Những giống lúa 'chịu thương, chịu khó'

Vững chãi trong vụ hè thu khắc nghiệt

Mỗi vụ sản xuất lúa ở nhiều nơi trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi những năm qua luôn có sự đồng hành của Công ty Cổ phần Giống cây trồng Trung ương Quảng Nam (đơn vị trực thuộc Công ty Cổ phần Tập đoàn Giống cây trồng Việt Nam - Vinaseed). Mối quan hệ mật thiết, gắn bó lâu dài được hình thành từ sợi dây liên kết là những giống lúa chất lượng mà công ty này đã mang đến cho bà con trồng lúa tại đây.

Những ngày này, đi dọc các cánh đồng ở các huyện, thị xã trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi, đâu đâu cũng thấy không khí thu hoạch lúa hối hả, tất bật. Từ nông dân đến các hợp tác xã nông nghiệp đều không giấu được niềm vui trước một vụ mùa bội thu. Vượt qua điều kiện thời tiết khắc nghiệt, nhiều giống lúa của Vinaseed cho thấy sự thích ứng tốt trên đồng đất địa phương, cho năng suất vượt kỳ vọng. 

Tại huyện Bình Sơn (Quảng Ngãi), cánh đồng lúa sử dụng giống ĐB18 của Hợp tác xã nông nghiệp Bình Dương nổi trội với một màu vàng ươm khiến những ai tham quan cũng đều không ngớt lời khen. Vụ hè thu này, thời tiết nắng nóng, nhiệt độ cao nhưng giống lúa này vẫn vươn mình mạnh mẽ, cho ra những bông lúa trĩu trịt, hạt chắc mẩy, xếp dày từng lớp.

Ông Bạch Hùng, Giám đốc Hợp tác xã nông nghiệp Bình Dương cho biết, sản xuất lúa ở địa phương này trong vụ hè thu có rất ít giống lúa phù hợp. Nhiều giống lúa đã không thể tồn tại được vì thường xuyên xảy ra hiện tượng lem lép hạt do ảnh hưởng của nắng nóng, nền nhiệt cao. Đối với giống lúa ĐB18, đây là vụ đầu tiên Hợp tác xã nông nghiệp Bình Dương đưa vào sản xuất thử trên diện tích 5000m2 để theo dõi sức chống chịu cũng như khả năng phù hợp ở đồng đất địa phương.

“Hiện lúa chỉ còn vài ngày nữa sẽ thu hoạch. Chúng tôi nhận thấy giống ĐB18 có nhiều ưu điểm: Chịu nhiệt tốt, cứng cây, ít đổ ngã, dù lúa đã chín nhưng bộ lá đòng vẫn rất đẹp. Vụ này, giống cũng không xuất hiện bất kỳ loại sâu bệnh nào. Về năng suất dự kiến, giống ĐB18 ước đạt khoảng 80 tạ/ha, trong khi các giống khác chỉ đạt tầm 75 tạ/ha”, ông Hùng chia sẻ.

Ngoài ĐB18, Công ty Cổ phần Giống cây trồng Trung ương Quảng Nam cũng đưa ra thị trường Quảng Ngãi nhiều giống lúa thích ứng tốt trong vụ hè thu. Trong số đó điển hình như VNR10 và VNR20. Hai giống này có đặc điểm sản xuất được cả 2 vụ trong năm và đều cho năng suất cao, sạch sâu bệnh. Nhờ đó, hiện VNR10 và VNR20 đang được bà con nông dân Quảng Ngãi mở rộng diện tích sản xuất ở rất nhiều địa phương.

Sau vụ đầu tiên sản xuất giống lúa VNR10 cho năng suất hơn 500kg/sào (sào 500m2, tương đương 10 tấn lúa tươi/ha), đến vụ hè thu 2023, bà Phạm Thị Nhựt (trú thôn Diêm Điền, xã Tịnh Hòa, TP Quảng Ngãi) tiếp tục lựa chọn giống lúa này để canh tác trên 3 sào ruộng của gia đình. Theo bà Nhựt, tại địa phương, VNR10 hiện đã được rất nhiều bà con biết đến. Với những ưu điểm nổi trội, trong vụ hè thu này, diện tích lúa sử dụng giống lúa VNR10 chiếm đến hơn phân nửa cánh đồng trong thôn.

“Chân đất ở đây là đất cát pha nhưng giống lúa VNR10 vẫn sinh trưởng, phát triển rất tốt. Qua 2 vụ vừa rồi, tôi nhận thấy đây là giống rất dễ làm. Chi phí đầu tư cũng thấp hơn một số giống khác do tiết kiệm được lượng phân bón cũng như thuốc bảo vệ thực vật phòng trừ sâu bệnh. Vụ hè thu này, trải qua nhiều trận mưa, gió lớn nhưng lúa VNR10 vẫn đứng vững, không hề bị đổ ngã. Năng suất lúa cũng rất đạt, chỉ thấp hơn chút xíu so với vụ đông xuân”, bà Nhựt cho hay.

