Người dân có quyền khiếu nại hành chính khi bị phê lý lịch xấu

Trường hợp cô gái vừa tốt nghiệp đại học ở xã An Bình, huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương bị cán bộ xã phê xấu vào bản Sơ yếu lý lịch đi xin việc chưa kịp lắng xuống thì tại xã Duyên Hà, huyện Thanh Trì, Hà Nội lại xảy ra vụ việc tương tự. Nguyên nhân chỉ vì gia đình em chưa có tiền nộp cho UBND xã theo chương trình kêu gọi đóng góp xây dựng nông thôn mới.

Em A ở xã Duyên Hà bị phê lý lịch xấu

Việc UBND xã, phường từ chối xác nhận hoặc cố tình phê xấu vào lí lịch của nhân dân không phải là vấn đề mới. Thực tế, nhiều địa phương trên cả nước vẫn thường sử dụng biện pháp này để ép buộc các hộ gia đình phải đóng góp các quỹ “tự nguyện” như quỹ khuyến học, quỹ người cao tuổi… Thông thường các gia đình vì bị ép buộc, lại chưa thông hiểu pháp luật nên đều phải cố gắng vay mượn, cầm cố để giải quyết cho được việc. Hai câu chuyện đau lòng nói trên cũng như giọt nước tràn ly, đã dấy lên sự phẫn nộ trong dư luận xã hội về đạo đức công vụ của một bộ phận cán bộ chính quyền cơ sở.

Để giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về khía cạnh pháp lý xung quanh nội dung này, Báo NNVN đã có phỏng vấn ngắn với luật sư Đào Liên - VP Luật sư Tiền Phong (Đoàn Luật sư Hà Nội).

Luật sư đánh giá thế nào về hành vi UBND cấp phường, xã phê xấu vào lý lịch công dân chỉ vì gia đình họ không có tiền đóng góp các khoản quỹ. Liệu hành vi này có vi phạm pháp luật hay không?

Để xác định hành vi này đúng hay sai chúng ta cần phải làm rõ hai khái niệm: Sơ yếu lý lịch và hoạt động chứng thực của UBND xã. Theo đó, bản chất của Sơ yếu lý lịch là tờ khai về tình trạng nhân thân, về nơi cư trú, về tính định danh của một con người. Còn chứng thực vào lý lịch là hoạt động hành chính có ý nghĩa xác nhận công dân đó đang sinh sống tại địa phương và nhân thân của người khai sơ yếu lý lịch là thật. Vậy việc UBND xã, phường cố tình ghi thêm nội dung khác vào Sơ yếu lý lịch là sai và làm mất đi ý nghĩa của chữ kí xác nhận.

Về nội dung đánh giá công dân trong việc chấp hành chủ trương quy định của địa phương, mà cụ thể ở đây là khoản tiền đóng góp xây dựng nông thôn mới, chính quyền địa phương đưa vào xử lý trong Sơ yếu lý lịch cũng không phù hợp.

Bởi quy định của địa phương đặt ra trên cơ sở quyền dân chủ, ví dụ trong cộng đồng người ta xây dựng hương ước về đạo đức để có thể duy trì một lối sống tốt. Vậy nếu ai vi phạm thì sẽ xử lý theo hương ước của cộng đồng đó. Còn những chính sách xây dựng nông thôn mới, không mang tính chất đạo đức xã hội mà chỉ là những thỏa thuận của người dân với chính quyền địa phương về việc xây dựng hạ tầng cơ sở. Nếu người dân có vi phạm thỏa thuận ban đầu với địa phương thì cũng phải chiểu theo quy chế của địa phương để xử lý chứ không thể dùng một biện pháp sai pháp luật để quản lý người dân được.

Theo luật sư khi gặp tình huống như thế này, người dân nên có giải pháp xử lý như thế nào?

Đây là sự tùy tiện duy ý chí của một số cán bộ chính quyền cấp cơ sở. Người công dân có quyền khiếu nại hành vi hành chính đó. Lưu ý rằng người dân có quyền làm tất cả những điều pháp luật không cấm nhưng cán bộ nhà nước khi thi hành công vụ thì chỉ được làm những gì mà pháp luật cho phép thôi để tránh việc lạm quyền.

Ở đây người cán bộ đã cố tình lẫn lộn trách nhiệm chứng thực nhân thân của công dân với trách nhiệm nghĩa vụ tài chính của người ta với cộng đồng. Người dân có quyền khiếu nại hành vi hành chính đó.

Xin cảm ơn luật sư!