Diet Coke được bày bán tại một cửa hàng ở Thành phố New York, Hoa Kỳ. Ảnh: REUTERS/Shannon Stapleton.
Một trong những chất làm ngọt nhân tạo phổ biến nhất thế giới sẽ được một cơ quan y tế hàng đầu toàn cầu tuyên bố là chất có thể gây ung thư vào tháng tới, dấy lên thách thức đối với ngành công nghiệp thực phẩm và các cơ quan quản lý.
Được tìm thấy trong các sản phẩm từ nước ngọt ăn kiêng Coca-Cola (Diet Coke) đến kẹo cao su Mars' Extra và một số đồ uống Snapple, chất làm ngọt Aspartame sẽ lần đầu tiên bị liệt vào danh sách "có thể gây ung thư cho con người" vào tháng 7 bởi Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC), nhánh nghiên cứu ung thư của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
Phán quyết của IARC đã được hoàn thiện vào đầu tháng này sau cuộc họp với các chuyên gia bên ngoài nhóm, đánh giá mối nguy tiềm ẩn dựa trên tất cả các bằng chứng đã công bố. Tuy nhiên, các phán quyết tương tự của IARC trước đây đối với một số chất đã khiến người tiêu dùng lo ngại về việc sử dụng chúng, dẫn đến các vụ kiện và gây áp lực buộc các nhà sản xuất phải sửa đổi công thức và tìm chất thay thế. Điều này đã dẫn đến những lời chỉ trích rằng đánh giá của IARC có thể gây nhầm lẫn cho công chúng.
Một ủy ban chuyên gia riêng biệt của WHO về phụ gia thực phẩm, được gọi là JECFA (Ủy ban chuyên gia về phụ gia thực phẩm của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc) cũng đang xem xét việc sử dụng aspartame trong năm nay. Cuộc họp của JECFA bắt đầu vào cuối tháng 6 và dự kiến sẽ công bố những phát hiện của mình vào cùng ngày IARC công bố quyết định - ngày 14/7.
Năm 1981, JECFA đã chỉ ra rằng aspartame có thể được tiêu thụ an toàn mỗi ngày trong một lượng giới hạn được chấp nhận. Ví dụ, một người trưởng thành nặng 60kg (132 pounds) sẽ phải uống từ 12 đến 36 lon soda ăn kiêng, tùy thuộc vào lượng aspartame trong đồ uống, mỗi ngày mới có nguy cơ mắc bệnh. Quan điểm của nó đã được chia sẻ rộng rãi bởi các cơ quan quản lý quốc gia, bao gồm cả ở Hoa Kỳ và châu Âu.
Người phát ngôn của IARC cho biết, các phát hiện của ủy ban IARC và JECFA đều được giữ bí mật cho đến tháng 7, nhưng nói thêm rằng chúng mang tính "bổ sung". Kết luận của IARC đại diện cho "bước cơ bản đầu tiên để hiểu về khả năng gây ung thư", và Ủy ban phụ gia "tiến hành đánh giá rủi ro, xác định khả năng xảy ra tác hại cụ thể (ung thư) trong các điều kiện và mức độ phơi nhiễm nhất định".
Các quyết định của IARC cũng vấp phải sự chỉ trích vì đã gây ra cảnh báo không cần thiết liên quan đến các chất hoặc tình huống khó tránh khỏi. Frances Hunt-Wood, Tổng thư ký Hiệp hội Chất làm ngọt Quốc tế (ISA), cho biết: “IARC không phải là cơ quan an toàn thực phẩm và đánh giá của họ về aspartame không toàn diện về mặt khoa học và chủ yếu dựa trên các nghiên cứu gây mất uy tín rộng rãi”.
Cơ quan này, bao gồm các thành viên như Mars Wrigley, một đơn vị của Coca-Cola và Cargill, cho biết họ có "mối quan ngại nghiêm trọng với đánh giá của IARC do điều này có thể gây hiểu lầm cho người tiêu dùng".
Việc liệt kê aspartame là chất có thể gây ung thư nhằm thúc đẩy nhiều nghiên cứu hơn. Điều này sẽ giúp các cơ quan, người tiêu dùng và nhà sản xuất đưa ra kết luận chắc chắn hơn. Nhưng nó cũng có thể sẽ một lần nữa châm ngòi cho cuộc tranh luận về vai trò của IARC, cũng như sự an toàn của chất tạo ngọt nói chung.
