Phần đất của hộ dân san gạt trái phép mặt quốc lộ 70. Ảnh: HĐ.
Phạt rồi yêu cầu khôi phục… cả quả đồi
Ghi nhận tại thôn Làng My (xã Xuân Quang, huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai) phần đất của hộ gia đình bà Nguyễn Thị Nguyệt đã được san gạt, tạo mặt bằng với diện tích lớn.
Theo ông Đặng Văn Long - trưởng thôn Làng My, họ chỉ mang tiền lên nộp rồi làm. Trong khi đó, theo quy định, UBND xã không đủ thẩm quyền cấp phép cho người dân san gạt, thay đổi hiện trạng, thay đổi mục đích sử dụng đất.
Tuy nhiên, UBND xã Xuân Quang lại có văn bản chấp thuận cho hộ dân này được san gạt, cải tạo đất, với khối lượng san gạt lên tới 600 mét khối. Việc làm này đã khiến địa hình khu đất bị biến dạng, không còn sử dụng đúng mục đích ban đầu.
Lý giải vấn đề này, ông Trần Đức Khải - Phó Chủ tịch UBND xã Xuân Quang cho biết, bà Nguyệt có đơn xin san tạo mặt bằng để làm nhà.
Qua kiểm tra của cán bộ địa chính xã thì hộ cũng đã có nơi đổ đất thải được múc ra. Về cơ sở pháp lý để cấp phép cho san gạt, thay đổi hiện trạng đất ông Khải cho rằng, nếu không cho phép họ cũng làm dấm dúi, địa bàn xã rộng nên việc quản lý rất khó.
Tại các xã Phong Niên, Phong Hải, Bản Cầm (huyện Bảo Thắng) cũng có hiện tượng san gạt đất trái phép tương tự.
Theo đó, nhiều điểm đất đồi, đất canh tác cũng bị nhiều người dân tự ý san gạt, đổ đất, đổ thải để tạo mặt bằng cho thuê, sử dụng vào mục đích sản xuất, kinh doanh vật liệu xây dựng hoặc tự ý chuyển mục đích sử dụng đất mà chưa được phép của cơ quan có thẩm quyền.
Đặc biệt, tại xã Bản Cầm, gia đình ông Cao Văn Dương tự ý san gạt, hạ thấp đồi trồng cây lâm nghiệp, làm biến dạng hình thể thửa đất. Phần đất này của gia đình ông Dương nằm sát quốc lộ 70.
Theo hộ gia đình này, đất do gia đình khai pháp, sử dụng nhiều năm nhưng đất là đồi cao nên việc canh tác khó khăn do chủ hộ già yếu, không đem lại hiệu quả kinh tế.
Tương tự, hộ gia đình ông Nguyễn Thành Đô tại xã này cũng tự ý san gạt đồi với lý do trên. Song điều đáng nói là sau khi UBND xã Bản Cần nhiều lần lập biên bản và đình chỉ cũng chỉ còn cách phạt ở mức tối đa là 5 triệu đồng. Đồng thời, UBND xã này yêu cầu các hộ dân khôi phục lại tình trạng ban đầu của đất trước khi vi phạm.
Tuy nhiên, hàng trăm mét khối đất đá của quả đồi đã bị múc đi và việc đắp lại là không khả thi.
Một hộ dân ở thị trấn Phong Hải tự san gạt đất trái phép. Ảnh cắt từ clip.
Tại Khoản 25, Điều 3, Luật Đất đai năm 2013 đã nêu rõ: Hủy hoại đất là hành vi làm biến dạng địa hình, làm suy giảm chất lượng đất, gây ô nhiễm đất, làm mất hoặc giảm khả năng sử dụng đất theo mục đích đã được xác định.
Chưa hướng dẫn cụ thể
Ông Hoàng Văn Thái - Chủ tịch UBND xã Bản Cầm cho biết, khi lập biên bản các hộ gia đình UBND xã cũng phải thuyết phục rất nhiều.
Sau khi xử phạt vi phạm hành chính, họ vẫn đề xuất tiếp tục có hướng hướng dẫn cho san tạo mặt bằng, phát triển sản xuất, cũng như nhu cầu xây dựng của nhân dân hoặc do nguy cơ sạt lở... phải san tạo.
Không chỉ san gạt mặt bằng phần diện tích canh tác kém hiệu quả mà một số hộ còn biến phần đất san gạt thành bãi đổ đất đá cho công trình xây dựng ở một số xã trên địa bàn huyện Bảo Thắng.
Ông Lê Xuân Cương, Phó Chủ tịch UBND thị trấn Phong Hải cho biết, hiện chưa có hướng dẫn, chính sách cụ thể để người dân san gạt những loại đất này nên UBND thị trấn chỉ báo cáo huyện để giải quyết. Trong thời gian này, UBND yêu cầu bà con tạm dừng chờ hướng dẫn của huyện, cơ quan chuyên môn.
Trước thực trạng trên, ông Đỗ Cao Thọ - Phó Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Bảo Thắng cho biết, thực tế do hành lang pháp lý chưa rõ ràng, nên hiện chính quyền địa phương đình chỉ việc san gạt vi phạm của người dân. Tuy nhiên, một số xã buông lỏng quản lý để xảy ra san gạt trái phép trên địa bàn khi chưa được cấp có thẩm quyền cho phép.
Việc san gạt, đổ thải làm biến dạng địa hình là hành vi hủy hoại đất, làm suy giảm chất lượng đất, gây ô nhiễm đất, làm mất hoặc giảm khả năng sử dụng đất theo mục đích đã được xác định là vi phạm Luật Đất đai, bị nghiêm cấm.
Tuy nhiên, do nhu cầu nhà ở và kinh doanh, nhiều người dân ở một số địa phương đang tự ý hoặc thông đồng với các doanh nghiệp thi công công trình đổ đất đá thải, san gạt lấn chiếm đất nông nghiệp, lâm nghiệp để tạo mặt bằng, nhằm chuyển đổi mục đích sử dụng đất khi chưa được cấp có thẩm quyền cho phép.
