Tham nhũng và sự suy giảm kinh tế được cho là những nguyên nhân gốc rễ của tình hình hiện nay.
Căng thẳng đã giảm
AFP hôm qua đưa tin Iran đã tổ chức cuộc tuần hành ủng hộ chính phủ ở nhiều thành phố trên cả nước với sự tham gia của hàng chục nghìn người. Tại Kermanshah, Ilam hay Gorgan…hình ảnh các cuộc tuần hành được phát trực tiếp trên kênh truyền hình nhà nước. Người biểu tình giương cao các biểu ngữ, hô vang khẩu hiệu ủng hộ chính phủ và lãnh tụ tinh thần tối cao Ayatollah Ali Khamenei.
 |
| Người dân Iran xuống đường ủng hộ chính phủ |
Theo Reuters, đây là hoạt động nhằm đối chọi lại làn sóng biểu tình diễn ra 6 ngày trước đó ở Iran, khiến ít nhất 21 người thiệt mạng. Trong số này có 2 người là thành viên lực lượng an ninh. Chính quyền Iran đồng thời bắt giữ 450 người khác trong các cuộc đụng độ giữa lực lượng an ninh và người biểu tình. Do truyền thông nước ngoài bị kiểm soát rất nghiêm ngặt ở Iran, hình ảnh về những cuộc đụng độ này chỉ lọt ra ngoài từ những hình ảnh trên mạng xã hội hoặc trang cá nhân. Theo đó, cảnh sát Iran đã sử dụng vòi rồng, hơi cay để trấn áp người biểu tình. Cho tới tận ngày hôm qua, tình hình mới trở nên dịu hơn do nỗ lực của chính quyền, gồm việc triển khai an ninh ở nhiều khu vực, bao gồm thủ đô Tehran.
Theo Reuters, đây là đợt bạo động lớn nhất ở Iran sau Phong trào Xanh năm 2009, khởi phát từ những tranh cãi xoay quanh kết quả cuộc bầu cử Tổng thống. Người đắc cử là ông Mahmoud Ahmadinejad, vốn có chủ trương cứng rắn với Mỹ và phương Tây. Số người thiệt mạng trong Phong trào Xanh theo báo cáo của chính quyền Iran là 36 người, nhưng phe đối lập đưa ra con số gấp đôi.
Cũng như năm 2009, Tehran cáo buộc Mỹ và phương Tây đứng sau các hoạt động chống phá chính quyền hiện nay. “Kẻ thù của chúng ta đang tập hợp mọi phương tiện gồm tiền bạc, vũ khí, chính sách và an ninh để gây bất ổn chế độ Hồi giáo. Chúng luôn tìm mọi cơ hội để tấn công Iran”, AFP dẫn lời đại giáo chủ Al Khamenei tuyên bố. Phát biểu của ông Khamenei đã nhận được sự ủng hộ của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan, người cũng đang có mối quan hệ không mấy thiện thiện với mỹ và châu Âu.
Gốc rễ là tham nhũng và suy giảm kinh tế
Tuy nhiên, truyền thông phương Tây dẫn lời các nhà phân tích chính trị lại cho rằng, vấn đề gốc rễ của tình hình bất ổn hiện nay ở Iran là tình hình tham nhũng lan tràn, chính quyền hoạt động không hiệu quả dẫn tới suy thoái kinh tế.
Thoả thuận hạt nhân với các cường quốc trong nhóm P5+1 đã không giúp Iran cải thiện được tình hình như mong đợi. BBC dẫn các con số trong một điều tra gần đây nói trong gần một thập niên, người dân Iran đã nghèo đi 15%. Sau khi đắc cử năm 2013, Tổng thống Hassan Rouhani từng cam kết sẽ đẩy mạnh cải cách kinh tế, giảm căng thẳng xã hội. Tuy nhiên, tỷ lệ lạm phát trung bình ở Iran hiện vẫn ở mức 12,4%, cá biệt con số này trong giới người trẻ lên tới 28,8% hồi năm ngoái và 40% trong năm nay. Khu vực nông thôn đặc biệt bị tác động nặng nề nhất. Trong tuyên bố đưa ra hồi cuối tuần qua, ông Rouhani đã thừa nhận, “không có vấn đề nào lớn hơn là tỷ lệ thất nghiệp”, đồng thời hứa sẽ tạo môi trường minh bạch hơn. Soraya Saadaat, một phụ nữ 54 tuổi đang thất nghiệp nói với AFP, chẳng có thế lực nào đứng sau phong trào chống đối chính phủ ở Iran vào lúc này.
Theo AFP, Đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc Nikki Haley mới đây đã kêu gọi tổ chức cuộc họp khẩn để bàn về tình hình của Iran. Trong khi đó, Pháp và các nước châu Âu đang kêu gọi Iran kiềm chế.
