Lợn Lang Đông Khê trưởng thành có trọng lượng trung bình chỉ từ 70 - 80 kg/con. Ảnh: Kông Hải.
Không ai biết rõ nguồn gốc giống lợn Lang Đông Khê xuất hiện từ bao giờ, chỉ biết là nhiều người già ở huyện Thạch An kể lại rằng đây là giống lợn quý, đặc sản của vùng đất này. Trước đây, lợn Lang được nuôi ở hầu hết các địa phương trong huyện, gần như hộ gia đình nào cũng nuôi vài con để dành đến các ngày lễ, tết mới mổ để cúng bái tổ tiên. Tuy nhiên, do thời gian nuôi giống lợn này lâu, trọng lượng thấp hơn nhiều so với lợn lai, lợn công nghiệp nên giống lợn quý này đã bị mai một.
Bà Triệu Thị Lựu, xóm Bản Chang, xã Trọng Con cho biết: Gia đình tôi nuôi lợn từ nhiều năm nay. So với các loại lợn khác, nuôi lợn Lang mất gấp đôi thời gian, trung bình từ 8 - 9 tháng mới được một lứa mà lợn cũng chủ nặng tối đa 70 - 80 kg. Tuy nhiên, điểm nổi bật là lợn có sức đề kháng tốt, ít bị dịch bệnh. Được địa phương tuyên truyền về gìn giữ, phát triển giống lợn Lang bản địa nên từ năm 2017 tôi lại bắt đầu nuôi trở lại. Hiện gia đình nuôi 2 lợn nái và trung bình 15 - 17 lợn thịt mỗi lứa.
Là hộ nuôi nhiều lợn Lang nhất xã Trọng Con, bà Bế Thị Duyên, xóm Nà Lẹng nuôi trung bình hơn 10 lợn nái, vài chục con lợn thịt mỗi lứa.
Bà Duyên chia sẻ: Gia đình tôi trước đây chủ yếu nuôi lợn trắng, cách đây 5 năm mới bắt đầu nuôi giống lợn Lang. Mới đầu thấy lợn phát triển chậm so với các loại lợn khác cũng nản nhưng thấy loại lợn này lại tốn ít chi phí thức ăn hơn vì chủ yếu sử dụng các loại rau, củ tự trồng được như ngô, khoai, sắn, chuối… Giá lợn Lang cũng khá ổn định so với các loại lợn khác vì chất lượng thơm ngon, chăn nuôi sạch.
Vừa bán được đàn lợn giống 10 con với giá 30 triệu đồng, bà Duyên lại đang chờ xuất thêm 1 đàn lợn giống hơn chục con nữa với giá trung bình 250 nghìn đồng/kg. Ngoài bán lợn giống, mỗi tuần 2 lần vợ chồng bà Duyên lại mổ 1 con lợn rồi chở lên thành phố Cao Bằng bán.
Đàn lợn của bà Bế Thị Duyên ở xóm Nà Lẹng, xã Trọng Con, huyện Thạch An. Ảnh: Kông Hải.
Do toàn khách quen vì chuộng chất lượng thịt thơm ngon, chăn nuôi sạch không có chất kích thích tăng trọng nên chỉ trong vòng chưa đến 1 tiếng đồng hồ là cả con lợn Lang của bà đã bán hết sạch. Giá thịt lợn Lang nhỉnh hơn giá lợn trắng, trung bình 180 nghìn đồng/kg, thịt nạc thì giá 200 nghìn đồng/kg.
Ông Lương Ngọc Minh, Chủ tịch UBND xã Trọng Con thông tin: So với các loại lợn khác, giống lợn Lang có sức đề kháng tốt hơn. Trong đợt dịch tả lợn Châu Phi năm 2019, toàn xã có gần 100 con lợn bị tiêu hủy thì chỉ có vài con là giống lợn Lang. Mấy năm gần đây, xã tuyên truyền các hộ dân chăn nuôi lợn đầu tư nuôi thêm giống lợn Lang để góp phần gìn giữ, bảo tồn giống lợn quý ở địa phương. Hiện nay, cả xã có khoảng vài chục hộ nuôi lợn Lang với tổng đàn hơn 300 con.
Năm 2017, bằng nguồn vốn sự nghiệp khoa học, tỉnh đã giao cho Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên thực hiện Đề tài “Nghiên cứu chọn lọc giống lợn Lang Đông Khê góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương”, với mục tiêu nghiên cứu, chọn lọc bảo tồn nguồn gen giống lợn Lang Đông Khê, tạo ra các sản phẩm thịt có chất lượng, mang tính đặc sản, đáp ứng yêu cầu của người tiêu dùng.
Từ kết quả điều tra, nhóm thực hiện đề tài đã chọn lọc lợn bố mẹ và xây dựng 5 mô hình nhân giống lợn Lang Đông Khê bằng phương pháp lai tạo giữa con lai bố mẹ là giống lợn Lang thuần chủng, gồm 20 con lợn cái và 5 con lợn đực. Qua theo dõi sức sinh sản của lợn Lang đã lai tạo được gần 200 con lợn Lang thuần có chất lượng tốt. Tiến hành nuôi lợn con sau cai sữa và lợn thương phẩm đã được lai tạo, cho thấy lợn con sinh trưởng khỏe, ít nhiễm bệnh, năng suất trung bình 70 kg/con sau 8 tháng nuôi.
Ông Vũ Đức Thiện, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Thạch An cho biết: Toàn huyện có khoảng 1.000 con lợn Lang, chủ yếu nuôi nhiều ở các xã: Trọng Con, Đức Thông, Quang Trọng… Theo đánh giá của người tiêu dùng, thịt lợn Lang Đông Khê thơm, ngon hơn nhiều so với những giống lợn lai hiện nay.
Mặc dù chăn nuôi lợn Lang Đông Khê cho năng suất thấp hơn các giống lợn lai do trọng lượng thấp, thời gian sinh trưởng dài và đẻ ít con nhưng giống lợn này dễ nuôi, thích nghi tốt với môi trường sống, chống chịu dịch bệnh tốt, chi phí trong chăn nuôi thấp, chất lượng thịt thơm, ngon nên giống lợn này vẫn được người tiêu dùng ưa chuộng.
Từ năm 2019 đến nay, huyện Thạch An đã hỗ trợ 150 con lợn giống cho những hộ nghèo tại các xã. Hiện nay, nhu cầu thị trường của sản phẩm thịt lợn Lang Đông Khê khá lớn. Với giá bán lợn thành phẩm cao hơn so với các loại lợn công nghiệp, đây là lợi thế để huyện Thạch An phát triển chăn nuôi giống lợn này.
Để duy trì nhân rộng và phát triển chăn nuôi giống lợn Lang trở thành hàng hóa cần sự vào cuộc của chính quyền địa phương huyện Thạch An, sự hỗ trợ của các ngành liên quan về kỹ thuật cũng như tìm thị trường tiêu thụ ổn định, để người dân yên tâm mở rộng chăn nuôi, góp phần nâng cao đời sống.
