Thôn Giáp Nhất cách trung tâm TP Nam Định khoảng 20km, là làng duy nhất ở miền Bắc còn lưu giữ được nghề truyền thống làm khăn xếp. Loại khăn vẫn thường xuất hiện trong các lễ hội, đám mừng thọ, đám cưới... của người Việt Nam.
Về thôn Giáp Nhất trong những ngày này, ai cũng phấn khởi và mong ước có một mùa khấm khá để đón một cái Tết đầm ấm bên gia đình mình.
Ông Nguyễn Văn Nên, nghệ nhân làm khăn xếp thôn Giáp Nhất cho biết, dịp Tết năm ngoái cả thôn bán được 5 vạn chiếc khăn xếp. Năm nay nhu cầu cao hơn, tính đến hiện tại cả thôn đã bán được 20 vạn chiếc mà vẫn thiếu hàng.
Ông Nên cũng chia sẻ thêm, vào dịp gần Tết, khách hàng tìm đến đây nhiều hơn. Do thời tiết mấy hôm nay lạnh đột ngột, cộng thêm mưa nhiều nên các hộ gia đình ở trong thôn phải sấy để keo khô nhanh hơn, kịp tiến độ giao hàng cho các thương lái.
Hiện nay, cả thôn có hơn 100 hộ gia đình làm nghề khăn xếp. Để làm được một chiếc khăn xếp phải trải qua nhiều công đoạn như cắt vải, cắt xốp, máy, quấn, vẽ hoa...
Mỗi công đoạn hầu như đều có một người làm chuyên biệt và đều được làm thủ công bằng tay. Khi quấn, người làm cần phải tỉ mỉ, chặt tay, thật chậm để các nếp không bị xô lệch. Sao cho các nếp phải đều tăm tắp, vừa vặn.
Khăn xếp có 3 loại: Khăn dành cho nữ, cho nam và loại khăn cả nam, nữ đều đội được và được làm theo yêu cầu của khách hàng. Riêng khăn dành cho nam thường là loại khăn quang, đằng sau phía trên búi tó dựng đứng, đằng trước phía trên là lưỡi trai, nếp và vành.
Những chiếc khăn xếp được gói gọn để được chuyển đi cho các thương lái
Hiện nay, giá khăn xếp khoảng 40 – 90 nghìn đồng/chiếc, tùy vào từng loại khăn. Chất liệu để làm khăn là loại vải tấm các màu, bằng sa tanh, bóng, bên trong là vải sợi lót, cốt khăn làm bằng giấy hoặc bằng mút.
Khăn xếp Giáp Nhất trước kia chỉ có màu đen chứ không nhiều màu như bây giờ, khăn chỉ được làm với 4 quấn, 7 nếp. Sau thời gian dài, khăn xếp được cải tiến với khăn 5 quấn, 7 nếp; khăn 6 quấn, 9 nếp với các loại khăn như: khăn hầu đồng, khăn dân tộc khăn tế, khăn cô....
