Tôm giống được lượng, lo chất: [Bài 5] Không có quy định phải kiểm dịch tôm giống nhập tỉnh: Bất cập!

Bến Tre nhập 80% số lượng con giống

Bến Tre là địa phương có diện tích nuôi trồng thủy sản lớn, đứng thứ 5 cả nước và ĐBSCL (sau Cà Mau, Kiên Giang, Bạc Liêu và Sóc Trăng), với diện tích tiềm năng đạt 50 nghìn ha. Năm 2024, diện tích nuôi thủy sản của tỉnh đạt 47,8 nghìn ha, trong đó nuôi tôm nước lợ trên 36,3 nghìn ha.

Theo ước tính, mỗi năm, nhu cầu tôm giống của tỉnh Bến Tre khoảng 8-9 tỷ post. Tuy nhiên, sản lượng sản xuất nội tỉnh chỉ đáp ứng được khoảng 20%.

Bà Trần Kim Cương, Trưởng phòng Quản lý nuôi trồng thủy sản, Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư tỉnh Bến Tre, cho biết, toàn tỉnh có 55 cơ sở sản xuất ương dưỡng tôm giống, trong đó có 3 doanh nghiệp sản xuất với quy mô lớn. Riêng Công ty Việt Úc - Chi nhánh Bến Tre được chứng nhận sản xuất giống công nghệ cao.

“Hằng năm, các doanh nghiệp như CP, Việt Úc sản xuất ra khoảng 2 tỷ post. Các cơ sở còn lại chỉ sản xuất khoảng 20 triệu post. Để đáp ứng nhu cầu của bà con nông dân, các đại lý phải nhập hàng từ các tỉnh khác về”, bà Kim Cương nói.

Như vậy, khoảng 80% sản lượng tôm giống được nông dân Bến Tre thả nuôi đến từ nhiều doanh nghiệp cung ứng ngoài tỉnh. Tuy nhiên, hiện nay, theo ngành chăn nuôi và thú y (cơ quan có chức năng kiểm dịch tôm giống), do không có quy định phải kiểm dịch tôm giống nhập tỉnh, chỉ có quy định kiểm dịch tôm giống xuất tỉnh nên yếu tố đảm bảo dịch bệnh phụ thuộc vào công tác kiểm dịch xuất tỉnh của các tỉnh bạn. Để kiểm dịch tôm giống nhập tỉnh, cần phải thành lập đoàn kiểm tra liên ngành.

“Chương trình hành động của ngành thú y có lấy mẫu tôm nhập tỉnh, nhưng cũng chỉ kiểm tra ngẫu nhiên một phần nhỏ chứ không thể nào đảm bảo hết được. Bây giờ cũng khó vì không có quy định các xe chở tôm giống phải ghé trạm kiểm dịch mà người ta xuống trực tiếp vùng nuôi để thả, nên liên hệ được với ai thì kiểm tra. Hoặc có những chuyến kiểm tra liên ngành mới dừng xe kiểm tra được”, bà Liên, cán bộ đang công tác tại Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh Bến Tre, cho hay.

Trong hơn 162 nghìn tấn tôm nuôi nước lợ nông dân thu hoạch năm qua, sản lượng tôm thẻ chân trắng chiếm phần lớn. Số liệu 11 tháng năm 2024 cho thấy, sản lượng tôm thẻ chân trắng chiếm đến hơn 96% dù diện tích thả nuôi chỉ gần 13 nghìn ha (chiếm 35,6%).

Mặc dù vậy, theo bà Liên, công tác kiểm soát dịch bệnh tại các cơ sở sản xuất tôm giống được thực hiện theo quy trình rất chặt chẽ. Bởi, nếu tôm bố mẹ mắc bệnh thì các trại cũng không có nhiều con giống để xuất bán. Ngoài ra, đối với tôm giống, ngoài đảm bảo sạch bệnh, người nuôi cũng quan tâm đến yếu tố chất lượng khác. Ví dụ như số lần tôm bố mẹ sinh sản, có sử dụng nhiều kháng sinh hoặc những chất để hạn chế dịch bệnh hay không.

“Những con giống mà tôm bố mẹ đẻ đợt 2, 3, 4 thì chất lượng rất tốt. Còn đợt đầu tiên và những đợt về cuối thường chất lượng không ổn định. Nếu trại cho đẻ nhiều hơn để tiết kiệm, rồi lấy những con giống đó trộn chung với con giống tốt, khỏe mạnh để giảm giá thành, bán rẻ thì người nuôi có nguy cơ bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, những trại tôm chuyên nghiệp họ không làm vậy, có thể có trường hợp thương lái trộn để kiếm lời”, bà Liên thông tin.

