Khi dự án thủy điện Sông Tranh 2 vừa có mặt đã lập tức “xóa sổ” hàng ngàn héc ta rừng. Giờ dự án này tiếp tục “khai tử” nhiều diện tích rừng nguyên sinh khác để lấy đất SX cấp cho những hộ dân tái định cư. 
Dân TĐC phá rừng kiếm sống
Đẩy dân vào rừng...
Dự án thuỷ điện Sông Tranh 2 được Tập đoàn Điện lực VN-EVN triển khai tại 2 huyện Nam Trà My, Bắc Trà My từ năm 2006. Khi dự án này có mặt, 1.046 hộ dân hầu hết là đồng bào dân tộc thiểu số phải giải tỏa trắng, di dời, tái định cư. Trong đó huyện Bắc Trà My là 834 hộ, huyện Nam Trà My 212 hộ.
Theo UBND huyện Bắc Trà My, công tác tái định cư (TĐC) từ năm 1996 đến nay vẫn chưa hoàn tất. Còn quá nhiều điều bất hợp lý, tồn tại trên nơi ở mới khiến đời sống người dân chưa thể ổn định. Người dân phải sống trong những ngôi nhà thiếu chất lượng, điện lúc có lúc không, cả nước sinh hoạt cũng bất cập. Mọi thứ đều không phù hợp với đặc điểm, tập quán sinh hoạt, sản xuất của đồng bào.
Đặc biệt, người dân TĐC luôn “đói” đất SX. Nếu có, thì đó cũng là những cánh rừng khai hoang cằn cỗi, quá xa nơi ở, trong khi việc hướng dẫn sản xuất cho đồng bào không hiệu quả. Bên cạnh đó, công tác chuyển đổi nghề cho dân địa phương không thực hiện được. Chủ đầu tư (Tập đoàn Điện lực VN-EVN) cũng không thực hiện được cam kết là sẽ cải thiện đời sống dân vùng DA từ việc làm ở các nhà máy.
Từ những bất cập trên, cộng với đời sống văn hóa của người dân TĐC bị xáo trộn, một số phong tục truyền thống của đồng bào có nguy cơ mai một, cộng dồn vào áp lực kinh tế, nên có nhiều hộ muốn tìm nơi sống khác.
Hơn 300 hộ dân được bố trí vào 8 khu TĐC tại xã Trà Bui (Bắc Trà My) - vùng đất lọt thỏm giữa rừng nguyên sinh, rừng phòng hộ Sông Tranh. Ở giữa rừng, lại không có đất SX nên người dân chẳng còn biết cách gì khác là phá rừng để kiếm kế sinh nhai. Chỉ trong vòng 5 năm qua, toàn bộ rừng phòng hộ và rừng già quanh khu TĐC đã bị phá trọc, trong đó có hơn 50 ha rừng phòng hộ đã bị “cạo” trắng cùng nhiều diện tích khác bị xâm canh.
...Rồi bỏ mặc
Tháng 4/2010, để trốn tránh trách nhiệm phải đền bù, tìm đất SX bố trí cho dân TĐC vì kinh phí phát sinh quá lớn, chủ đầu tư thủy điện Sông Tranh 2 đã đưa ra đề nghị với UBND tỉnh Quảng Nam cho chuyển đổi mục đích thêm khoảng 1.000ha rừng tự nhiên, phòng hộ xung quanh khu vực TĐC để giao cho dân TĐC tự khai hoang làm đất SX.
“Đến giờ này vấn đề đền bù thỏa đáng cho dân TĐC vẫn chưa có gì tiến triển. Nếu tình trạng thiếu đất sản xuất kéo dài không được giải quyết, sau khi tiêu hết tiền hỗ trợ TĐC, chắc chắn người dân TĐC sẽ bị đói, và họ vẫn buộc phải xâm hại rừng để kiếm sống”, ông Đặng Phong chua chát.
Nhận thấy lời đề nghị này sẽ gián tiếp phá thêm 1.000ha rừng tự nhiên, phòng hộ nên ngành NN-PTNT Quảng Nam cực lực phản đối, UBND tỉnh bác bỏ. Tuy vậy, sau đó chủ đầu tư vẫn không thực hiện việc đền bù đất sản xuất, mà thay vào đó là chi trả tiền cho dân TĐC tự tìm đất sản xuất. “Hạn mức 1,5ha đất SX cho mỗi hộ được đền bằng tiền là quá ít ỏi so với thực tế nhu cầu đất SX của dân bản địa. Mỗi hộ dân cần tối thiểu 3ha trở lên mới có thể ổn định cuộc sống”- ông Đặng Phong, Chủ tịch UBND huyện Bắc Trà My bức xúc.
Không thể nhìn dân mình đang “bước 1 chân” vào ngưỡng cửa cái đói dẫn tới nạn phá rừng tràn lan, UBND huyện Bắc Trà My đã gửi văn bản đề nghị UBND tỉnh cho sử dụng 1.200ha trong khu vực rừng phòng hộ Sông Tranh để cấp cho dân sản xuất. Đồng thời tiếp tục rà soát hiện trạng vùng rừng phòng hộ để chuyển mục đích sử dụng các khu rừng đã mất hoặc rừng nghèo thành đất sản xuất.
Theo ông Đặng Phong thì chủ đầu tư thủy điện Sông Tranh 2 không thể không có trách nhiệm trong vấn đề giải quyết đất SX cho dân TĐC.
![Chuyện làm du lịch ở miền núi Phú Thọ: [Bài 1] Đồi chè Long Cốc, nàng tiên không ban cho dân được mấy tiền](https://t.ex-cdn.com/nongnghiep.vn/resize/410x230/files/doanhtq/2024/04/20/4107-4030-5-153952_562.jpg)
