Nhiều học sinh sau khi học xong bậc THPT có nguyện vọng được học tập và cống hiến lâu dài trong ngành công an và quân đội, vì các ngành này ổn định, chế độ lương cao, được phân công công tác khi ra trường.
Do đó, số lượng thí sinh tham gia sơ tuyển và đăng ký dự tuyển (ĐKDT) vào các trường đào tạo công an, quân sự ngày càng nhiều. Lâu nay, hai loại trường này có quy chuẩn, yêu cầu riêng đối với thí sinh. Trước khi bước vào kỳ thi tuyển sinh, thì học sinh, quân nhân phải trải qua đợt sơ tuyển và ĐKDT tại các đơn vị và địa phương.
Ngoài tiêu chuẩn về lý lịch, sức khỏe, chiều cao, cân nặng... các ngành đặc thù này còn có tiêu chuẩn về hạnh kiểm và văn hóa, học lực các môn dự khối thi phải đạt từ 5,0 - 6,0 trở lên dựa vào kết quả được ghi trong học bạ ở các năm lớp 10, 11 và học kỳ I của lớp 12. Thời gian sơ tuyển và ĐKDT ở địa phương, đơn vị thường được thông báo tổ chức vào đầu tháng 3 hằng năm.
Điều đáng nói ở đây, có không ít phụ huynh đã lạm dụng mối quan hệ, quen biết của mình với thầy cô giáo, ban giám hiệu nhà trường đến "chạy" xin sửa lại học bạ, điểm, xếp loại hạnh kiểm cho con, để đủ điều kiện, tiêu chuẩn lọt qua vòng sơ tuyển, có cơ hội đi tiếp.
Gặp những ban giám hiệu, thầy cô giáo dễ dãi, có "nặng tình nặng nghĩa" với các phụ huynh thì việc làm lại mới, hoặc sửa chữa, điều chỉnh lại xếp loại đạo đức, kết quả điểm trung bình các môn cho học sinh cũng khá đơn giản và nhanh chóng.
Theo quy định của Bộ GD-ĐT về việc sửa điểm và xếp loại hạnh kiểm trong học bạ thì chỉ cần giáo viên bộ môn hoặc giáo viên chủ nhiệm, dùng bút mực đỏ gạch điểm cũ và xếp loại hạnh kiểm cũ đi, viết điểm, xếp loại mới vào, thêm chỗ chốt sửa ở góc bên dưới là xong.
Nếu muốn làm mới học bạ cho "đẹp", hơn thì chỉ cần nhận được sự đồng ý của hiệu trưởng và giáo viên chủ nhiệm, giáo viên các bộ môn là chẳng khó. Trong thời gian qua, một số vụ việc sai trái, chạy, sửa học bạ, hồ sơ đã bị phát giác và xử lý.
Hành vi tiêu cực không chỉ dừng lại đó, còn nảy sinh trong cả khâu sơ tuyển và lập hồ sơ ĐKDT, khi hồ sơ lý lịch, sức khỏe… của thí sinh không đảm bảo. Thông tin từ Cục Nhà trường, Bộ Quốc phòng cho biết, trong năm 2012 vẫn còn những trường hợp đang tiếc đó là sau khi trúng tuyển nhưng không được nhập học bởi khi trường kiểm tra lại sức khỏe lại không đảm bảo yêu cầu.
Chất lượng sơ tuyển và ĐKDT đối với ngành công an, quân đội có được đảm bảo hay không phụ thuộc rất lớn vào công tác kiểm tra, giám sát, thái độ, trách nhiệm ngăn chặn các biểu hiện tiêu cực có thể xảy ra. Đối với học bạ, kết quả học tập và hạnh kiểm của học sinh, Ban tuyển sinh nên sử dụng thêm sổ điểm lớn của trường để đối chiếu thì đảm bảo độ tin cậy, chính xác hơn, biết được đâu là học bạ không sửa, đâu là học bạ có dấu hiệu sửa, cố tình làm sai lệch.
Về phía Ban tuyển sinh các cấp cần phải kiên quyết ngăn chặn các biểu hiện tiêu cực có thể xảy ra trong khâu sơ tuyển và lập hồ sơ ĐKDT, đồng thời có quy định làm rõ trách nhiệm với người đứng đầu Ban tuyển sinh quân sự, công an huyện (quận, thị xã), đơn vị và cán bộ trực tiếp làm công tác tuyển sinh.
Mặt khác, cần tổ chức xét duyệt hồ sơ nghiêm túc, đúng quy định, thành phần tổ xét duyệt phải có cán bộ chuyên trách ngành bảo vệ, thanh tra… kịp thời phát hiện hồ sơ có nghi vấn gian lận để tổ chức kiểm tra, xác minh ngăn chặn các hiện tượng tiêu cực có thể xảy ra.
