Theo văn hóa tâm linh phương Đông, việc lau dọn bàn thờ cuối năm vô cùng quan trọng. Bởi đây là thời điểm đánh dấu kết thúc năm cũ, chuẩn bị chào đón năm mới. Việc chọn ngày tốt, cách thức và quy trình thực hiện đúng được nhiều người tuân thủ nhằm được gia tiên, thần linh độ trì năm mới làm ăn tấn tới, gia đình an vui.
Nên lau dọn bàn thờ cuối năm vào ngày, giờ nào?
Theo dân gian, việc dọn bát hương thường tiến hành vào sáng 23 tháng Chạp hàng năm. Trước khi tiến hành, gia chủ sẽ thắp hương xin phép. Tất cả chân hương cả một năm được rút hết chỉ để lại tỏng mỗi bát hương 3 chân nhang.
Sau đó toàn bộ chân nhang được rút tỉa sẽ được hóa cùng với tiền vàng, hoặc hóa riêng rồi đem tro đó rải ra sông.
Tuy nhiên, ngày nay ai cũng bận rộn, không thể nghỉ việc để ở nhà dọn dẹp đúng vào ngày 23 âm lịch. Vì thế, thời gian linh động hơn, gia chủ có thể tiến hành lau dọn bàn thờ tổ tiên vào một ngày khác phù hợp hơn, miễn sao đảm bảo tấm lòng thành là được.
Tuy nhiên, năm 2024, có 2 ngày đẹp để bạn có thể lựa chọn nếu muốn, đó là:
Ngày 23 tháng Chạp: Lễ cúng tiễn ông Công ông Táo chầu trời bắt đầu chuỗi nghi lễ thờ cúng cuối năm Âm lịch nên cũng phù hợp để các gia đình lau dọn bàn thờ. Thường công việc này được thực hiện vào buổi sáng 23 tháng Chạp, nhằm chuẩn bị cho lễ cúng Táo quân.
Ngày 25 tháng Chạp: Ngày này được coi là ngày đại cát, thích hợp cho các công việc tâm linh như bao sái bàn thờ và tỉa chân nhang.
Trước lễ cúng Tất niên: Rất nhiều gia đình vì quá bận nên không có thời gian để làm công việc lau dọn bàn thờ kịp cúng tiễn ông Công ông Táo. Trong trường hợp này, bạn có thể chọn làm trong các ngày sau đó. Quan trọng là bạn dành cho công việc này sự trang trọng, cẩn thận, chu đáo, tóm lại là thành tâm.
Bạn có thể lau dọn bàn thờ vào các ngày sau 23 tháng Chạp, miễn là khi tiến hành cúng Tất niên thì bàn thờ đã được lau dọn sạch sẽ, bày biện đầy đủ.
Các khung giờ tốt nhất để tiến hành lau dọn bàn thờ trong những ngày này thường là: Giờ Thìn (7h-9h), giờ Ngọ (11h-13h), giờ Thân (15h-17h).
Lưu ý: Theo quan niệm dân gian, gia chủ nên tránh thực hiện nghi thức vào lúc 12h hoặc sau 18h để đảm bảo sự linh thiêng.
Để chuẩn bị đón Tết Nguyên đán, dọn bàn thờ và tỉa chân hương là một trong những công việc quan trọng. Ảnh: Internet.
Các bước lau dọn bàn thờ cuối năm đúng cách
Để đảm bảo sự thành kính, trước khi tiến hành dọn ban thờ, gia chủ cần tắm rửa và thay quần áo sạch, thắp một nén hương báo cáo với thần linh và gia tiên xin phép lau dọn bàn thờ chuẩn bị tiễn năm cũ, đón năm mới.
Bài khấn xin phép lau dọn bàn thờ
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)
Tín chủ tên là... ngụ tại... Hôm nay ngày... tháng... năm... Tín chủ xét thấy bản thân mình chưa chu toàn nên để hương án bị bụi, xin thành tâm sám hối. Tín chủ xin kính cáo với chư vị (tùy theo bàn thờ đó thờ thần linh, hộ pháp hay gia tiên… để nêu), chọn được ngày lành tháng tốt hôm nay xin cho phép được sái tịnh để cho bàn thờ được trang nghiêm thanh tịnh, kính mong các chư vị chứng minh và gia hộ.
Mong các vị độ cho con lau dọn được khang trang mỹ hảo, cho hương án được an chính vị, cho âm phần được an yên, cho gia cư được lạc thổ. Chúng con người trần mắt thịt, tội lỗi đầy thân, chỉ biết kính cẩn tâm thành nếu có gì si mê lầm lỡ kính xin được tha thứ bỏ quá đại xá cho. (Xong vái 3 vái).
