Từ trước Tết Nguyên đán Giáp Thìn 2024 đến nay, bà con ở xã Căn Co của huyện Sìn Hồ đã đốt nương chuẩn bị trồng vụ sắn mới. Cây sắn những năm gần đây được mùa, cho thu nhập ổn định.
Ông Lý A Ánh ở bản Căn Co, xã Căn Co cho biết: "Sắn trồng sau 10 tháng là có thể nhổ bán. Sắn này không phải vận chuyển đi xa vì có thuyền, xe đến tận nơi thu mua. Vụ sắn năm 2023, do trồng ít nên gia đình tôi chỉ thu được khoảng 10 tấn, được gần 30 triệu đồng. Trước đây, gia đình tôi có trồng chuối nhưng chuối giá bấp bênh, lại xa cửa khẩu nên giá bán rất thấp, không bằng cây sắn. Cây sắn hiện bán được 2.700 đồng/kg.
Hom sắn được bà con rải khắp nơi ở xã Căn Co (huyện Sìn Hồ, Lai Châu) chuẩn bị trồng vụ mới. Ảnh: Thúy Hạnh.
Tương tự, ông Vàng A Rụi ở bản Căn Co cho hay, những năm trước gia đình ông trồng chuối, nhưng nay bỏ chuối để sang trồng sắn vì chuối không ai mua nữa. Ông cũng định trồng quế nhưng chưa thấy được hiệu quả nên nay vẫn trồng sắn. Hiện đồi sắn chỉ có 2 vợ chồng ông Rụi làm, một năm cho thu nhập hơn 20 tấn, bán được khoảng 40 triệu đồng. Tiền này để cho con đi học, mua sắm quần áo và vật dụng gia đình.
Cây sắn phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng của Sìn Hồ, đặc biệt là những xã vùng thấp. Cây sắn dễ trồng, không tốn công chăm sóc. Sắn ở các địa phương luôn được thương lái đến tận vườn thu mua và hiện đang rất được giá.
Ông Tẩn A Tiến ở bản Căn Co cho hay, năm 2023, ông thu hoạch được 40 tấn sắn, trừ chi phí còn lãi tầm 100 triệu đồng. Đối với bà con nơi đây, 100 triệu đồng là số tiền lớn. "Tôi để dành số tiền này cho việc sửa chữa nhà cửa. Trước đây, gia đình tôi trồng một số cây khác nhưng không hiệu quả nên chuyển sang trồng sắn và cho năng suất, hiệu quả cao hơn", ông Tiến nói.
Cũng theo người dân, trước đây có những mô hình trồng các loại cây ngắn ngày, cây lâu năm. Song cho đến nay, những mô hình này chưa có hiệu quả rõ rệt.
Ông Trang A Hột, Bí thư Chi bộ bản Căn Co, xã Căn Co cho biết, trước đây theo chủ trương, bà con chuyển đổi cây trồng nhưng ở đây trồng cây quế cũng không được, sau đó chuyển sang cây dứa cũng không được. "Ở đây là đồi núi trọc, địa hình dốc, song lại hợp với cây sắn. 2 - 3 năm gần đây, cây sắn cũng cho thu nhập ổn định.
Đối với cây dài ngày như cây hông, 6 năm mới được thu hoạch nhưng trong thời gian chờ thu hoạch bà con không biết lấy cái gì ăn. Bà con đắn đo thì thấy xã bạn cũng trồng sắn nên theo đuôi làm. Ngoài ra, bà con mong có xưởng chế biến để giúp người dân có việc làm, thu nhập từ việc xúc bột, rạch bao sắn…", ông Hột cho biết.
Gia đình ông Trang A Hột có 5 người, mỗi năm thu nhập từ sắn khoảng 50 triệu đồng. Cây sắn không tốn công chắm sóc. Hộ có nhiều đất, cây sắn cho thu nhập 70 - 80 triệu đồng mỗi năm.
Theo ông Lý A Chẩu, Chủ tịch UBND xã Căn Co, thống kê chưa đầy đủ, toàn xã có gần 400ha sắn. Cây sắn không được tỉnh, huyện khuyến khích nên xã cũng không giao chỉ tiêu trồng xuống các thôn, song thực tế có rất nhiều hộ dân trồng loại cây này và có thu nhập ổn định.
Chỉ riêng xã Căn Co có đến 7 hộ gia đình hiện đã mua được ô tô sử dụng mục đích chính là để vận chuyển cây sắn đi các nơi.
Thực tế, sắn không chỉ có ở Căn Co mà một số xã vùng thấp của huyện Sìn Hồ như Pa Khóa, Nậm Chà… diện tích trồng đã lên tới hàng nghìn ha.
Ở Căn Co, thu nhập từ sắn khiến người dân không mặn mà với việc chuyển đổi cây trồng. Ảnh: Thúy Hạnh.
Ông Nguyễn Khắc Tiệp, Trưởng phòng NN-PTNT huyện Sìn Hồ khẳng định, chủ trương của cả tỉnh và huyện không khuyến khích trồng cây sắn nhưng sắn không phải loại cây cấm trồng. Trồng cây sắn rất hại đất, khoảng 3 năm chất dinh dưỡng của đất bị bào mòn, ảnh hưởng rất lớn tới môi trường. Do đó, cần một khoảng thời gian rất dài mới cải tạo lại đất được.
Hiện trên địa bàn huyện Sìn Hồ có khoảng 3.000ha sắn, nhiều nhất ở các xã Căn Co, Nậm Hăn, Nậm Cha, Pa Khóa…
"Tuy nhiên, việc trồng sắn là quyền tự chủ của người dân canh tác, huyện vẫn không khuyến khích trồng vì ảnh hưởng tới chất lượng đất. Sắn là cây rất dễ trồng, trồng đầu năm rồi để đó đến cuối năm nhổ lên thu hoạch. Bà con bán được "tiền tươi". Với giá hiện nay khoảng 2.000 đồng/kg, một ha sắn có thể cho thu nhập 40 - 50 triệu đồng nên bà con rất phấn khởi’, ông Tiệp nhấn mạnh.
Để giải bài toán giữa an sinh và phát triển nông nghiệp bền vững, ông Nguyễn Khắc Tiệp cho biết đã tham mưu cho huyện trồng dứa, chuối. Mới đây, huyện đã có quyết định phê duyệt một số dự án liên kết trồng cây dứa, còn cây chuối sẽ tiếp tục được triển khai. Tuy nhiên, chuyển đổi ngay cây trồng trong một sớm, một chiều là điều không thể. Cũng không thể dừng ngay việc bà con trồng sắn mà phải được chuyển đổi dần dần và có lộ trình.
Hiện nay, ngoài huyện Sìn Hồ thì ở huyện Phong Thổ, diện tích trồng sắn cũng rất lớn. Mặc dù trên địa bàn không có những cơ sở chế biến, nhà máy được phép hoạt động trong lĩnh vực này, song những địa phương nêu trên vẫn trở thành vùng nguyên liệu sắn của những cơ sở, doanh nghiệp ở Lào Cai, Yên Bái, Sơn La… đến thu mua.
