Giá gạo tăng ít nhất
Theo Bloomberg, lúa gạo hiện vẫn là một mặt hàng chủ lực được tiêu thụ nhiều nhất trên thế giới và nó đang có vai trò “phanh hãm” chống lại xu hướng tăng giá và ngăn chặn một cuộc khủng hoảng lương thực ngày một lan rộng thêm, ít nhất là cho đến thời điểm hiện tại.
Các nghiên cứu cho thấy, lúa gạo vẫn là nguồn cung cấp dinh dưỡng chính hàng ngày cho hơn 3 tỷ người trên toàn cầu, nhưng nó vẫn chưa tăng giá như các mặt hàng nông nghiệp khác, từ ngô đến đậu nành và thịt.
Nông dân Indonesia cấy lúa ở huyện Bogor hôm 3/5/2021. Ảnh: NurPhoto/Getty Images
Mặc dù hiện tại giá lúa gạo có cao hơn so với một năm trước đó, nhưng cũng đã giảm trong những tháng gần đây ở một số quốc gia xuất khẩu hàng đầu bao gồm Việt Nam, Thái Lan và Ấn Độ do nguồn cung được cải thiện từ các vụ thu hoạch mới.
Một lý do giải thích cho xu hướng phân hóa là do lúa gạo được trồng chủ yếu để phục vụ nhu cầu tiêu dùng của con người, trong khi giá các loại cây trồng khác tăng cao là do nhu cầu thức ăn chăn nuôi bùng nổ.
Đặc biệt là nhu cầu vô độ của Trung Quốc đối với thức ăn chăn nuôi (lợn) kết hợp với thời tiết mùa vụ kém đã tiêu tốn mạnh nguồn cung cấp ngũ cốc và hạt có dầu trên khắp thế giới, đẩy giá ngô và đậu tương lên mức cao nhất trong vòng hơn 8 năm qua.
Trong khi đó, lúa mì – loại ngũ cốc chủ yếu được sử dụng để làm thực phẩm bao gồm bánh mì, mì ống, mì sợi, thanh ngũ cốc và bánh quy - giá cũng đã tăng lên khi nó ngày càng được sử dụng nhiều hơn cho động vật ăn thay thế cho ngô và đậu nành vốn giá ngày một cao hơn.
Cụ thể giá lúa mì đã tăng hơn 40% kể từ tháng 8 năm ngoái, so với khoảng 120% đối với ngô và hơn 70% đối với đậu nành. Trong khi giá gạo kỳ hạn tại Chicago tăng 22% và gạo trắng Thái Lan giao dịch tại châu Á chỉ tăng có 4%.
Dự báo lạc quan
Theo các chuyên gia lương thực, giá gạo thế giới ổn định có thể ngăn chặn lạm phát lương thực đang trở thành một vấn đề phổ biến hơn, khi giá lương thực toàn cầu đã ở mức cao nhất kể từ năm 2014.
Nhất là mới đây, Ngân hàng Thế giới và Liên Hợp quốc đều đã cảnh báo về tình trạng mất an ninh lương thực gia tăng và làm dấy lên những “bóng ma” khủng hoảng hồi năm 2008 và 2011, khi giá lương thực thế giới tăng đột biến gây ra bạo loạn ở hơn 30 quốc gia trên khắp châu Phi, châu Á và Trung Đông, góp phần vào xung đột chính trị và các cuộc nổi dậy mang tên Mùa xuân Ả Rập.
Thu hoạch lúa ở đồng bằng sông Cửu Long (Việt Nam). Ảnh: Le Hoang Vu
David Dawe, chuyên gia kinh tế cấp cao tại Tổ chức Nông lương Liên Hợp quốc (FAO) cho biết: “Thực tế giá gạo ổn định là một tin tốt cho an ninh lương thực toàn cầu. Đặc biệt là tại khu vực có nhiều người nghèo hơn ở châu Á, nơi gạo vẫn là loại lương thực chính yếu".
Dự báo ngắn hạn sẽ có rất ít rủi ro rằng gạo sẽ bị đẩy vào “làn sóng” tăng giá mạnh, không giống như ngô, đậu nành và thậm chí là lúa mì phải đối mặt với nguồn cung bị thắt chặt do thời tiết khô hạn ở các vùng trồng trọt quan trọng, như Mỹ và Brazil. Điều này dựa theo hình thái thời tiết được gọi là La Nina đã góp phần gây ra hạn hán ở châu Mỹ, thay vào đó đã mang lại mưa cho phần lớn lục địa châu Á, nơi hơn 90% lượng gạo trên thế giới được sản xuất và tiêu thụ.
Chính phủ Trung Quốc đã mua tích trữ một lượng lớn lúa mì và gạo được cho là có thể dư sức cung cấp cho toàn bộ dân số 1,4 tỷ người trong vòng một năm. Họ thậm chí còn thúc giục các nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi trong nước mua cả ngũ cốc từ dự trữ vào kho nhà nước để thay thế ngô và khô đậu tương nhằm hạn chế sự phụ thuộc của đất nước vào nguồn cung cấp từ nước ngoài.
Ấn Độ, nhà cung cấp lúa gạo lớn nhất thế giới, đã thu hoạch lượng gạo kỷ lục trong vài năm qua và giao dịch với giá thấp. Chookiat Ophaswongse, chủ tịch danh dự của Hiệp hội Các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan cho biết: “Ngay cả khi doanh số bán hàng từ Việt Nam và Thái Lan giảm, giá gạo cũng sẽ không tăng nhiều vì có nhiều nguồn cung từ Ấn Độ và Pakistan”.
Theo ông Chookiat, sản lượng gạo từ Thái Lan, nước xuất khẩu đứng thứ 2 trước khi tụt xuống hạng ba vào năm ngoái do hạn hán làm giảm sản lượng, có thể sẽ được hưởng lợi từ lượng mưa cao hơn trong năm nay. Do vậy giá gạo có thể tăng nếu “nhu cầu bất ngờ”, nhưng mức tăng sẽ bị giới hạn bởi lượng dự trữ lớn ở Trung Quốc cũng như khả năng tiếp tục xuất khẩu của Ấn Độ và các nước khác trong khu vực.
Tuy nhiên giới phân tích cho rằng, an ninh lương thực không chỉ đơn thuần là về mùa màng đảm bảo năng suất và tính đủ lượng calory trên đầu người. Mà đối với người nghèo, đó còn là việc tiếp cận với đủ lượng protein, vi chất dinh dưỡng và vitamin. Điều này được coi là khó thực hiện do giá ngô và đậu nành đã tăng đột biến, kéo theo việc giá thịt bị đẩy lên.
Ông Dawe cho biết: “Giá ngô cao hơn sẽ gây áp lực lên giá thịt lợn và gia cầm. Và điều này sẽ khiến các gia đình nghèo, thu nhập thấp khó có thể mua được những thực phẩm tươi trong chế độ ăn của họ. Mặc dù cơm gạo sẽ vẫn ổn đối với họ nhưng thịt thì không dám chắc, và điều đó có thể ảnh hưởng đến dinh dưỡng của trẻ nhỏ".
