Người đưa thư đi bộ bốn vòng trái đất

Bưu tá Giáp Văn Lình

1. Khi con chim liếu tiếu kêu vang “tiếu, tiếu” đầu hồi, trong ngôi nhà trình tường bằng đất, ông Lình đã dậy từ lúc nào. Tiếng ho khúc khắc. Tiếng cái đài con con ậm ọe vì sắp hết pin. Điếu thuốc lá lập lòe. Vợ ông lục tục dậy thổi lửa, nấu cơm sáng. Xong bữa, ông xỏ dép, khoác túi bắt đầu một ngày làm việc mới. Tôi lẽo đẽo đi bộ theo. Từ nhà ông Lình ở thôn Héo A đến UBND xã Hộ Đáp (Lục Ngạn, Bắc Giang) chừng 4 km. Đưa chồng công văn xong, chén nước chè trên tay chưa kịp nguội ông đã vội nhảo đi bưu cục Tân Sơn cách đó 5-6 km đường dốc. Ba lần qua suối, mùa nước to ông Lình gói thư từ bọc trong áo mưa mà bơi, sang đến bờ bên kia kiếm cái bụi cây mà vắt quần đùi cho ráo để mặc tiếp, về đến nhà quần đã khô hẳn. Cũng chính trong một lần vượt ngầm Khuôn So ông bị nước cuốn trôi, may dạt được vào bờ, hút chết...

Mùa hè nắng lửa, những gốc cây, tảng đá là bạn tri kỷ. Khát vục một mũ cối nước suối để uống. Nực, mặc độc cái áo lót mà mồ hôi túa ra, rút khăn liên tục lau mắt vẫn cay xè. Lắm đợt bão, gió rít, cây ở rừng Khuân Nghiều vặn mình răng rắc vẫn không làm ông chùn bước. Lúc chúng tôi đi, mưa dầm, gió rét, người bưu tá già chân vẫn xỏ dép quai. Hỏi giày được phát cho đâu, ông cười bảo: “Tiết đại hàn mới đi giày được còn bây giờ đi ra mồ hôi khó chịu lắm!”. Tảng đá dưới gốc cây ông ngồi nghỉ ở dốc Khuôn Nghiều giờ đã mòn vẹt. Suốt dọc đường 20 cây số, bạn của ông Lình là những con liếu tiếu, chào mào, gà gô. Dốc nối dốc, những tảng đá chắn ngang, án ngữ suốt dọc đường. Ông Lình ngân nga: “Tháng bảy đói nga, tháng ba đói chết”, rồi giải thích đói nga nghĩa là đói bình thường vì tháng bảy dọc đường có vô số thứ để ăn như sim hoang, ổi dại. Tháng ba mùa rét, cây rạc đi, búp còn chẳng có, đói không có gì ăn chỉ còn nước chết.

Chính ngọ, cuối cùng Tân Sơn cũng hiện ra với những ngôi nhà xây xen lẫn nhà trình. Đã vãn buổi phiên, chợ quạnh quẽ, đám vỏ cam, lá bánh vứt lẫn trong bùn. Quán phở lợn ngoài phố vẫn còn người ra vào nhưng chẳng kịp ăn chúng tôi mải mốt bước tiếp. Chị Hoàng Thị Dần, phụ trách bưu cục Tân Sơn, bảo: “Tôi chịu nhất ông Lình. Mưa to ông vẫn đi, lắm lúc lội sang ngã bẩn hết cả người mà thư từ vẫn khô ráo. Nắng, bàn chân ông đen xì nổi những khoảng trắng dưới quai dép, chai u từng cục. Lắm lúc xe thư từ huyện đến chậm, phải chờ 1-2 tiếng, chẳng nề hà ông trải chiếu ngay thềm nhà bưu cục mà ngủ. Hai lần bị nước cuốn trôi, lần do đắm mảng, lần do tự bơi… Mấy chục năm vẫn chỉ hợp đồng năm một, tháng được 780.000 đồng phụ cấp cộng 150.000 đồng tiền thuê phát báo, không được đóng bảo hiểm, lúc nghỉ cũng chẳng chế độ hưu. Nhiều bưu tá trẻ than phụ cấp ít đang tính bỏ việc đấy…".

2. Lý lịch ông ngắn ngọn vài dòng vắn tắt: tên Giáp Văn Lình, dân tộc Kinh, sinh năm 1941, trình độ văn hóa lớp 3, nhà thuộc diện hộ nghèo, có 8 con cả thảy. Đời ông bà chỉ có một ước ao lớn nhất là làm sao cho no cái bụng nên mới đặt tên con toàn những thứ… ăn được như Cốm, như Sắn, như Khoai.