Các bước lau dọn bàn thờ cuối năm
Sau khi hương tàn, gia chủ tiến hành lau từ trên cao xuống thấp. Khi lau các bức tượng, nên dùng khăn mềm để tránh làm xước hoặc bay màu sơn. Tượng bằng đồng không nên được lau rửa bằng rượu, cồn hoặc hóa chất để tránh tình trạng ôxy hóa thành màu xanh hoặc nhanh xỉn.
Bạn bỏ hoặc thay hoa đã héo, tàn; thay nước ở các bình hoa và nước cúng; thay chum gạo muối (nếu có).
Sau khi lau dọn xong, bạn đặt lại đồ thờ lên ban thờ, thắp hương khấn xin thỉnh thần linh, gia tiên trở về, báo cáo là tín chủ đã xong việc.
Lưu ý khi lau dọn bàn thờ cuối năm
Khi lau dọn bàn thờ cuối năm, bạn cần nhớ các nguyên tắc sau:
- Tránh làm đổ vỡ: Làm vỡ đồ thờ cúng được đặt trên bàn thờ luôn bị coi là điều cấm kỵ, xui xẻo nên khi thực hiện công việc này, gia chủ phải giữ gìn các vật dụng cẩn thận thể hiện sự trang nghiêm, thành kính đối với gia tiên, thần linh.
- Không xê dịch bát hương: Trong tâm linh người Việt, bát hương rất linh thiêng, là nơi hội tụ tâm thức, sợi dây vô hình liên kết cõi trần với cõi âm. Việc di chuyển bát hương tùy tiện có thể làm đứt sợi dây liên kết ấy, khiến lòng thành không được chứng giám. Dân gian còn cho rằng bát hương bị di chuyển tức là bị “động”, hoặc có thể bị chuyển sang hướng xấu.
Để giữ bát hương cố định trong quá trình lau dọn bàn thờ cuối năm, bạn nên dùng một tay giữ, tay còn lại dùng khăn lau. Trường hợp vẫn phải xê dịch thì nên khấn xin, sau đó đưa bát hương về lại vị trí ban đầu. Đối với các bức tượng cũng như vậy.
- Không bỏ hết chân hương hay dốc hết tro: Theo quan niệm phong thủy, rút hết chân hương rồi đổ hết tro ra ngoài vừa làm xê dịch bát hương, vừa gây “tán tài”. Cách làm đúng là một tay giữ bát hương, một tay nhẹ nhàng rút các chân hương để không làm tung tóe tro. Để lại một ít chân hương theo số lẻ, như 3, 5, 7, 9.
Chân hương được rút ra, bạn mang đi hóa thành tro rồi thả ở nơi nước sông, suối sạch sẽ, không có rác hay bị ô uế; không nên bỏ vào thùng rác hay để chung với những vật ô uế, không thanh tịnh.
- Dùng khăn, chổi riêng: Đây là cách thể hiện sự trân trọng, thành kính đối với thần linh, tổ tiên khi lau dọn bàn thờ cuối năm. Không sử dụng khăn, vải, chổi đã sử dụng cho các việc dọn dẹp hằng ngày vì chúng mang nhiều uế tạp, không đảm bảo sự tôn nghiêm cho nơi thờ cúng.
- Dùng nước sạch, nước thảo dược: Bạn cần lau dọn bàn thờ bằng nước sạch, có thể là nước đun sôi để nguội giúp bảo đảm sự tôn nghiêm, thanh tịnh. Nếu cẩn thận, có thể dùng rượu trắng với gừng giã nhuyễn pha với nước, hoặc dùng nước đun từ 5 loại thảo dược (quế, hồi, gỗ vang, đinh hương, bạch đàn). Khi lau rửa bài vị của tổ tiên thì phải dùng nước ấm, không được dùng nước lạnh.
Cách tỉa chân hương cuối năm
Ông cha ta quan niệm, bàn thờ là nơi cư ngụ của hương hồn tiên tổ và nơi ngự tới của các vị thần, cần duy trì sự sạch sẽ, gọn gàng, tôn nghiêm trước những nghi lễ đặc biệt.
Cuối tháng Chạp và đầu tháng Giêng có nhiều lễ cúng quan trọng, vì thế không gian thờ cần được lau dọn cẩn thận.
Sau một năm, chân hương cắm trong lư, bát hương cũng đã đầy, lau dọn bàn thờ cuối năm cũng bao gồm việc rút tỉa chân hương để chào đón năm mới với nhiều phát đạt, yên vui nhờ phúc ẩm tổ tiên và sự hộ trì của thần, Phật. Vì vậy việc rút tỉa chân hương cũng cần được làm một cách cẩn thận và đầy đủ sự tôn kính.
