Phát triển nghề cá bền vững, có trách nhiệm

“Thực hiện khuyến nghị của EC không chỉ là việc gỡ bỏ thẻ vàng mà mục đích lớn hơn là xây dựng ngành kinh tế biển bền vững. Với 9 khuyến nghị của EU là những nội dung tích cực, trùng với định hướng chỉ đạo để xây dựng nghề cá có trách nhiệm, bền vững, hiệu quả”. Đây là nhận định của Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Nguyễn Xuân Cường.
 

Xử lý nghiêm tàu đánh cá vi phạm

Mới đây, tại Hà Nội, Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng và Bộ trưởng NN-PTNT Nguyễn Xuân Cường chủ trì Hội nghị về tổng kết thực hiện Chỉ thị số 45/CT-TTg về một số nhiệm vụ cấp bách để khắc phục cảnh báo của Ủy ban châu Âu chống khai thác bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU).

Chống khai thác IUU cũng là cơ hội tái cấu trúc ngành thủy sản

Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho biết, sau hơn 8 tháng (kể từ khi EC cảnh báo vào ngày 23/10/2017), với sự nỗ lực, quyết liệt triển khai đồng bộ các giải pháp, Việt Nam đã đạt được một số kết quả ban đầu quan trọng trong việc chống khai thác IUU.

Đó là, cơ bản đã nội luật hóa các quy định của quốc tế, khu vực về chống khai thác IUU trong Luật Thủy sản năm 2017 và các văn bản hướng dẫn. Công tác tuyên truyền, phổ biến về chống khai thác IUU đã được quan tâm thực hiện; nhận thức của các cơ quan quản lý thủy sản từ Trung ương đến địa phương, cộng đồng ngư dân và doanh nghiệp đã được nâng cao.

Theo Tổng cục Thủy sản, cơ quan này đã công bố danh sách tàu cá khai thác hải sản trái phép ở vùng biển nước ngoài lên cổng thông tin điện tử. Đồng thời, tăng cường hợp tác song phương và đa phương với nhiều nước trong khu vực và trên thế giới, các tổ chức quốc tế, các tổ chức quản lý nghề cá khu vực để thúc đẩy các hoạt động chống khai thác IUU, thiết lập đường dây nóng trao đổi thông tin, đưa tàu cá và ngư dân Việt Nam sang khai thác hợp pháp tại vùng biển nước ngoài. Hiện Tổng cục Thủy sản đang tập trung xây dựng Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Thuỷ sản và Nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thuỷ sản, cùng các thông tư liên quan.

Tuy nhiên, hiện trạng chống khai thác IUU của Việt Nam trên thực tế chưa được cải thiện triệt để, chưa đáp ứng các tiêu chuẩn của EC đưa ra. Điều này đã được Đoàn thanh tra của EC chỉ rõ trong các cuộc làm việc, kiểm tra thực địa từ ngày 16 - 24/5 vừa qua.

Theo kế hoạch vào tháng 10 tới, Đoàn Nghị viện châu Âu gồm 30 thành viên, trong đó có 8 nghị sĩ sẽ sang làm việc và kiểm tra tình hình thực hiện chống khai thác IUU tại Việt Nam và đến tháng 1/2019, Đoàn Thanh tra EC sẽ quay lại Việt Nam để kiểm tra, đánh giá tình hình, kết quả thực hiện các khuyến nghị của EC về chống khai thác IUU. Trên cơ sở kiểm tra đánh giá của này, Ủy ban châu Âu sẽ xem xét vấn đề khắc phục “thẻ vàng” đối với Việt Nam. 

Danh sách tàu cá khai thác hải sản trái phép ở vùng biển nước ngoài sẽ được đưa lên cổng thông tin điện tử (Ảnh minh họa)

Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Nguyễn Xuân Cường cho rằng, cho đến nay các thiết chế hạ tầng chưa đáp ứng tốt cho nghề khai thác thủy hải sản, thêm nữa là các trang thiết bị từ ngư cụ, phương pháp khai thác không hiện đại, ngư dân chủ yếu là khai thác theo phương thức truyền thống, khai thác kiểu cạn kiệt. Trong khi đó, EU là thị trường tiêu thụ nông sản lớn của Việt Nam, trong đó có thủy sản đạt khoảng 1,2 tỷ USD.

“Sau thời gian dài phát triển nhanh về bề rộng thì đã đến lúc cần phải chuyển sang khai thác có trách nhiệm bền vững, đảm bảo trụ cột về kinh tế cho đời sống của ngư dân, đảm bảo trụ cột về môi sinh, an toàn; đảm bảo trụ cột về môi trường bền vững, trong đó bao gồm cả sinh thái, khả năng tái tạo nguồn lợi thủy sản”, Bộ trưởng nhấn mạnh.
 