Hồi trước, ông Lình chạy thư ở thôn cả chục năm người ta thấy ông thạo việc nên cất nhắc chạy thư cho xã, đó là năm 1986. Người bưu tá tiền nhiệm của ông toàn cưỡi ngựa trên những cung đường mòn rậm rạp, lắm lúc vừa phải rẽ cây đi vừa đề phòng báo, chó sói. Ông Lình hồi trẻ nhà nghèo không có tiền mua xe đạp nên không biết đi, khi về già chẳng buồn tập nữa. Mỗi ngày ông đưa khoảng 120 tờ báo, riêng đầu tuần dồn báo của 3 ngày phải cỡ 200 tờ, chưa kể công văn, giấy tờ, bưu phẩm. Tính ra mỗi ngày ông lão nặng 48 kg cõng trên lưng 15-20 kg giấy tờ thế mà từ tấm bé đến già chưa biết đến một viên thuốc tây, một mũi tiêm. Giờ trong số gần 20 cây số đi bộ hàng ngày của ông có một vài đoạn đã tráng nhựa, người đi xe thấy ông đi bộ vất vả bảo lên đèo ông đều mỉm cười từ chối: “Tôi đi bộ với túi thư nhẹ tênh ấy mà”.

Ông Lình thuộc từng nhà, từng họ tên ông bà, con cháu trong các xóm. Hộ Đáp có 11 thôn, những thôn xa như Đồng Chùa, Đồng Phai, Đèo Váng, Cái Cặn đi bộ chừng 3 tiếng mới tới. Cuối năm mỗi lần họp tổng kết, tuyên dương dưới huyện ông Lình dậy từ 5-6 giờ sáng, giục vợ đùm cơm nắm để đi bộ cỡ 30 cây số. Lùi lũi đi trong bóng đêm mờ mịt, đến đèo Khuân Nà trời mới hửng, đến phố huyện đã gần trưa. Mười mấy năm trước, trong một đợt tranh chấp đất đai, cán bộ xã bị người dân quá khích bao vây vòng trong, vòng ngoài, nguy đến nỗi phải viết giấy đưa cho ông Lình lúc 12 giờ đêm cắt rừng sang Tân Sơn gọi xin cứu viện… Báo còn đỡ, chứ giấy lĩnh tiền, thư bảo đảm, giấy nhập học nhất là công văn hỏa tốc đêm hôm vẫn phải đến tay ông Lình. Có nhà đang liên hoan mừng con đi học trung cấp, kịp đưa giấy báo đỗ đại học cứ bắt ông ở lại mà uống rượu. Không chậm, không thất lạc, không đưa nhầm thư, bao dịp ông Lình được tuyên dương điển hình bưu tá. 5 cái giấy khen được ông treo trang trọng trên vách nhà. Mỗi cái đều được đính trên tấm nylon vào tường để đất khỏi lở xuống.

3. Hồi đàn con còn lít nhít, ba bốn giờ sáng ông Lình đã dong trâu ra đồng cày, nhổ mạ dưới trăng xong mới nhảo đi đưa thư. Thủa đó, lắm bận túng đến nỗi ông bà vay nóng 1 thúng sắn đến vụ phải trả 2 thúng thóc. Bà Mè Thị Út, vợ ông, tần tảo đi chợ Tân Sơn mua chè mang đổi cho dân. Cứ 1 kg chè được 20 kg thóc. Phần thóc đó bà về xay giã dần sàng, nửa để ăn, nửa mang xuống chợ sông Hóa ở Lạng Sơn bán lấy vốn rồi lại đổi cá, đổi muối, đổi lưỡi cày…

Những đứa con đều phải cai sữa sớm để bà đi kiếm ăn. Đến bữa cơm độn, góc cơm gạt cho con, góc sắn ngô dành phần cha mẹ. Lắm bận ông Lình phải húp cháo mà đi đưa thư. Giờ đã đủ ăn rồi, lắm buổi ông bảo bà nấu cháo, lũ con lại cười: “Bố ăn cháo chưa đủ à?”. Đời đưa thư của ông không bỏ buổi nào, cưới con hay tang bố mẹ ông xin nghỉ một ngày, tiễn khách ra về lại cập rập khoác túi lên đường.

Một năm ông được phát một bộ quần áo, hai đôi giày, hai năm được phát một bộ áo mưa, một cái túi xách. Một lần duy nhất trong đời được ngành cho đi nghỉ mát ở Hải Phòng. Tiền lương hay nói đúng ra là phụ cấp lúc đầu 60.000đ/tháng, rồi 120.000 đồng, 200.000 đồng, 250.000 đồng, 500.000 đồng, 750.000 đồng, mới đây tăng thêm 30.000 đồng đủ cho ông thỉnh thoảng mua đỡ vợ con gói mì chính, cân mỡ, túi bột giặt. Bộ quần áo đắt nhất của ông là cái áo rét bốn túi mua lại của một anh bộ đội giá 150.000 đồng còn tài sản giá trị nhất của ông là cái đồng hồ đeo tay trị giá 250.000 đồng đợt mua ở phố huyện.

Ông Lình giờ đã có 4 chắt, sắp sửa có 5. Tôi bảo cuộc đời ông vất vả, chắc nhiều ưu phiền? Ông khà khà cười mà đáp: “Đời tôi chẳng có chuyện gì buồn cả, vẫn cứ vui tràn thôi cậu ạ”.