"Cán bộ xét nghiệm không được đào tạo lại nên làm xét nghiệm phẩy khuẩn tả không đúng quy trình, sinh phẩm không đạt chất lượng, thiếu sự phối hợp dịch tễ giữa các cấp khiến năng lực kiểm soát dịch tả các tỉnh phía Nam yếu". Đó là đánh giá của Viện Pasteurs tại Hội nghị triển khai công tác Phòng chống dịch tiêu chảy cấp nguy hiểm khu vực phía Nam sáng ngày 21/4/2010.
TP.HCM khống chế được dịch tả
Tính đến nay TP.HCM đã có 7 ca nhiễm tả từ 2 ổ dịch nguồn. Hai ca phát hiện gần đây nhất từ ổ dịch bến ghe quận 7, nơi tập trung các ghe miền Tây lên mưu sinh. Hầu hết sinh hoạt gia đình của các chủ ghe diễn ra tại xuồng và thải xuống dòng kênh Tẻ.
Tiến sĩ Lê Trường Giang, Phó giám đốc Sở Y tế TP.HCM khẳng định, Với ổ dịch thứ nhất tại khu bán hàng rong trường Hồng Bàng, Q.5, Trung tâm y tế dự phòng đã triển khai tốt các biện pháp phòng chống dịch tả. Cho đến nay sau 16 ngày xuất hiện ca tả tại đây đã không có ca mới nào phát sinh. Tuy nhiên, ổ nguồn bến ghe quận 7 thì việc khống chế khó hơn nhiều. Mỗi ngày nơi đây đón nhận hàng trăm chuyến ghe từ các tỉnh miền Tây lên giao hàng, buôn bán. Trước mắt, Sở y tế đã kiến nghị thành phố cung cấp nước sạch cho nơi này theo giá nước máy của Công ty cấp nước TP (rẻ hơn 20 lần so với giá thị trường mà các ghe đang phải mua) nhằm tăng khả năng vệ sinh cho các hộ ghe.
Năng lực kiểm soát dịch tả các tỉnh miền Tây yếu
Ca nhiễm tả đầu tiên được phát hiện tại phía Nam ngày 15/1/2010 là tại huyện An Phú, tỉnh An Giang. Tính đến nay tại An Giang đã có 5 ca tả trên tổng số 63 ca tiêu chảy cấp. Chúng ta cũng biết ổ nguồn các ca tả này đều từ Cam Pu Chia lan sang. Theo đánh giá của các cán bộ vệ sinh dịch tễ thì với đường lây lan này khả năng các tỉnh khác cũng có ca tả nhưng chưa phát hiện ra.
Vừa qua Viện Pasteur đã tổ chức đợt kiểm tra và đánh giá năng lực kiểm soát dịch tả của các tỉnh: Long An, Đồng Tháp, Bạc Liêu, Cà Mau và An Giang bằng cách kiểm tra năng lực các phòng xét nghiệm cấp huyện, tỉnh và thu mẫu nước sinh hoạt, nước sản xuất (tại các vùng nuôi tôm).
Dù không phát hiện được vi khẩn tả nào trong các mẫu nước sinh hoạt, nước sông và nước sản xuất (mồi tôm) nhưng tìm thấy nhiều V.parahemolyticus trong nước sông, dấu hiệu cảnh báo thay đổi sinh thái, nguy cơ cho bệnh dịch phát sinh và phát triển (trong mẫu nước có gen O1 và tcxA) nên cần cảnh giác.
Ngoại trừ tỉnh An Giang đã thường xuyên tổ chức đào tạo lại, cập nhật thông tin phòng chống dịch tả cho các cơ sở huyện, tỉnh nên đã nhanh chóng phát hiện dịch tả tại địa phương mình, điển hình là các ca tiêu chảy cấp và tả tại huyện An Phú. Từ đó nhanh chóng có biện pháp kiểm soát, khống chế ổ dịch. Còn các tỉnh còn lại, mặc dù hầu hết đều được cung cấp cơ sở vật chất và trang thiết bị nhưng nhân sự không được đào tạo lại; các hóa chất sinh phầm sử dụng xét nghiệm có không đầy đủ hoặc không đạt chất lượng; kháng huyết thanh không có hoặc đã hết hạn sử dụng; quá trình xét nghiệm không tuân thủ quy định và không có sự phối hợp dịch tễ giữa các cấp… Tiến sĩ Nguyễn Thị Phương Lan, Trưởng phòng xét nghiệm vi khuẩn đường ruột Viện Pasteur kể: Nhiều phòng xét nghiệm cấp huyện được cung cấp trang thiết bị nhưng vì bao bì bằng tiếng Anh, cán bộ không biết đó là gì nên đã cho… cất kho.
Được biết phẩy khuẩn tả vibrio cholera năm nay thuộc typ ogawa có sức lây lan rất nhanh. Kết quả kiểm tra tính kháng sinh của phẩy khuẩn tả tại An Giang và TP.HCM cho thấy các chủng này đều kháng tetracyclin và bactrim, điều mà các đây 2 năm chưa có. Các ca tả vừa qua không gặp nguy hiểm tính mạng là nhờ nhập viện sớm.
Theo đánh giá của Bộ Y tế, tình hình này dịch còn tiếp tục lan rộng trong cộng đồng. Các cơ quan chức năng cần giám sát tình hình tiêu chảy cấp và tả, giám sát vi sinh, tình trạng kháng thuốc. Khâu quan trọng để kiểm soát dịch chính là năng lực của các phòng xét nghiệm cơ sở bởi cho dù các bệnh viện huyện, tỉnh có lấy mẫu đúng quy định chuyển lên Viện Pasteur thì với quãng đường vẫn chuyển ấy, kết quả vừa chậm mà độ chính xác cũng không thể cao.
