Keo lá liềm, bước đột phá trồng rừng trên cát

Keo lá liềm có khả năng sinh trưởng tương đương với keo tai tượng nhưng khối lượng riêng của gỗ cao và đặc biệt có khả năng chịu hạn và chịu ngập nước theo mùa rất tốt nên loài cây này được sử dụng khá rộng rãi trong trồng rừng ở các vùng cát và cát nội đồng ven biển Bắc Trung bộ.

Diện tích đất cát vùng Bắc Trung bộ là 334.740ha, chiếm 12% tổng diện tích đất lâm nghiệp của cả vùng, trong đó 36,7% diện tích còn bị bỏ hoang. Trước đây, rừng trồng ở vùng đất cát này chủ yếu là rừng trồng keo lá tràm, sinh trưởng kém, tỷ lệ thành rừng thấp và không có hiệu quả kinh tế.

Đứng trước yêu cầu cấp bách của địa phương và bà con nông dân về thay thế rừng trồng kém chất lượng và tăng tỷ lệ phủ xanh đất hoang hóa, Trung tâm Khoa học lâm nghiệp Bắc Trung bộ (Viện Khoa học lâm nghiệp Việt Nam) bắt đầu triển khai nghiên cứu đưa cây keo lá liềm vào trồng rừng vùng cát từ những năm 2000.

Qua nhiều năm tập trung nghiên cứu về hệ thống các biện pháp thâm canh rừng trồng, như các biện pháp kỹ thuật làm đất, bón phân, mật độ trồng, khả năng cải tạo đất, tỉa cành… Trung tâm đã đạt được nhiều kết quả nổi bật ứng dụng vào sản xuất, góp phần tăng diện tích rừng keo lá liềm lên 6.500ha như hiện nay. Qua đó, đem lại hiệu quả kinh tế cao cho rừng trồng ở vùng cát nội đồng Bắc Trung bộ.

Theo ông Trương Duy, Chủ tịch UBND xã Triệu Trạch, huyện Triệu Phong, Quảng Trị, từ trước đến nay người dân vùng cát thường chỉ trồng rừng theo các dự án với mục tiêu chính là phòng hộ, chống cát bay, cát lấp, hầu như không cho sản phẩm gỗ, có chăng chỉ là một lượng nhỏ củi đốt. Nhưng từ khi rừng keo lá liềm được trồng theo các tiến bộ kỹ thuật đã tạo ra khái niệm trồng rừng cho sản phẩm gỗ, nhờ đó đem lại nguồn thu nhập cao cho người dân vùng cát.

Ở vùng cát nội đồng, kỹ thuật lên líp (tức là làm luống cao) do Trung tâm Khoa học lâm nghiệp Bắc Trung bộ nghiên cứu đã đảm bảo độ thoát nước tốt, hạn chế hiện tượng cát bay, tăng tỷ lệ sống của rừng trồng lên hơn 20% và trữ lượng bình quân của rừng tăng gần 200% so với phương pháp trồng rừng truyền thống (không lên líp).

Rừng Keo lưỡi liềm 12 tuổi áp dụng các TBKT so với rừng keo lá tràm > 20 tuổi dân trồng theo phương pháp thông thường, không lên líp tại huyện Triệu Phong, Quảng Trị

Bên cạnh đó, việc bón phân vi sinh hữu cơ đã cung cấp đủ chất dinh dưỡng cho cây sinh trưởng, phát triển, đồng thời bổ sung một lượng chất hữu cơ giúp vừa làm giảm tỷ lệ cát trong đất vừa hạn chế hiện tượng cát bay. Hiệu quả của việc bón phân là tăng tỷ lệ sống của rừng lên 10 - 15%, sinh trưởng của cây tăng 120 - 150% và hiệu quả kinh tế tăng 44,3%.

Đối với keo lá liềm trồng mật độ 1.650 cây/ha phù hợp nhất cho trồng rừng trên cát nội đồng, với trữ lượng rừng tăng 132 - 208% so với các mật độ dày hơn (2.200 - 2.500 cây/ha) và lãi ròng (NPV) đạt 19.541.561 đồng/ha/7 năm.

Ngoài hiệu quả kinh tế, rừng keo lá liềm trồng đúng kỹ thuật còn có tác dụng chắn gió rất tốt, bảo vệ diện tích canh tác nông nghiệp phía sau đai rừng, cải tạo tính chất lý hoá học của đất và tăng độ pH đất, từ đó làm giảm độ chua của đất cát nội đồng.

Thấy được hiệu quả kinh tế cao của mô hình rừng trồng keo lá liềm, bà con nông dân tại huyện Triệu Phong đã học tập và trồng trên 200ha rừng. Trung tâm Khuyến nông các tỉnh Bắc Trung bộ cũng đã ứng dụng những tiến bộ kỹ thuật này để xây dựng trên nhiều mô hình trình diễn cho bà con thăm quan học tập.

Với những ưu điểm nổi bật của tiến bộ kỹ thuật trồng rừng keo lá liềm trên cát nội đồng vùng Bắc Trung bộ, các nhà khoa học mong muốn các địa phương, các cơ quan chức năng và bà con ứng dụng tiến bộ kỹ thuật này để mở rộng diện tích trồng rừng keo lá liềm trên diện tích đất hoang hóa hoặc thay thế các rừng trồng kém chất lượng nhằm nâng cao hiệu quả trồng rừng, bảo vệ môi trường sinh thái, góp phần xóa đói giảm nghèo và phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương.