Ai đứng sau doanh nghiệp thao túng các mỏ vàng?

Hai mỏ còn lại bỏ hoang hàng chục năm, liên tục xin gia hạn để giữ phần, xin điều chỉnh để bớt xén trữ lượng… Tháng 9/2018, Phó Thủ tướng Chính phủ Trương Hòa Bình đã có văn bản chỉ đạo tỉnh Thái Nguyên kiểm tra, làm rõ nhưng nội dung báo cáo chưa thực sự thỏa đáng.

Một góc công trường khai thác mỏ vàng

Ở tỉnh Thái Nguyên, trong giới khai thác vàng không doanh nghiệp nào vượt qua nổi Cty CP Đầu tư Xây dựng và Khai thác Khoáng Sản Thăng Long (Cty Thăng Long) do ông Nguyễn Huy Quý làm Tổng Giám đốc về khả năng quan hệ. Chẳng thế mà, trong hàng chục năm qua một mình doanh nghiệp của ông Quý đã bao sân ôm gọn 3 mỏ vàng sa khoáng lớn nhất tỉnh, mỗi mỏ vàng được đánh giá trữ lượng hàng triệu tấn quặng nguyên khai.

Ngày 5/12/2008, UBND tỉnh Thái Nguyên ban hành Quyết định 3068 cho phép Cty Thăng Long khai thác khoáng sản mỏ vàng sa khoáng khu vực Bản Ná, xã Thần Sa, huyện Võ Nhai diện tích 32,6ha. Thời hạn khai thác 7 năm với trữ lượng khai thác 1.021.679m3 cát quặng; công suất 320.000m3 cát quặng/năm.

Chỉ vài tháng sau đó, khi Cty Thăng Long còn đang trong giai đoạn giải phóng mặt bằng, tiến hành đầu tư xây dựng cơ bản và chưa kịp khai thác mỏ vàng Bản Ná thì UBND tỉnh Thái Nguyên lại ban hành quyết định 799 ngày 20/4/2009 giao thêm cho Cty Thăng Long quyền khai thác mỏ vàng sa khoáng tại khu vực Khắc Kiệm, xã Thần Sa, huyện Võ Nhai diện tích 42,9ha. Thời hạn khai thác 6,5 năm với trữ lượng 1.312.232m3 quặng nguyên khai. Sản lượng khai thác 240.000m3 cát quặng/năm.

Ngày 7/12/2010, UBND tỉnh Thái Nguyên tiếp tục cấp giấy phép số 2953 cho Cty khoáng sản Thăng Long khai thác mỏ vàng sa khoáng Nam thung lũng Khắc Kiệm, xã Thần Sa, khu vực khai thác rộng 10,27ha. Thời điểm được giao thêm mỏ vàng Sa khoáng Nam thung lũng Khắc Kiệm, Cty Thăng Long vẫn chưa bước vào giai đoạn khai thác mỏ vàng Bản Ná được tỉnh cấp phép đầu tiên.

Được biết, Cty Thăng Long là doanh nghiệp được thành lập mới trong năm 2008 và ngay khi vừa thành lập đã được UBND tỉnh Thái Nguyên ưu ái giao cho khai thác mỏ vàng Bản Ná. Một mỏ vàng có trữ lượng lớn tới mức hầu hết các doanh nghiệp khai thác khoáng sản có kinh nghiệm trên địa bàn đều khao khát, thèm muốn nhưng buộc phải đứng nhìn (!).

Như vậy, với việc được cấp phép khai thác vàng sa khoáng tại 3 mỏ Bản Ná, Khắc Kiệm và Nam thung lũng Khắc Kiệm, Cty khoáng sản Thăng Long được giao gần 90ha đất tại xã Thần Sa, trong đó có cả rừng đặc dụng và đất trồng lúa. Tuy nhiên, sau khi được tỉnh liên tục giao quyền khai thác tại 3 mỏ vàng nói trên, gần chục năm qua Cty Thăng Long mới chỉ tiến hành khai thác tại mỏ vàng Bản Ná. Còn 2 mỏ Khắc Kiệm và Nam thung lũng Khắc Kiệm doanh nghiệp này như chỉ “xí phần” mà chưa thực hiện dự án.

Tháng 10/2015, giấy phép khai thác mỏ vàng Khắc Kiệm đã đến kì hết hạn mà Cty Thăng Long vẫn chưa hề tổ chức khai thác. Sau đó, UBND tỉnh Thái Nguyên vẫn kí quyết định gia hạn cho doanh nghiệp được khai thác mỏ vàng Khắc Kiệm thêm 17 năm, tới năm 2032.

Quyết định của UBND tỉnh Thái Nguyên có dấu hiệu bao sân cho doanh nghiệp giữ mỏ bởi những biểu hiện sau: Thứ nhất, theo luật định thì nếu sau 1 năm doanh nghiệp không triển khai thực hiện dự án thì tỉnh phải xem xét ra quyết định thu hồi.

Thứ hai, doanh nghiệp được giao cùng lúc 3 mỏ vàng nhưng hàng chục năm qua chỉ thực hiện khai thác được ở 1 mỏ như vậy cho thấy năng lực khai thác của doanh nghiệp không đáp ứng được yêu cầu cùng lúc 3 dự án.

Thứ ba, giấy phép khai thác cho mỏ vàng Khắc Kiệm có thời hạn là 6,5 năm, nếu là gia hạn cho giấy phép thì cũng chỉ mang ý nghĩa bổ sung thêm chút thời gian để thực hiện nốt khối lượng công việc đang còn dang dở và doanh nghiệp buộc phải có lý do hợp lý cho sự chậm trễ. Nhưng quyết định gia hạn giấy phép của tỉnh Thái Nguyên lại dài gấp 3 lần thời gian để thực hiện dự án. Làm như vậy chẳng khác nào tỉnh cố tình giữ mỏ làm tài sản riêng cho doanh nghiệp?

Phân tích thêm về quyết định gia hạn giấy phép cho Cty Thăng Long tiếp tục khai thác mỏ vàng Khắc Kiệm của UBND tỉnh Thái Nguyên, nhận thấy khi ra quyết định này lãnh đạo UBND tỉnh Thái Nguyên đã gia hạn vượt quyết định phê duyệt chiến lược khoáng sản, chỉ thị của Thủ tướng về lĩnh vực này. Cụ thể, năm 2011, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 2427/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược khoáng sản đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030.

Tiếp đến, ngày 30/3/2015, Thủ tướng Chính phủ có Chỉ thị số 03/CT-TTg nhằm tăng cường hiệu quả thực thi chính sách, pháp luật về khoáng sản: Thực hiện nghiêm các chủ trương, định hướng trong điều tra, thăm dò, khai thác, chế biến, xuất khẩu khoáng sản theo Chiến lược khoáng sản đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Thế nhưng, tại Quyết định số 2646 của UBND tỉnh Thái Nguyên, tỉnh này lại gia hạn cho Cty khoáng sản Thăng Long được phép khai thác vàng sa khoáng tại mỏ vàng Khắc Kiệm đến năm 2032 (vượt 2 năm so với Quyết định 2427/QĐ-TTg). Để rồi, cho đến nay, sau 3 năm được gia hạn, mỏ vàng Khắc Kiệm vẫn bị Cty Thăng Long bỏ hoang.