Tương lai cho nghề cá bền vững: [Bài 3] Quảng Ninh sẵn sàng đón đoàn thanh tra EC

Nhiệm vụ quan trọng, cấp bách

Tháng 10/2017, Ủy ban châu Âu (EC) có thông báo áp dụng biện pháp cảnh báo thẻ vàng đối với các sản phảm hải sản khai thác xuất khẩu của Việt Nam vào EU. Lý do mà EC đưa ra chính là Việt Nam chưa kiểm soát được đội tàu, dẫn đến tình trạng tàu cá Việt Nam vi phạm vùng biển nước ngoài gia tăng và chưa kiểm soát được tính hợp pháp sản phẩm hải sản từ khai thác xuất khẩu sang thị trường EU.

Hoạt động đánh bắt cá của tàu khai thác bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) đã ảnh hưởng rất lớn đến việc duy trì, bảo tồn các nguồn lợi thủy sản và đa dạng sinh học. Đặc biệt tác động nghiêm trọng về môi trường và kinh tế - xã hội.

Thời gian qua, nhằm khắc phục những tồn tại, hạn chế theo khuyến nghị của EC, nhằm gỡ "thẻ vàng" IUU, tỉnh Quảng Ninh đã huy động nhiều nguồn lực, chỉ đạo lực lượng liên ngành vào cuộc một cách quyết liệt. Sau gần 8 năm triển khai, ngành thủy sản của Quảng Ninh đã có nhiều chuyển biến tích cực, rõ rệt.

Cụ thể, từ năm 2017 đến nay, Quảng Ninh không có tàu cá vi phạm, khai thác thủy sản ở vùng biển nước ngoài. Đến thời điểm hiện tại, các tàu cá trên địa bàn tỉnh đã hoàn tất việc đăng ký, đăng kiểm.

Cùng với đó, 100% tàu cá từ 15m trở lên đã thực hiện việc lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS). Hằng ngày, Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Ninh trích xuất thông tin tàu cá mất tín hiệu kết nối VMS ngoài khơi, thông báo tới các đơn vị có liên quan và hướng dẫn, hỗ trợ chủ tàu cá khắc phục mất tín hiệu kết nối VMS.

Nhiều tàu cá sau khi được thông báo, hướng dẫn, hỗ trợ đã khắc phục, có kết nối tín hiệu trở lại. Bên cạnh đó, hằng tuần, Sở lập danh sách tàu cá có nguy cơ vi phạm khai thác IUU và mất kết nối ngoài khơi trên 10 ngày để các lực lượng chức năng nắm bắt, phối hợp, xác minh cũng như xử lý.

Quảng Ninh cũng thực hiện việc kiểm soát tàu cá và sản lượng hải sản khai thác cập cảng, rời cảng. Đây là những tín hiệu đáng mừng, càng khẳng định kết quả tích cực của công tác khắc phục "thẻ vàng" IUU tại Quảng Ninh.

Đến nay, đông đảo bà con ngư dân, các chủ tàu, doanh nghiệp chế biến thủy sản đã có nhận thức đầy đủ và đúng đắn về tầm quan trọng của việc gỡ "thẻ vàng" IUU đối với lĩnh vực thủy sản. Qua đó, việc chấp hành các quy định đúng pháp luật sẽ dần được nâng cao.

Trao đổi với Báo Nông nghiệp và Môi trường, anh Nguyễn Văn Tuân (chủ tàu QN 90070) chia sẻ: “Hiện nay, tàu của tôi đã trang bị đầy đủ VMS. Trong quá trình đánh bắt, tôi thường xuyên kiểm tra các thiết bị và đảm bảo thông tin liên lạc được thông suốt”.

Anh Tuấn bày tỏ: "Từ khi được tuyên truyền, phổ biến về việc gỡ "thẻ vàng", các anh em đội tàu bảo ban nhau tuân thủ thật nghiêm các quy định của Nhà nước, chỉ đánh bắt ở những vùng biển được cho phép. Tôi hy vọng tỉnh Quảng Ninh nói riêng và các tỉnh, thành ven biển khác của Việt Nam sớm gỡ được "thẻ vàng", giúp ngành thủy sản có nhiều cơ hội phát triển và mở rộng, tạo cơ hội để ngư dân chúng tôi yên tâm làm ăn, có thêm nguồn thu nhập giúp ổn định cuộc sống”.

