Trung Quốc tung ra tên lửa hạt nhân chiến lược liên lục địa Đông Phong 41 (Dongfeng-41) trong một cuộc diễu hành quân sự ở Bắc Kinh năm 2019. Ảnh: Tân Hoa Xã.
Giới phân tích chỉ ra điều này sau khi Bắc Kinh từ chối tham gia các cuộc đàm phán với Washington và Moscow để mở rộng một hiệp ước quan trọng.
Đặc phái viên kiểm soát vũ khí Hoa Kỳ Marshall Billingslea hôm 9/6 kêu gọi Bắc Kinh suy nghĩ lại về quyết định đó trước khi các cuộc đàm phán diễn ra vào cuối tháng này.
Ông Billingslea sẽ gặp Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Ryabkov tại Vienna vào ngày 22/6 để thảo luận về việc mở rộng New Start, một hiệp ước cắt giảm vũ khí hạt nhân, từng được đàm phán dưới thời Barack Obama, và sẽ hết hạn vào 5/2/2021.
“Trung Quốc chỉ nói họ không có ý định tham gia đàm phán ba bên. Họ nên xem xét lại”, ông Billingslea tweet.
“Để đạt được địa vị cường quốc đòi hỏi phải cư xử với trách nhiệm cường quốc. Không nên có bất kì bí mật trong việc xây dựng hạt nhân của Trung Quốc. Chỗ ngồi đàm phán vẫn chờ Trung Quốc ở Vienna”, ông viết, một ngày sau khi xác nhận rằng Bắc Kinh đã được mời tham gia hội đàm.
Khi sự cạnh tranh giữa Washington và Bắc Kinh tăng cường, chính quyền Donald Trump đã thúc đẩy Trung Quốc đưa ra một thỏa thuận trong tương lai để thay thế Hiệp định New Start năm 2010, cho rằng khả năng hạt nhân và tên lửa của Trung Quốc - đang được mở rộng và hiện đại hóa - là mối đe dọa ngày càng tăng đến Mỹ và các đồng minh. Hiệp ước giới hạn Mỹ và Nga ở mức chỉ có 1.550 đầu đạn hạt nhân chiến lược được triển khai.
Nhưng Bắc Kinh từ chối lời kêu gọi. Một tuyên bố trên trang web của Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết Washington và Moscow, với kho dự trữ vũ khí hạt nhân lớn nhất, “có trách nhiệm đặc biệt và ưu tiên cao đối với giải trừ hạt nhân”.
Đặc phái viên kiểm soát vũ khí Hoa Kỳ Marshall Billingslea nói "Chỗ ngồi đàm phán vẫn chờ Trung Quốc ở Vienna". Ảnh: Getty Images.
Vào tháng 12/2019, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh nói rằng Hoa Kỳ đang cố gắng làm “lệch hướng trách nhiệm đối với những người khác”.
Tống Trung Bình, một nhà phân tích quân sự có trụ sở tại Hồng Kông, cho biết Trung Quốc từ chối tham gia vào các cuộc đàm phán vì kho dự trữ vũ khí hạt nhân của nước này nhỏ hơn nhiều so với Nga và Mỹ.
“Cho đến khi Mỹ và Nga cắt giảm kho dự trữ của họ ngang bằng với Trung Quốc - hoặc Trung Quốc xây dựng năng lực hạt nhân của mình ngang bằng với Mỹ và Nga - Trung Quốc sẽ không ngồi vào bàn đàm phán”, ông Tống nêu suy nghĩ.
Việc Trump thúc đẩy Trung Quốc tham gia vào các cuộc đàm phán có thể được coi là một phần trong nỗ lực của Washington đối phó với Bắc Kinh khi căng thẳng leo thang trên các lĩnh vực từ thương mại và công nghệ đến an ninh và tư tưởng. Nhưng ông Tống cho biết Trung Quốc khó có thể tham gia hiệp ước kiểm soát vũ khí sớm.
“Đây là một chiến trường mới [trong cuộc cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc] với việc Hoa Kỳ đang cố gắng đưa Trung Quốc vào một trật tự quốc tế do Mỹ đứng đầu về vũ khí hạt nhân”, ông Tống nói. “Nhưng Năng lực hạt nhân của Trung Quốc tương đối nhỏ, vì vậy những gì Trung Quốc cần làm là tăng cường chứ không làm suy yếu khả năng hạt nhân của nước này”.
Hiệp ước New Start bắt buộc Mỹ và Nga phải giảm một nửa tồn kho các bệ phóng tên lửa hạt nhân chiến lược và cho phép giám sát vệ tinh và từ xa. Nó cũng bao gồm 18 cuộc kiểm tra tại chỗ mỗi năm để xác minh rằng mỗi bên đều tuân thủ, một số nhà quan sát cho rằng Bắc Kinh có thể không sẵn lòng cho phép.
Trung Quốc, nơi đã thử nghiệm quả bom hạt nhân đầu tiên vào năm 1964, là một trong năm cường quốc hạt nhân được công nhận theo Hiệp ước về Không phổ biến vũ khí hạt nhân. Nhưng chương trình hạt nhân của quốc gia này được che giấu trong bí mật.
Kho vũ khí hạt nhân của Trung Quốc được ước tính vào khoảng 320 đầu đạn, theo một báo cáo mới của Trung tâm nghiên cứu về loại bỏ vũ khí hạt nhân, Đại học Nagasaki. Số luợng đó nhiều hơn Pháp, ở mức 290 đầu đạn, nhưng chỉ là một phần nhỏ so với kho dự trữ của Nga là 6.370 và kho vũ khí của Mỹ là 5.800.
