Những năm gần đây, trên địa bàn tỉnh Gia Lai nói riêng và cả nước nói chung, sâu bệnh hại hồ tiêu bùng phát ngày càng nghiêm trọng, nhất là bệnh chết nhanh, chết chậm đã gây thiệt hại lớn cho người trồng tiêu.
Trước thực trạng người dân ồ ạt đổ xô trồng tiêu đã làm cho dịch bệnh lây lan khá nhanh và ngày càng khó kiểm soát, thời gian qua, Dự án Cạnh tranh nông nghiệp tỉnh Gia Lai đã xây dựng và chuyển giao mô hình "Phòng trừ dịch hại tổng hợp IPM trên cây hồ tiêu” thu được kết quả đáng kể.
Mô hình của dự án do Khoa Nông học (ĐH Nông lâm Huế) thực hiện tại 2 huyện Chư Sê, Chư Pưh, diện tích 1 ha/mô hình với 5 hộ tham gia. Dự án đã tổ chức 3 lớp tập huấn: 1 lớp tiểu giáo viên ToT0 và 2 lớp tập huấn FFS cho nông dân. Từ đó nâng cao năng lực cho mạng lưới khuyến nông viên cơ sở và nâng cao nhận thức của nông dân về quản lý tổng hợp bệnh chết nhanh, chết chậm một cách linh hoạt và hiệu quả.
Ngoài ra dự án còn tổ chức hội thảo đầu bờ nhằm thông báo cho nông dân và các bên liên quan về kết quả quản lý tổng hợp bệnh chết nhanh, chết chậm hại cây hồ tiêu; đề xuất các giải pháp nhằm mở rộng mô hình quản lý tổng hợp bệnh hại (IDM).
Kết quả thực hiện cho thấy các biện pháp quản lý tổng hợp rất hiệu quả trong việc hạn chế sự phát sinh và lây lan bệnh chết nhanh.
Các vườn áp dụng mô hình quản lý tổng hợp đều có xuất hiện bệnh chết nhanh sau mùa mưa, tuy nhiên bình quân chung thì tỷ lệ này tương đối thấp (từ 2,5 - 4,8%), trong khi đó so với đối chứng bị nhiễm từ 10 - 13,8%; đối với bệnh chết chậm. Nguyên nhân chủ yếu là tuyến trùng, tiếp đến là rệp sáp và các loại nấm (Fusarium, Pythium..).
Việc áp dụng các biện pháp tổng hợp đã hạn chế sự phát sinh và lây nhiễm mới trên các vườn, bình quân tỷ lệ số trụ bị nhiễm từ 1,6 - 2,5% (trên mô hình) và từ 6,5 - 8,1% (trên đối chứng).
Bên cạnh đó, đối với các trụ tiêu đã bị bệnh chết chậm, dự án đã áp dụng các biện pháp tổng hợp để trị và phòng ngừa lây lan. Kết quả cho thấy, cho đến nay có khoảng 75,5 - 82,1% số trụ bị bệnh đã phục hồi bộ rễ và phát triển tương đối tốt. Bón phân cân đối là một trong các biện pháp tổng hợp trong phòng trừ sâu bệnh hại.
| Ông Nguyễn Xuân Vỵ, PGĐ Ban Quản lý Dự án Cạnh tranh nông nghiệp Gia Lai: "Quy trình IDM về quản lý bệnh chết nhanh, chết chậm hại hồ tiêu được xây dựng phù hợp với điều kiện SX tại tỉnh Gia Lai nên người dân dễ dàng áp dụng ngay trên vườn của họ. Mô hình đã cho thấy có những thành công nhất định về mặt kiểm soát tốt dịch hại, hạn chế lây nhiễm bệnh hại. Các vườn tiêu ổn định về sinh trưởng, năng suất tiêu/trụ tăng hơn so với đối chứng. Cần mở rộng mô hình để SX hồ tiêu theo hướng bền vững". |
Thu hoạch cuối vụ cho thấy các vườn tiêu mô hình cho năng suất cao hơn so với đối chứng. Các mô hình tại huyện Chư Sê cho năng suất bình quân đạt 6.124,5 kg/ha, vượt 11,3% so với đối chứng (đạt 5.500,8 kg/ha). Các mô hình tại huyện Chư Pưh cho năng suất bình quân đạt 6.105,6 kg/ha, vượt 19,5% so với đối chứng (đạt 5.111,4 kg/ha).
Xét bình quân chung trên cả 2 huyện, năng suất các vườn mô hình vượt đối chứng 15,2%. Việc áp dụng mô hình quản lý tổng hợp bệnh hại đã làm tăng lợi nhuận so chứng từ 15,6% - 25,9%.
Khả năng tăng lợi nhuận là rất rõ ràng do chi phí thuốc hóa học giảm nhiều và giá bán sản phẩm sạch sẽ gia tăng. Giá trị kinh tế, còn được tính đến sự bền vững của năng suất hạt được kéo dài.
Về môi trường: SX hồ tiêu theo hướng quản lý tổng hợp đã làm giảm rất đáng kể lượng thuốc hóa học, hạn chế được ô nhiễm môi trường. Cụ thể như việc sử dụng chế phẩm Booc đô thay thế một số loại thuốc hóa học khác trong phòng trừ bệnh chết nhanh. Sử dụng các chế phẩm sinh học và bón nhiều phân hữu cơ đã bổ sung thêm một lượng vi sinh vật có lợi cho đất, hướng đến phát triển hồ tiêu bền vững.
Đến thăm vườn tiêu của anh Nguyễn Văn Bảo ở xã Kong Htok (huyện Chư Sê) là một hộ được chọn thực hiện mô hình, nhìn thấy vườn tiêu xanh tốt, trụ nào trụ nấy dây tiêu phủ kín báo hiệu cho vụ bội thu.
Anh Bảo phấn khởi cho biết: "Khi được chọn thực hiện mô hình, tôi tham gia các lớp tập huấn và triển khai trên 300 trụ tiêu và 300 trụ làm đối chứng (theo phương pháp chăm sóc cũ). Cán bộ kỹ thuật của ĐH Nông lâm Huế hướng dẫn cẩn thận nên dễ áp dụng, tưởng khó nhưng thực ra rất đơn giản. Mùa thu hoạch vừa qua số trụ tiêu thực hiện theo mô hình đạt năng suất cao hơn đối chứng khoảng 15% và còn giảm chi phí thuốc BVTV, phân bón. Năm nay mưa nhiều nhưng vườn tiêu của gia đình không bị chết trụ nào. Nhiều hộ ở xung quanh đến học tập".
