hưởng của El Nino chỉ ở mức độ yếu đến trung bình, với nhiệt độ nước biển tăng từ 1 đến 1,30C chứ không thể lên tới mức 2,70C như như năm 1997 – 1998.
Mặc dù vậy, ảnh hưởng của El Nino sẽ khiến mùa hè và mùa thu năm nay của VN sẽ nóng hơn mức trung bình nhiều năm (TBNN), với nhiều đợt nắng nóng kéo dài hơn so với mọi năm. Các đợt nắng nóng gay gắt ở Bắc Bộ có thể tập trung nhiều từ tháng 5 đến tháng 7, ở Trung Bộ có thể kéo dài hơn, từ tháng 5 đến tháng 8/2014. Đồng thời, lượng mưa, đặc biệt ở giai đoạn đầu mùa ở Bắc và Trung bộ sẽ thấp hơn mức TBNN.
Các tỉnh Bắc Bộ hiện đã vào mùa mưa, nhưng vẫn chưa thấy mưa lớn, liệu có xẩy ra thiếu nước không thưa ông?
Do ảnh hưởng của hiện tượng El Nino, mùa mưa ở Bắc Bộ dự báo sẽ có khả năng đến muộn và kết thúc sớm hơn bình thường, khiến tổng lượng mưa dự báo sẽ thấp hơn mức TBNN. Các đợt mưa lớn ở Bắc Bộ sẽ tập trung vào thời kỳ từ tháng 6 - 8/2014.
Điều đặc biệt thấy rõ ảnh hưởng của El Nino đó là đến thời điểm này, mặc dù đã đầu tháng 6, qua tiết tiểu mãn (21-22/5 hàng năm) gần nửa tháng nhưng có thể thấy ở Bắc Bộ và Bắc Trung bộ gần như không có đợt mưa nào lớn thực sự. Mặc dù chúng tôi dự báo có thể năm nay lũ tiểu mãn sẽ đến muộn, nhưng thực tế lũ tiểu mãn năm nay đã biến mất.
Đối với các tỉnh Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ, lũ tiểu mãn nhiều năm là nguồn cung cấp nước chính cho các hồ chứa. Điển hình như các tỉnh miền núi phía Bắc năm 2011 – 2011, lũ tiểu mãn là lũ chính trong năm. Bên cạnh thiệt hại sạt lở đất, lũ quét, lũ tiểu mãn đã bổ sung lượng nước rất dồi dào cho các chứa.
Tuy nhiên năm nay, tình hình có thể sẽ khó khăn cho việc tích nước ở các hồ thủy điện, thủy lợi. Theo báo cáo từ các hồ chứa phía Bắc cho thấy kết thúc vụ ĐX năm nay, sau các đợt xả nước cho SX nông nghiệp ở hạ du, lượng tích nước các hồ chứa hiện đang ở mức thấp hơn mức TBNN khá nhiều.
Nhiều tỉnh miền Trung đang bị hạn nặng, nhiều tháng nay không có mưa, vậy diễn biến hạn thời gian tới dự báo ra sao, thưa ông?
Mùa khô ở các tỉnh miền Trung sẽ kéo dài hơn mọi năm. Đồng thời, lượng mưa vào mùa khô ở khu vực Trung Bộ, đặc biệt là ở các tỉnh từ Nghệ An đến Ninh Thuận từ nay đến tháng 8/2014 được dự báo ở mức thấp hơn so với TBNN từ 20 - 50%. Do vậy, tình trạng thiếu nước, khô hạn tại khu vực này có thể phải đến khoảng nửa cuối tháng 8/2014 mới dần được cải thiện.
Vì vậy, các tỉnh ven biển Trung Bộ cần phải chuẩn bị tinh thần cho việc đối mặt với nguy cơ hạn hán, thiếu hụt nước kéo dài khá nghiêm trọng. Đối với nông nghiệp, cần chủ động chuẩn bị, cơ cấu lại SX và đối tượng cây trồng cho phù hợp với dự báo thiếu nước.
Miền Trung dự báo sẽ hạn kéo dài
Các tỉnh Tây Nguyên thì sao, thưa ông?
Tây Nguyên mùa mưa thường kết thúc trước tháng 10 hàng năm, và năm nay lượng mưa cũng sẽ có nguy cơ thiếu hụt, đồng thời mùa mưa cũng sẽ kết thúc sớm hơn TBNN. Ngoài ra, điểm đặc biệt của Tây Nguyên và cả Nam Trung bộ, đó là các cơn bão ngoài gây thiệt hại, cũng có cái lợi là thường mang tới một lượng mưa lớn (thường chiếm tới 40% lượng nước cả năm) bổ sung nước cho SX nông nghiệp cũng như các hồ chứa phục vụ cho năm sau.
Tuy nhiên năm nay, do ảnh hưởng của El Nino nên dự báo số lượng cơn bão sẽ ít và đến muộn. Cụ thể các năm trung bình có từ 10 - 12 cơn bão hoạt động trên biển Đông thì năm nay dự báo sẽ chỉ có 9 - 10 cơn, trong đó dự báo chỉ có khoảng 4 - 5 cơn trực tiếp ảnh hưởng đến nước ta.
Điều này sẽ kéo theo nguy cơ thiếu nước cho các tỉnh Tây Nguyên và Nam Trung Bộ. Điển hình cho nguy cơ này tương tự như năm 2012, do chỉ có duy nhất một cơn bão đổ bộ vào Phú Yên nên đã làm cho mùa khô năm 2013 ở miền Trung - Tây Nguyên thiếu nước rất khốc liệt.
Vậy còn các tỉnh Nam Bộ, El Nino có ảnh hưởng gì không thưa ông?
Những năm xuất hiện EL Nino, mặc dù số lượng các cơn bão ít hơn lại thường xuất hiện các cơn bão mạnh và tiềm ẩn các yếu tố bất thường, chẳng hạn bão có thể đến muộn, di chuyển trái quy luật, những vùng ít khi có bão cũng có thể có bão đổ bộ, chẳng hạn như vùng Nam Trung bộ, Nam bộ hay ĐBSCL.
Năm 1997 khi hiện tượng El Nino hoạt động mạnh kỷ lục, VN cũng đã từng ghi nhận cơn bão Linda đổ bộ vào các tỉnh ĐBSCL gây ra hậu quả khủng khiếp, khiến tới gần 3.000 người chết và mất tích. Năm nay, mức độ Enino mặc dù dự báo không đến mức như năm 1997, nhưng chúng ta cũng cần hết sức cảnh giác với các tình huống xấu nhất.
Xin cảm ơn ông!