Thiên ưu 8 đang dần toàn diện

Có thể nói, Thiên ưu 8 là giống lúa hàng đầu của Vinaseed. Tại Quảng Ngãi, giống lúa này đã được đưa vào cơ cấu chính trong vụ đông xuân. Đến nay, Thiên ưu 8 có mặt trên hầu hết những địa phương có diện tích lúa lớn của tỉnh này và được xem là lựa chọn hàng đầu của bà con nông dân trong vụ đông xuân.

Nếu tính từ thời điểm có mặt ở Quảng Ngãi nói riêng và vùng Duyên hải Nam Trung bộ nói chung, Thiên ưu 8 đã được biết đến cách đây trên dưới 10 năm. Qua thời gian dài như vậy nhưng những ưu điểm của giống về khả năng thích ứng, năng suất cao vẫn luôn được thể hiện rõ nét qua từng mùa vụ. Cùng với đó, đến thời điểm này, chưa có bất kỳ lần nào giống lúa này bị sâu bệnh hại đại trà gây ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế của nhà nông.

Nhìn đi thì cũng nhìn lại, Thiên ưu 8 cũng có nhược điểm là khả năng chịu nhiệt kém. Nếu như canh tác ở vụ hè thu tại miền Trung, giống lúa này thường xảy ra hiện tượng bị lem lép hạt. Do đó, trong vụ lúa khắc nghiệt này, Thiên ưu 8 rất ít được bà con lựa chọn để canh tác. Thế nhưng, hiện nay nhược điểm này của giống đã được khắc phục với thế hệ cải tiến.

Ông Bạch Hùng, Giám đốc Hợp tác xã nông nghiệp Bình Dương (huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi) cho biết, trước đây, trong vụ hè thu, Hợp tác xã thường không chọn giống Thiên ưu 8 để canh tác. Đến vụ năm nay, khi biết Thiên ưu 8 đã được cải tiến với khả năng chịu được nắng nóng nên đơn vị đã xuống giống thử nghiệm một phần diện tích.

“Kết quả theo dõi đến giờ này cho thấy, dù năm nay trời nắng nóng và nhiệt độ cao hơn mọi năm nhưng giống Thiên ưu 8 vẫn chống chịu tốt. Trong khi một số giống khác có biểu hiện của bệnh lem lép hạt nhưng giống này không thấy xuất hiện, hạt lúa vàng, sáng. Ngoài ra, khả năng chống chịu sâu bệnh và năng suất của Thiên ưu 8 vụ này cũng tương đương với vụ đông xuân”, ông Hùng nói.

Theo ông Nguyễn Văn Chính, Giám đốc Công ty Cổ phần Giống cây trồng Trung ương Quảng Nam, hiện nay, lượng lúa giống Thiên ưu 8 mà đơn vị cung cấp ra thị trường Quảng Ngãi khoảng 220 tấn mỗi năm, chủ yếu phục vụ cho vụ sản xuất đông xuân. Với sự cải tiến của giống, hiện nay, Công ty tin tưởng trong vụ hè thu, đây sẽ là giống được nhiều bà con lựa chọn để canh tác.

“Giống Thiên ưu 8 giờ đã khắc phục được nhược điểm nhưng vẫn giữ được tất cả các đặc tính nổi trội như: Kháng được bệnh bạc lá, hạn chế bệnh thối thân và lem lép hạt, nâng cao tỉ lệ thu hồi gạo. Ngoài ra, giống lúa này luôn cho năng suất cao, thích ứng trên nhiều chân đất khác nhau, sạch sâu bệnh, gạo trong, không bạc bụng, cơm ngon mềm, vị đậm. Dự kiến trong năm 2023, chúng tôi sẽ nâng cao lượng cung ứng giống lúa này trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi lên từ 260 - 280 tấn”, ông Chính thông tin.

Ông Nguyễn Quang Trung, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Quảng Ngãi cho biết, đối với bộ giống lúa cho vụ hè thu, những năm qua, ngành nông nghiệp tỉnh Quảng Ngãi luôn tìm những giống mới để thay thế dần một số giống cũ. Đặc biệt thời gian qua, cùng với hệ thống khuyến nông, các công ty giống cũng đã tổ chức trình diễn nhiều mô hình trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi ở nhiều huyện khác nhau, trên nhiều chân đất khác nhau.

“Qua kiểm tra vụ hè thu này, chúng tôi nhận thấy có rất nhiều giống có tiềm năng. Tuy nhiên, để đưa vào cơ cấu của tỉnh thì cần phải tổ chức khảo kiểm nghiệm trên nhiều vụ, nhiều chân đất khác nhau nữa. Từ đó, các cấp địa phương và các ngành chuyên môn của tỉnh đề xuất với lãnh đạo Sở NN-PTNT tổ chức hội nghị tư vấn về lịch thời vụ, cơ cấu giống trong vụ đông xuân sắp tới cũng như tính xa cho vụ hè thu.

Những giống nào tiềm năng, năng suất cao sẽ đưa vào cơ cấu. Hi vọng đến năm 2024, bộ giống ở Quảng Ngãi sẽ nhiều hơn, phong phú hơn để nông dân có nhiều sự lựa chọn”, ông Trung nói.