Triển khai đồng bộ nhiều giải pháp

Với quyết tâm bảo vệ nguồn lợi thủy sản nhằm phát triển bền vững, thúc đẩy gỡ "thẻ vàng" IUU, trong thời gian tới, tỉnh Quảng Ninh đẩy mạnh triển khai đồng bộ nhiều giải pháp.

Ông Phan Thanh Nghị, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Ninh, cho hay, tỉnh đang tập trung triển khai nhiều giải pháp, trong đó tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền, vận động các chủ tàu, thuyền viên hiểu và chấp hành nghiêm các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về đăng ký, đăng kiểm khai thác thủy sản. Bên cạnh đó là tuần tra, kiểm soát, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm khai thác.

Thông tin thêm về việc tuần tra, kiểm soát các trường hợp vi phạm, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết: “Trong năm 2024, Sở đã thành lập 40 đoàn công tác, qua đó kiểm tra, xử lý gần 300 trường hợp vi phạm. Bên cạnh đó, các lực lượng chức năng như biên phòng, công an… cũng thường xuyên giám sát, từ đó số vụ vi phạm giảm nhiều”.

Cùng với đó, Sở đang xây dựng cơ chế để động viên tàu cá hoạt động không hiệu quả chuyển đổi sinh kế. Đặc biệt, thực hiện chuyển đổi nghề đối với các nghề cấm, nghề tận diệt hủy diệt nguồn lợi thủy sản sang nuôi trồng và các ngành nghề phi nông nghiệp.

Đối với đội tàu đánh bắt vùng khơi có chiều dài trên 15m cần rà soát, yêu cầu phải lắp đặt VMS, tuyệt đối không cho rời cảng những tàu không lắp hoặc không bật VMS; còn đội tàu dưới 15m cần quản lý chặt chẽ ở thời điểm rời và nhập cảng.

Thời gian tới, Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Ninh tiếp tục thành lập các đoàn công tác để hỗ trợ, đôn đốc, hướng dẫn người dân hoàn thiện các thủ tục hành chính trước khi tham gia hoạt động khai thác thủy sản, đảm bảo 100% ngư dân chấp hành nghiêm quy định của Nhà nước

Song song với đó, tiến hành nâng cấp cơ sở vật chất, đội ngũ tại cảng, các điểm kiểm soát, kê khai số lượng khai thác, quản lý tàu ra vào cảng, nâng cấp hoàn thiện để phát huy hiệu quả hoạt động của các cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão, các điểm kiểm soát tàu cá trên địa bàn. Ngoài ra nghiên cứu, đề xuất các cơ chế, chính sách ứng dụng công nghệ, thiết bị bay để giám sát, quản lý tàu...

“Tỉnh Quảng Ninh quản lý tàu cá kỹ lưỡng không chỉ trong thời điểm có đoàn kiểm tra của EC mà xác định quản lý tàu cá là việc làm đương nhiên của cơ quan quản lý Nhà nước. Khi có thanh tra sang, chúng tôi hoàn toàn yên tâm bởi công tác quản lý tàu cá trên địa bàn tỉnh đã cơ bản được khắc phục. Quảng Ninh quyết tâm chung sức cùng cả nước tháo gỡ "thẻ vàng" IUU”, ông Phan Thanh Nghị nhấn mạnh.

Việc tháo gỡ "thẻ vàng" IUU của Ủy ban châu Âu có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, không chỉ mở rộng cơ hội đưa thủy sản Việt Nam sang thị trường EU mà còn giúp ngành thủy sản phát triển bền vững, vươn xa hơn trong thời gian tới. 

Theo Quyết định số 582/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Quy hoạch hệ thống cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão cho tàu cá thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, trên địa bàn Quảng Ninh sẽ có 11 khu neo đậu tránh trú bão, góp phần đảm bảo an toàn cho người và tàu cá khi có bão, giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản.