Sống bất an dưới đập chứa bùn thải khai thác quặng

“Bom” treo lơ lửng trên đầu

Nắng nóng kéo dài khiến người dân bản Vần Trong, xã Yên Thắng cầu mong một trận mưa. Nhưng nói như dân bản, mưa vừa thôi, nếu không đập chứa bùn thải của mỏ khai thác đóng trên núi Pu Tên vỡ thì có thể khiến nhiều hộ dân điêu đứng.

Đập chứa bùn thải của mỏ khai thác quặng đóng lưng chừng núi Pu Tên, nằm sát Quốc lộ 350 nối từ thị trấn Lang Chánh vào xã Yên Thắng. Khó có thể xác định được trữ lượng bùn thải ở đây nhưng với thời gian khai thác gần 10 năm thì phải nói, trữ lượng bùn không hề nhỏ.

Mỏ khai thác, tuyển quặng do Công ty CP Thương mại Tây Đô đứng tên nằm trên đỉnh núi Pu Tên.

Mỏ khai thác này do do Công ty CP Thương mại Tây Đô đứng tên. Tại đập chứa phía đông bản Vần Trong, thân đập được đắp bằng đất sơ sài, chiều rộng đỉnh đập chỉ chừng 2 - 3m, cao phải đến cả chục mét theo phương thẳng đứng. Trên đỉnh đập, chủ mỏ mở một miệng thoát nước, hễ nước dâng đến miệng thì tự động tràn ra ngoài. Phía dưới chân đập, nước rò rỉ khiến không ít bùn đỏ tràn xuống mương nước chảy ra suối Ngàm. Đã từ vài năm nay dân bản Ngàm không dám lấy nước sinh hoạt, tắm giặt trên dòng suối này vì nước không còn được trong như trước.

Những đập chứa bùn thải luôn đứng trước nguy cơ bị vỡ.

Phía trên núi Pu Tên, những chiếc máy đào, múc đất, xe ô tô chở nguyên liệu vẫn hoạt động miệt mài. Bùn đỏ đặc quánh từ trên núi tràn xuống; thân đập nhỏ, nước dâng cao khiến đập chứa bùn thải này mong manh hơn bao giờ hết.

Thân đập hết sức mong manh.

Dưới chân đập nhiều điểm bị rò rỉ.

Trên đỉnh núi Pu Tên nhìn xuống, có thể quan sát được toàn cảnh hoạt động khai thác, tuyển quặng. Ngoài đập chứa ở phía đông bản Vần Trong còn có 1 đập chứa bùn thải sát khu tuyển quặng; ngay sau khu dân cư, tình trạng cũng “mong manh” không kém. Từ đập chứa này, nước sẽ theo các miệng dẫn trực tiếp xuống suối Vần.

Hễ mưa là nước tràn vào nhà dân

Ông Vi Văn Chính, Trưởng bản Vần Trong rất lo lắng cho sự an toàn của dân bản khi mùa mưa lũ đã cận kề, có thời điểm bùn thải tràn vào nhà, ruộng, dù đã được công ty hỗ trợ, đền bù nhưng năng suất đến nay vẫn giảm khoảng 40% so với trước đây.

“Hễ có mưa là nước tràn vào nhà một số hộ dân sống gần mỏ khai thác. Mùa mưa năm 2017, sự cố tràn đập đã khiến 7 sào lúa (3.500 m²-PV) và một số đoạn kênh mương của dân bản bị vùi lấp. Dù công ty đã khắc phục và đền bù cho dân nhưng đến nay, diện tích bị vùi lấp năng suất giảm khoảng 40%.

Ngày 16/6, sau cơn mưa nhỏ nước từ đập chứa bùn thải tràn vào khe Na Khọ. Rất may là cơn mưa không kéo dài nếu không thì chưa biết chuyện gì sẽ xẩy ra. Chúng tôi đã nhiều lần đề nghị UBND xã Yên Thắng yêu cầu công ty gia cố thân đập để yên tâm sinh sống. Đến nay, cả hai đập đều được mở rộng nhưng không biết tình hình thân đập như vậy có đảm bảo an toàn không?”, ông Chính lo lắng.

Ông Chính cũng cho biết thêm, việc chở quặng đi tiêu thụ khiến 600 m đường cấp phối của bản xuống cấp. Từ nhiều năm trước, công ty hứa sẽ đầu tư làm đường bê tông nhưng đến nay vẫn chưa thấy triển khai, bụi bốc lên mù mịt mỗi khi xe đi qua khiến dân rất bức xúc. Dân bản nhiều lần kiến nghị không cho xe chạy vào các tuyến đường trong bản nữa nhưng xe vẫn chạy mỗi ngày.

Cũng theo người dân xã Yên Thắng và Trí Nang, việc chở quặng quá tải trọng đã khiến trên 10 km đường nhựa Quốc lộ 350 bị hư hỏng nặng. Tuy đường càng ngày càng xuống cấp nhưng không có bất kỳ động thái nào của ngành chức năng để khắc phục khiến việc đi lại gặp rất nhiều khó khăn.

Người dân cho rằng, chính việc vận chuyển quặng trong những năm qua khiến QL 350 xuống cấp nghiêm trọng.

Ông Lương Văn Hải, Chủ tịch UBND xã Yên Thắng, cho biết, sau khi gia hạn thì thời gian khai thác mỏ tại núi Pu Tên được nâng lên 20 năm. Quy mô mỏ không tăng nhưng hiện nay đơn vị khai thác đang nới rộng hồ chứa bùn thải.

“Thời gian khai thác mỏ hiện còn 15 năm nữa. Hạ lưu của 2 đập chứa bùn thải này có gần 30 hộ dân sinh sống, trong đó có 9 hộ đã từng bị đất đá tràn vào nhà khi trời mưa. Năm nào cũng vậy, cứ đến mùa mưa là chúng tôi lo anh ách, phải tập trung nhân lực ra canh chừng sự cố để ứng phó trong trường hợp vỡ đập. Đoạn Quốc lộ 350 hư hỏng, một phần nguyên nhân cũng do việc vận chuyển quặng quá tải trọng nhưng vài năm nay nhờ có trạm cân nên cũng đỡ. Vấn đề gây bụi bẩn là có nhưng không thấy công ty có động thái khắc phục. Việc công ty hứa làm đường bê tông nhưng chưa triển khai cũng khiến dân bản bức xúc”.

Ông Hải cũng cho biết thêm, các cơ quan chức năng vẫn thường xuyên lên kiểm tra an toàn đập chứa bùn thải. Phía xã đề nghị công ty cần làm rõ xem với tình trạng đập chứa bùn thải như vậy đã an toàn chưa, nếu chưa đảm bảo phải nhanh chóng gia cố để dân bản yên tâm sinh sống.