Ngoài ra, hằng năm, Chi cục Chăn nuôi và Thú y Bến Tre cũng tổ chức những lớp tập huấn cho người nuôi thủy sản, nhất là người nuôi tôm ở 3 huyện ven biển. Trong đó, các nhà chuyên môn đã hướng dẫn, trao đối với nhà nông chọn tôm giống sạch bệnh, nhận diện và xử lý các mầm bệnh, dịch bệnh trên tôm, xử lý môi trường nuôi.

Thực tế, nhiều chủ ao tôm đã tự đứng ra xây dựng quy trình kỹ thuật nuôi, đó là các trang trại lớn. Còn các trại nhỏ, đa phần chủ ao vẫn còn phụ thuộc rất nhiều vào các đại lý. Một đại lý sẽ đi bắt tôm giống về thả cho nhiều hộ. Bên cạnh đó, họ cũng cung cấp con giống, thức ăn và thuốc trị bệnh cho người dân. Các đại lý thông thường sẽ có đội ngũ kỹ sư có trình độ chuyên môn để tư vấn điều trị bệnh, hướng dẫn kỹ thuật nuôi cho khách hàng và nông dân sẽ phó thác tất cả cho những kỹ sư đó.

Chủ động xét nghiệm trước khi thả

Hiện nay, để hạn chế thấp nhất rủi ro, người dân đã đầu tư nuôi tôm theo mô hình siêu thâm canh, ứng dụng công nghệ cao. Mô hình này có nhiều công nghệ để kiểm soát dịch bệnh, xử lý mầm bệnh kịp thời, quy trình nuôi cũng chặt chẽ nên tỷ lệ thành công cao.

Đây cũng là định hướng của Tỉnh ủy Bến Tre từ đầu nhiệm kỳ Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XI 2020-2025, với mục tiêu đến cuối năm 2025 toàn tỉnh đạt 4.000ha tôm công nghệ cao. Tính đến nay, kế hoạch này đã đạt 90,8% với năng suất dao động từ 60-70 tấn/ha mặt nước thả nuôi.

Ông Nguyễn Minh Nhũ ở xã Bảo Thạnh, huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre có 18ha nuôi tôm công nghệ cao ao lót bạt, mái che, mức đầu tư 1,2 tỷ đồng/ha. Nhờ đầu tư mô hình bài bản, kiểm soát tốt dịch bệnh nên tỷ lệ thành công của ông ở mức cao. Năm ngoái, ông thu về hơn 400 tấn thẻ chân trắng, doanh thu được hơn 40 tỷ đồng.

Theo kết quả quan trắc của Chi cục Chăn nuôi và Thú y Bến Tre, hầu như lúc nào cũng có mẫu dương tính với các mầm bệnh trên tôm. Kết quả ghi nhận của ngành chức năng, 11 tháng năm 2024, diện tích tôm thẻ chân trắng bị thiệt hại do mắc các bệnh thông thường như hoại tử gan tụy, đốm trắng là 749ha.

Ông được vinh danh là nông dân sản xuất kinh doanh giỏi cấp Trung ương. Theo ông Nhũ, hiện nay hai bệnh nguy hiểm mới xuất hiện là EHP (tôm chậm lớn) và TPD (tôm thủy tinh) rất đáng lo ngại. Bên cạnh đó, cần phải xử lý nguồn nước tốt, nếu không mầm bệnh ngoài môi trường cũng gây thiệt hại. 

Ông Nhũ chia sẻ: “Tôi lựa trên thị trường các doanh nghiệp có uy tín như: Tuấn Hà, CP, Thăng Long. Năm rồi, tôi có nuôi 1 lô tôm của Công ty Thăng Long rất tốt, nuôi đạt được size 26 con/kg, bán giá 252.000 đồng/kg. Tôi lấy mẫu tôm muốn nuôi gửi Viện Nuôi trồng Thủy sản II ở TP.HCM xét nghiệm, nếu không có bệnh thì mới thả, không xét nghiệm thì nuôi phập phồng lắm”, ông Nhũ nói.

Để nâng cao tỷ lệ thành công của nghề nuôi tôm, nông dân Bến Tre đã tích cực học hỏi, đầu tư áp dụng các kỹ thuật tiên tiến vào sản xuất thay vì trông chờ, phó thác tất cả cho lực lượng tư vấn bán hàng như trước đây. Qua đây, từng bước hoàn thành mục tiêu hoàn thành 4.000ha nuôi theo công nghệ cao, giá trị sản xuất con tôm Bến Tre đạt 1 tỷ USD vào năm 2025.