Ngày 6/6, Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam kết hợp với Trung tâm Hợp tác Quốc tế Nghiên cứu Nông nghiệp phục vụ Phát triển Pháp (CIRAD) và Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam (VAAS) tổ chức hội thảo công bố kết quả trồng thử nghiệm các giống cà phê chè (Arabica) lai tại khu vực Tây Bắc trong khuôn khổ dự án do Pháp tài trợ và nếm thử 5 mẫu cà phê thu hoạch từ các lô thử nghiệm này, gồm Sarchimor Marsellesa, F1 hybrid Starmaya, F1 hybrid Centroamericano (H1) và Catimor (giống địa phương – đối chứng).
Đại sứ Pháp tại Việt Nam Nicolas Warnery đánh giá đây là một dự án trọng điểm trong hợp tác giữa Pháp và Việt Nam và là một minh chứng rõ ràng cho thấy chất lượng quan hệ hợp tác của hai nước trong lĩnh vực nông nghiệp nói riêng.
Đại sứ Pháp tại Việt Nam Nicolas Warnery đánh giá cao kết quả dự án trồng thử nghiệm các giống cà phê chè (Arabica) lai tại khu vực Tây Bắc tại Việt Nam giai đoạn (2017-2021). Ảnh: Linh Linh.
Theo đại sứ, dự án là một cơ hội lớn cho các nhà nghiên cứu thông qua việc thúc đẩy giá trị gia tăng của sản phẩm nông nghiệp Việt Nam và có tính ứng dụng cao nhờ sự tham gia của các khu vực công - tư.
"Điều đáng mừng là qua kết quả trồng thử nghiệm ban đầu, giống cà phê mới cho thấy sức chịu hạn, chịu nắng vượt trội, khả năng chống lại sâu bệnh cao và cho sản lượng tốt hơn. Nhờ những đặc tính này, người nông dân có thể hạn chế việc sử dụng phân bón đầu vào, thuốc trừ sâu, từ đó bảo đảm yếu tố kinh tế và sinh học trong canh tác cà phê", Đại sứ Nicolas Warnery nhấn mạnh.
Trong 20 năm qua, ngành cà phê Việt Nam đã có những bước tiến ngoạn mục với nhiều nỗ lực nghiên cứu, chọn lọc giống cà phê tốt trong đó chủ yếu là giống Robusta để thâm canh, đánh dấu tên tuổi cà phê Việt Nam trên bản đồ cà phê thế giới.
PGS.TS Đào Thế Anh, Phó Giám đốc Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam (VAAS) cho biết đây là dự án ODA có kinh phí không lớn nhưng mang tầm quan trọng đặc biệt trong việc nâng cao chất lượng sản phẩm cà phê chè và giúp góp phần vào chiến lược đa dạng hóa, nâng cao chất lượng sản phẩm của ngành cà phê Việt Nam.
5 mẫu cà phê thu hoạch từ các lô thử nghiệm của dự án trồng cà phê chè arabia do Pháp tài trợ. Ảnh: Linh Linh.
Trong quá trình thưc hiện dự án các viện nghiên cứu của VAAS đã nhận được nhiều hỗ trợ về giống, quy trình công nghệ sinh học nhân nhanh giống café ưu thế lai f1 trong phòng thí nghiệm và trong nhà lưới, bảo tồn lưu giữ gen cà phê chè.
Viện KHKT Nông lâm nghiệp miền núi phía Bắc (NOMAFSI) có nhiệm vụ tiếp thu nghiên cứu và xây dựng quy trình canh tác cà phê bền vững theo hướng nông lâm kết hợp tại địa phương và đào tạo chuyển giao tiến bộ kỹ thuật cho nông dân các hợp tác xã và doanh nghiệp địa phương. Bên cạnh đó, VAAS cũng hợp tác với các doanh nghiệp Việt Nam để thương mại hóa sản phẩm. Từ đó, chuỗi giá trị cà phê khép kín được hình thành, đảm bảo nâng cao chất lượng cà phê Việt Nam.
PGS.TS Đào Thế Anh, Phó Giám đốc Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam (VAAS) cho biết, dự án góp phần vào chiến lược đa dạng hóa sản phẩm cà phê Việt Nam. Ảnh: Linh Linh.
Trong số các giống cà phê thử nghiệm của dự án, giống Starmaya và Centroamericano H1 có tiềm năng lớn cho việc mở rộng sản xuất tại các vùng có độ cao trên 400 mét ở Việt Nam. Theo đánh giá sơ bộ, cây trồng từ các giống này cho năng suất cao hơn 15-20%, bên cạnh đó giúp giải quyết bài toán xóa đói giảm nghèo và tăng thu nhập cho người dân vùng núi.
"Rõ ràng việc phát triển các giống cà phê này sẽ không chỉ giới hạn trong khuôn khổ dự án, hy vọng VAAS cùng các đối tác có thể tiếp tục khảo nghiệm để được phép sản xuất, kinh doanh các giống cà phê ưu điểm này tại Việt Nam theo đúng quy định pháp luật và tổ chức nhân giống cà phê sạch bệnh, đáp ứng nhu cầu của người nông dân, doanh nghiệp, hợp tác xã... ", PGS.TS Đào Thế Anh cho biết.
Ông kỳ vọng các bên sẽ tiếp tục mở rộng hợp tác để phát triển ngành cà phê, chuỗi giá trị cà phê chè Việt Nam vươn ra thị trường quốc tế.
Từ năm 2017, CIRAD hợp tác với các viện nghiên cứu của Việt Nam và châu Âu thử nghiệm các giống cà phê Arabica mới (lai F1) tại các khu vực miền núi của hai tỉnh Sơn La và Điện Biên. Những giống mới này vốn được chọn lọc và phổ biến ở Trung Mỹ, nhằm giải quyết ba thách thức. Đó là thích ứng với biến đổi khí hậu, thích ứng với nông lâm kết hợp và nâng cao chất lượng cà phê.
Việc giới thiệu và khảo nghiệm các giống mới này trước tiên được Liên minh châu Âu tài trợ thông qua dự án “Đánh giá và lựa chọn giống cà phê cho hệ thống nông lâm kết hợp" (BREEDCAFS) từ năm 2017 đến năm 2022, sau đó được Liên minh châu Âu và AFD tài trợ thông qua dự án ASSET kể từ năm 2021.
"Những giống này đặc biệt thích hợp với nông lâm kết hợp vì chúng duy trì năng suất tốt trong điều kiện che bóng", ông Pierre Marraccini, nhà nghiên cứu của CIRAD (Trung tâm Nghiên cứu Phát triển Nông nghiệp Quốc tế) đánh giá. "Mức sản lượng cao, cao hơn năng suất trung bình trong khu vực từ 10 đến 15%, kết hợp với chất lượng thưởng thức tốt hơn sẽ đảm bảo thu nhập xứng đáng hơn cho người sản xuất".
Mô hình nông lâm kết hợp là một mô hình nông nghiệp bền vững do CIRAD thúc đẩy, bao hàm xen canh các loại cây trồng trên ruộng nương, sẽ góp phần tạo độ phì cho đất, duy trì đa dạng sinh học và điều hòa khí hậu.
