* Thu 350-400 triệu/ha
Có thể nhiều người không tin một ha đất trồng chuối có thể thu 350-400 triệu/ha, lợi nhuận 200-250 triệu/ha. Nhưng sự thật đang hiện hữu tại các xã dọc biên giới huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai...
Từ nhiều năm nay các xã vùng cao khu vực giáp biên giới Việt-Trung dọc bờ sông Hồng của huyện Bát Xát: A Lù, A Mú Sung, Trịnh Tường, Cốc Mỳ, Quang Kim, Bản Vược, Bản Qua, Nậm Chạc, Phìn Ngan trồng chuối tiêu xuất khẩu. Tuy nhiên, bà con trồng không tập trung, nên chưa trở thành hàng hoá. Từ năm 2010 các hộ dân bắt đầu nhập chuối cấy mô của Trung Quốc về trồng tập trung trên diện tích soi bãi, nương rẫy và các chân ruộng một vụ.
Năm 2010 Bát Xát trồng 115 ha, ở các xã A Mú Sung trồng 44 ha, Cốc Mỳ 40 ha, Quang Kim 30 ha; năm 2011 trồng 183 ha ở các xã: Nậm Chạc 55 ha, Phìn Ngan 15 ha, Trịnh Tường 10 ha, A Mú Sung 10 ha, Bản Vược 10 ha, Bản Qua 66 ha… Tổng diện tích chuối mô của Bát Xát hiện có là 298 ha.
Chuối quả chủ yếu XK sang Trung Quốc, ngoài việc các hộ gia đình tự bỏ vốn đầu tư trồng chuối còn có các DN thuê đất, thuê lao động để trồng, hoặc các hộ có đất cùng góp vốn liên doanh, liên kết với các DN để trồng, ăn chia theo mức đầu tư và tỷ lệ góp vốn.
Cty TNHH Nam Anh, thuê 10 ha đất trồng chuối mô tại xã Trịnh Tường; Cty Toàn Thắng thuê 66 ha đất ruộng một vụ và đất đồi, đất soi bãi tại Bản Qua trồng chuối mô từ năm 2011; Cty Thái Hưng liên kết với các hộ nông dân xã Quang Kim trồng chuối mô từ năm 2010 đã được thu sản phẩm; Ngoài ra có hai hộ gia đình ông Hoà ở Bản Vược thuê 50 ha đất ở hai xã Bản Vược và Cốc Mỳ, năm 2010 trồng 40 ha, năm 2011 trồng 10 ha. Ông Ma Seo Páo, trưởng thôn Lũng Pô 2, xã A Mú Sung cùng các hộ gia đình anh em góp đất trồng 55 ha chuối mô xuất khẩu. Đất các DN thuê mỗi năm của dân được tính, đối với đất đồi: khu vực A Mú Sung, Nậm Chạc từ 7-10 triệu/ha, khu vực Trịnh Tường, Cốc Mỳ, Bản Qua 15-17 triệu/ha, đất ruộng một vụ khu vực Bản Qua 35 triệu/ha, đất soi bãi 25 triệu/ha, đất đồi 22 triệu/ha.
Chuối cấy mô trồng sau 12 tháng thì được thu hoạch buồng thứ nhất trung bình mỗi buồng 22-25kg, 8-10 tháng sau thu hoạch buồng thứ hai. Chuối cấy mô sau hai lần thu hoạch phải trồng lại, thời gian thuê đất ổn định trong 5 năm. Bà Giàng Thị Xín, thôn Cóc Cài cho Cty Toàn Thắng thuê 1.500m2 đất ruộng một vụ, với đơn giá gần 5 triệu/năm. Bà Xín cho biết: Nếu trồng lúa mỗi năm thu khoảng 8 tạ thóc, với giá thóc hiện tại bán được 4,8 triệu, trừ chi phí: phân bón, thuốc trừ sâu, công lao động… còn được 1,5 triệu. Nay cho Cty thuê mình không lo mất mùa, không mất đồng chi phí nào.
Cty thuê làm đất, xới cỏ mỗi ngày họ trả 80-100 ngàn, nên cũng được. Còn ông Chảo Phù Quẩy người Dao đỏ thôn Lũng Pô 1 cho biết: Năm 2010 gia đình mình trồng 600 gốc chuối mua giống của Trung Quốc, năm nay trồng thêm được 1.000 gốc nữa. Đầu năm nay bán được 20 triệu tiền chuối, giá bán 5 đồng nhân dân tệ, tương đương 15.000đ/kg, có tiền bán chuối nên nhà mình không còn thiếu ăn, chỉ thiếu tiền tiêu. Nếu chuối quả to, đều không bị sâu thì bán được giá, cuối vụ chỉ bán được 7 hào đến 1 đồng nhân dân tệ thôi, tính ra khoảng 2.500-3.000đ/kg.
Thu nhập từ trồng chuối cấy mô để xuất khẩu là rất lớn, nhưng đòi hỏi đầu tư vốn, kỹ thuật cao, nhất là tiêu thụ sản phẩm, chỉ có các DN ký hợp đồng với đối tác nước ngoài mới có thể làm được mà không bị bắt chẹt. Còn các hộ dân, sản phẩm làm ra nếu không đảm bảo tiêu chuẩn và không có các đầu mối tiêu thụ thì rất dễ bị ép giá. Như vậy, việc trồng chuối mô xuất khẩu ở Bát Xát là mô hình hợp tác giữa "2 nhà" có sự quản lý của Nhà nước đang phát huy hiệu quả ở khu vực biên giới.
Anh Lý A Phù, người Mông thôn Khe Cốc, xã Nậm Tha, huyện Văn Bàn được Cty Toàn Thắng thuê quản lý 3.500 gốc chuối, mỗi tháng được trả công 5,2 triệu. Công việc hàng ngày của anh là phun thuốc diệt cỏ, bón phân, tưới nước cho chuối…
Anh đã đưa cả vợ con xuống tham gia trông coi vười chuối cho Cty. Phù cười rất hồn nhiên: Mình và chú Lý Seo Vềnh chuyển cả vợ con về đây làm cho Cty, công việc cũng bình thường thôi không mệt như đi làm nương trên núi đâu…
Diện tích trồng chuối của Cty Toàn Thắng được trồng theo công nghệ cao, hệ thống tưới tự động từ một bể nước đặt ở trên cao, các gốc chuối đều có vòi dẫn nước vào. Một số loại phân bón được hoà trong bể nước rồi được mở van tưới vào các gốc. Tuy nhiên một số phân bón thì bón quanh gốc, mỗi gốc 0,4 kg do những người làm công trực tiếp bón. Năng suất chuối thâm canh cao khu vực Bản Qua khoảng 40 tấn/ha.
Bình quân năng suất chuối trồng trên đồi đạt 20-24 tấn/ha, giá chuối quả xuất khẩu qua đường tiểu ngạch năm 2010 là 12.000đ/kg, thì trung bình mỗi ha thu 250 triệu/ha. Đối với chuối trồng trên đất soi bãi và ruộng một vụ, nếu đầu tư thâm canh cao thì năng suất đạt 35-40 tấn/ha. Giá chuối đạt tiêu chuẩn hiện nay đang là 6tệ/kg, tương đương 18.600đ/kg. Thì mỗi ha trồng chuối thu khoảng 440 triệu/năm, trừ chi phí còn lợi nhuận từ 200-250 triệu/ha.
