Anh Vũ Văn Tăng từng điêu đứng vì dịch bệnh trên đàn cá Koi. Ảnh: Đinh Mười.
Lay lắt vì cá Koi dễ dịch bệnh
Cùng với sự phát triển kinh tế, xã hội, thú vui nuôi cá chép Koi (cá Koi) làm cảnh và phong thủy không chỉ phổ biến ở Nhật mà lan tỏa ở hầu hết các nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Đây là loài cá không chỉ có màu sắc bắt mắt mà còn nổi tiếng với giá trị cao, mang lại hiệu quả kinh tế cho người dân, rất cần nghiên cứu bài bản.
Ở Hải Phòng, hàng trăm hộ dân đã và đang chuyển đổi diện tích nuôi trồng thủy sản kém hiệu quả sang nuôi cá chép Koi và đều cho thu nhập “khủng”. Tuy nhiên, hiện phát triển nuôi trồng thủy sản nói chung còn gặp một số khó khăn, đặc biệt trong công tác phòng, trừ dịch bệnh.
Là hộ nuôi cá Koi lớn nhất nhì Hải Phòng, anh Vũ Văn Tăng, ở xã Mỹ Đức, huyện An Lão hiện đang có gần 2ha nuôi thủy sản và cá Koi. Trung bình hàng năm, gia đình anh Tăng cung cấp ra thị trường miền Bắc (từ Nghệ An trở ra) hơn 3 vạn cá giống và thương phẩm, thu về hàng tỷ đồng.
Để có được cơ ngơi và sự thành công như hôm nay, anh Tăng cũng nếm trải đủ cay, đắng, ngọt, bùi với cá Koi, đã có thời điểm tưởng như mất đi cả cơ nghiệp vì dịch bệnh.
Chuyện bắt đầu từ ngày anh Tăng xuống khu vực đầm hoang dọc ven sông Văn Úc, thuộc địa bàn xã Mỹ Đức, huyện An Lão, TP Hải Phòng để khởi nghiệp. Vay mượn đủ đường, cộng với vốn tích lũy mới được 600 triệu đồng và rồi đốt hết vào cá Koi.
Sau vụ đầu tiên, bị lũ cuốn gần hết sạch, anh Tăng cải tạo lại ao nuôi, nhưng vừa ổn định tai họa tiếp tục ập đến, đó là năm 2014, sau khi thả giống được một thời gian, anh Tăng được bạn bè tặng cho 1 con cá Koi Trung Quốc, có màu vàng rất đẹp để lai giống. Tưởng bắt được vàng nhưng nào ngờ, chú cá Koi đó đã lấy đi 1/3 sản nghiệp của gia đình anh, khi trực tiếp gieo mầm bệnh và làm chết gần hết số cá Koi trong ao.
“Lúc đó, do chưa có kinh nghiệm, kiến thức, anh em cho một con cá Koi Trung Quốc về làm giống, cá màu vàng rất đẹp, mình chủ quan không cách ly, sau đó bị con rận kí sinh trên con cá đó gây bệnh và lây lan ra cả ao. Dù mình đã tắm muối rồi nhưng sau vẫn bị chết, lúc phát hiện ra ảnh hưởng gần như cả đàn cá, con nào cũng gầy. Lần đó tôi gần như sạt nghiệp”, anh Tăng ngậm ngùi nhớ lại.
Anh Vũ Văn Tăng hiện đang là người nuôi cá Koi lớn ở TP Hải Phòng. Ảnh: Võ Việt.
Để ý mùa xuân và mùa mưa
Đã thành công và kiếm được tiền từ cá Koi, anh Tăng bày tỏ muốn lan tỏa kiến thức thực tế đến với những người yêu nông nghiệp mà cụ thể là nuôi trồng thủy sản và cá Koi. Cười tươi rói, anh Tăng chia sẻ, về cơ bản cá Koi rất dễ nuôi, như các loại cá thông thường khác nhưng cũng dễ mắc bệnh nếu ở trong môi trường nước không được đảm bảo vệ sinh và ô nhiễm.
Các loại bệnh thường gặp ở cá Koi như bị loét thân, rụng vảy, đốm trắng, lở môi, loét, sán da… Nguyên nhân gây bệnh chủ yếu là do không thường xuyên vệ sinh, cải tạo hồ cá koi dẫn đến nguồn nước bị ô nhiễm. Bên cạnh đó, do không xử lý vi sinh và những sinh vật ngay từ đầu khi chưa thả cá hoặc không cách ly cá mới khi mua về để dẫn đến lây bệnh cho đàn cá cũ.
Bên cạnh đó, thức ăn cho cá Koi không rõ nguồn gốc, hết hạn, hoặc chưa được xử lý trước khi cho cá ăn hoặc hệ thống lọc nước trong hồ cá ngoài trời, trong nhà không đạt chuẩn hay bộ lọc không đủ công suất so với thể tích hồ, sự thay đổi thất thường độ pH, nhiệt độ trong hồ… cũng là nguyên nhân gây bệnh cho cá.