Cần quy chuẩn cho giám sát hành trình tàu cá

Ông Mai Anh Nhịn, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Kiên Giang cho biết, thời gian qua, tỉnh đã tập trung xây dựng các kế hoạch, thành lập tổ công tác kiểm tra, xử lý các tàu cá vi phạm. Tuy nhiên, việc xử lý các tàu cá vi phạm gặp nhiều khó khăn là do thuyền trưởng của tàu cá vi phạm thì bị bắt ở nước ngoài, còn chủ tàu lại ở nhà nhưng không vi phạm.

Bên cạnh đó, chưa có quy định cụ thể về màu sơn của các loại tàu... Thời gian tới, tỉnh sẽ quyết liệu xử lý phương tiện khai thác trái phép khi về bờ; rút giấy phép khai thác, kiểm tra chặt chẽ tàu thuyền xuất bến... 

Ông Nhịn kiến nghị Bộ NN-PTNT sớm ban hành tiêu chuẩn kỹ thuật lắp đặt thiết bị giám sát hành trình để có thể triển khai một cách đồng bộ. Đồng thời, sớm ban hành các nghị định, thông tư dưới Luật. Đề nghị Bộ Công an hỗ trợ địa phương điều tra, xử lý các đối tượng môi giới khai thác trái phép tại nước ngoài.

Ông Lê Viết Chữ, Bí thư Tỉnh uỷ Quảng Ngãi cho rằng, cần nghiên cứu kỹ việc ban hành tiêu chuẩn, quy chuẩn để lắp đặt thiết bị giám sát hành trình nhằm kiểm soát tàu cá hoạt động trên biển. Bên cạnh đó, cần đầu tư các cảng, bến neo đậu; có cơ quan quản lý nhà nước tại cảng để giám sát tàu ra vào cảng. Đặc biệt, cần thống nhất lực lượng kiểm soát trên biển. 

Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Vũ Văn Tám yêu cầu, phải thu hồi tất cả các thiết bị MOVIMAR đã được lắp đặt trên các tàu cá có chiều dài nhỏ hơn 24m và lắp đặt các thiết bị đã được thu hồi đó cho các tàu cá có chiều dài 24m trở lên. Yêu cầu các chủ tàu hoặc thuyền trưởng của tàu cá đã được lắp đặt thiết bị MOVIMAR mở máy 24/24 giờ khi đi khai thác hải sản trên các vùng biển. Phải xử lý nghiêm đối với các tàu cá không mở máy theo quy định của pháp luật... 

Chống khai thác IUU cũng là cơ hội tái cấu trúc ngành thủy sản

Thứ trưởng Vũ Văn Tám cũng kiến nghị Chính phủ cho phép Bộ NN-PTNT sử dụng vốn dự phòng đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016 - 2021 của Bộ để xây dựng và triển khai Dự án thông tin quản lý nghề cá trên biển giai đoạn II (khoảng hơn 100 tỷ đồng).

Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng nhận định, chúng ta có 109.000 tàu cá, số lượng tàu cá này đã đóng góp rất quan trọng vào phát triển kinh tế, góp phần nâng cao đời sống ngư dân, bảo vệ chủ quyền biển đảo. Tuy nhiên, khai thác hải sản có những nhược điểm như quy mô nhỏ lẻ, tổ chức hạn chế, nhận thức pháp luật và tuân thủ quy định pháp luật còn hạn chế.

Những nhược điểm này gây ra hậu quả, đánh bắt cá theo hình thức huỷ diệt, ngư dân vẫn vi phạm đánh bắt tại các vùng biển nước ngoài. Điều này ảnh hưởng lớn đến hình ảnh Việt Nam, ảnh hưởng tiêu cực đến phát triển kinh tế, ảnh hưởng đến xuất khẩu hải sản Việt Nam.

"Tôi yêu cầu Bộ NN-PTNT, các bộ ngành địa phương quán triệt thực hiện nghiêm Chỉ thị số 45 của Thủ tướng Chính phủ. Xác định đây là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, không để EC rút thẻ đỏ. Chúng ta cũng cần coi đây là cơ hội để sắp xếp, tái cấu trúc lại ngành thuỷ sản, đồng thời đổi mới cấu trúc lại đánh bắt nuôi trồng như thế nào là hợp lý, cải thiện đời sống người dân", Phó Thủ tướng nói.