Để phòng bệnh tốt cho cá, phải thường xuyên vệ sinh hồ, kiểm tra độ phát triển của tảo, rong rêu trong hồ để có biện pháp xử lý kịp thời cũng như luôn phải quan tâm tới độ pH trong hồ từ 7 - 7.5 pH và nhiệt độ hồ cá phải để ở mức phù hợp 30 - 32 độ C.
Cá Koi dễ mắc bệnh nhưng nếu để ý và biết cách chữa trị thì sẽ rất đơn giản. Ảnh: Đinh Mười.
Trong quá trình nuôi, cần thường xuyên theo dõi chế độ sinh hoạt của cá Koi, nếu trên cá có dấu hiệu bất thường như lười bơi, bơi chậm, bỏ ăn hay trên cơ thể có nhiều vết bất thường ngay lập tức cách ly cá để theo dõi và hỏi về bệnh của cá để có biện pháp xử lý sớm tránh lây nhiễm cho cả đàn.
Từ kinh nghiệm thực tế, anh Tăng cho rằng, muốn cá Koi mau lớn và khỏe mạnh trước tiên phải chọn được giống tốt, giống xấu và yếu ớt dù có chăm sóc kỹ lưỡng đến mấy cũng không thể phát triển đạt yêu cầu được. Điều này sẽ quyết định 50% sự khỏe mạnh, lớn nhanh của cá.
“Tôi nuôi nhiều năm và rút ra kinh nghiệm, cá Koi thường mắc bệnh vào mùa xuân, nếu thời tiết lạnh sẽ hay bị bệnh nặng, rất khó chữa. Thứ hai là khi thay đổi nhiệt độ môi trường (nắng và mưa), nhất là thời điểm mưa bất chợt và mưa dài ngày sẽ khiến vi sinh trong bể bị loãng, nếu chế độ ăn không phù hợp sẽ gây nên bệnh. Giá trị cá Koi lớn nên thường được đầu tư nhiều tiền, từ thức ăn cho đến các trang thiết bị kèm phục vụ cho việc nuôi. Do đó, nếu cá chết thiệt hại chưa bao giờ nhỏ”, anh Vũ Văn Tăng chia sẻ.
Mô hình nuôi cá chép Koi đang được hàng trăm hộ dân ở Hải Phòng phát triển mạnh vì có giá trị kinh tế cao. Ảnh: Võ Việt.
Anh Tăng lưu ý, người mới nuôi cá Koi chưa có kinh nghiệm nên để ý lựa chọn những con cá có hình dáng cân đối, không dị hình, không xây xát, màu sắc tươi sáng, khỏe mạnh, bơi lội, phản ứng nhanh nhẹn. Sau khi mới mua về, cá cần phải nuôi ra một bể khác để tập thích nghi với môi trường mới, giúp cá hết mầm bệnh, thời gian nuôi trong khoảng 14 ngày, khi cá khỏe mạnh mới được mang thả vào hồ lớn chung.
Ngoài ra, người nuôi cũng cần lưu ý, cá Koi mới mua về cần phải chuẩn bị thêm thùng có chứa hệ thống lọc và sục khí oxy, pha cùng khoảng 5kg muối. Muối này sẽ pha cùng 1000 lít nước và 1g tetra nước hoặc tắm cho cá bằng thuốc tím.
Đối với cá Koi cũ trong hồ nuôi, nếu như hồ cá có chứa cá đang bị bệnh cần phải xử lý sạch nước trước khi thả thêm cá mới vào hồ. Còn nếu như cá nuôi trong hồ đã ổn định tốt nhất không nên cho thêm cá mới mua vào hồ bởi có thể khiến mầm bệnh xuất hiện và lây lan. Trong trường hợp nếu như hồ cá có cá bị bệnh cũng không nên mua thêm cá mới về thả khi chưa xử lý sạch bệnh hoặc mầm bệnh trong hồ.
“Một sai lầm mà người chơi cá Koi hay gặp phải đó là cho cá ăn quá nhiều, mặc dù nó rất thú vị giúp kết nối giữa người chơi và cá. Những điều này lại làm cho đàn cá dễ mắc bệnh, cá sẽ bị béo phì nhìn không còn thon gọn uyển chuyển và còn gây ra ô nhiễm cho hồ cá Koi vì thức ăn bị thừa đọng lại trong hồ không được xử lý hết”, anh Tăng chia sẻ.
Theo Phòng NN-PTNT huyện An Lão, địa phương này đang có diện tích nuôi trồng thuỷ sản 798ha, trong đó có 40 hộ nuôi cá Koi với tổng diện tích 16,5ha (chiếm khoảng 2%), bao gồm các xã Chiến Thắng, Mỹ Đức, An Thắng, Quang Trung với lợi nhuận rất cao. Cá Koi cảnh nuôi tại An Lão chủ yếu cung cấp cho thành phố Hải Phòng và một số tỉnh, thành lân cận như Hà Nội, Hưng Yên thông qua tư thương.
