Thí điểm cải cách ruộng đất ở Trung Quốc

Sau gần một thập niên một số địa phương ở Trung Quốc mạnh dạn cho nông dân và giới doanh nhân chủ động kết hợp làm ăn, chia sẻ lợi ích trên đất nông nghiệp đạt những thành công nhất định.

Đây là tiền đề để các nhà lãnh đạo đưa ra quyết sách mới được ví như “đợt cải cách ruộng đất mới” tại Hội nghị Trung ương 3 của Đảng Cộng sản Trung Quốc kết thúc hồi trung tuần tháng 11 vừa qua. Dự kiến, nghị quyết mới về đất đai sẽ được công bố vào tháng 5/2014.

Bảy năm thai nghén

Tính đến nay là tròn bảy năm một số địa phương ở Trung Quốc mạnh dạn cho nông dân và giới doanh nhân chủ động kết hợp làm ăn, chia sẻ lợi ích.

Cụ thể ở đây là việc thay đổi phương thức sở hữu tư liệu sản xuất (SX) đất đai - vấn đề vốn cực kỳ nhạy cảm trong xã hội Trung Quốc lâu nay. Và nếu không có gì thay đổi thì đến năm 2015 tới, chính phủ Trung Quốc sẽ chính thức áp dụng đồng loạt chính sách đất đai mới trên quy mô toàn quốc.

Theo đó các chính sách mới cho phép chuyển nhượng quyền sử dụng đất đã góp phần tạo ra một diện mạo mới cho nông thôn ra sao. Và người nông dân chân lấm tay bùn bây lâu nay đã có cuộc sống ra sao. Hai đặc phái viên chuyên nghiên cứu về các chính sách nông nghiệp vĩ mô của Trung Quốc là Wang Zhenghua tại tỉnh An Huy và He Na ở thủ đô Bắc Kinh sẽ đưa đến bạn đọc câu trả lời.

Kể từ khi doanh nhân Shi Quan tìm đến huyện Fengyang, thuộc tỉnh An Huy vào năm 2006, vị này đã ngay lập tức cảm nhận được cơ hội kinh doanh cực kỳ thuận lợi. Ông nhanh chóng nhận ra những “rào cản” mang tính hệ thống không chỉ về đất đai mà còn là cung cách SX và phân phối sản phẩm của người nông dân khá lạc hậu. Đây chính là nguyên nhân dẫn đến năng suất cây trồng trên đồng đất thấp. Và ông muốn làm một điều gì đó để thay đổi…

Ảnh minh họa

Ngay sau đó vị doanh nhân này đã thuyết phục được một số hộ nông dân ở làng Dawangfu, huyện Fengyang để thuê lại những mảnh đất liền nhau thành một cánh đồng có diện tích tương đối rộng. Công việc đầu tiên là cải tạo đất để trồng rau quả trong nhà lưới và hoa với mật độ thâm canh cao. Nhờ ứng dụng công nghệ SX mới từ phân bón đến giống má và phương pháp canh tác nên sản lượng cây trồng tăng tới 500% so với cách làm truyền thống của nông dân địa phương.

"Một nền nông nghiệp hiện đại thì đòi hỏi nhiều tiềm lực và thống nhất trong cung cách quản lý. Khi đất đai - tư liệu SX quan trọng nhất được giải phóng thì thành công đã cầm chắc hơn một nửa rồi”, ông Shi Quan nói.

Và đúng như vậy, ý tưởng này đã nhanh chóng được mọi người nhận ra nên chỉ trong một thời gian ngắn nhiều doanh nhân khác và những người nông dân nhanh nhạy đã “bắt chước” cách làm của “người tiên phong” Shi Quan mạnh dạn đi thuê đất dồn thửa lập điền trang. Nhiều người bỏ nhà cửa đi thuê đất cách xa hàng 500 km ở tận tây nam Thượng Hải để làm giàu bằng nghề nông.

Từ thành công có tính chất mô hình mẫu của doanh nhân Shi Quan ở tỉnh An Huy, nhiều địa phương khác của Trung Quốc cũng học làm theo, cho phép nông dân tự do trao đổi ruộng đất của mình hoặc cho người khác thuê thầu lại rồi kiếm chân lao động ngay ở đó đem lại thu nhập cao hơn trước đây họ tự làm chủ ruộng đồng.

Đến năm 2008, chính quyền huyện Fengyang chính thức thành lập Trung tâm giao dịch, chuyển nhượng đất nông nghiệp nhằm chủ trương tháo gỡ triệt để các nút thắt về tư liệu SX cho người dân và các tổ chức xã hội.

Đây được cho là giải pháp mang tính đột phá về luật đất đai để rồi ngay sau đó có nhiều địa phương khác học tập làm theo như huyện Yiwu ở Chiết Giang, huyện Pinggu ở ngoại ô Bắc Kinh và huyện Wuqing ở Thiên Tân. Đến nay sau 5 năm thành lập, những trung tâm này đã trở thành những địa chỉ thu hút nhiều nhà đầu tư trong khu vực nông nghiệp tìm kiếm cơ hội hợp tác làm ăn, đóng góp lớn cho kinh tế địa phương.

Theo các chuyên gia nghiên cứu chính sách nông nghiệp Trung Quốc, việc lập trung tâm chuyển nhượng đất nông nghiệp ở chính quyền cấp huyện theo dạng hợp đồng trách nhiệm giữa bên thuê với các chủ nông hộ đã cho phép người nông dân tự do giao dịch, chuyển đổi ruộng đất được giao.

Đây là điểm tiến bộ bởi nhiều người vẫn luôn nghĩ rằng đất nông nghiệp là sở hữu tập thể nên không chịu đầu tư nên năng suất lao động thấp, hiệu quả kinh tế không đáng kể và cái chính là một nền nông nghiệp không đáp ứng được các nhu cầu thực tế, nhất là thị trường. Mặt khác, người nông dân hoạt động tương đối đơn lẻ trên những mảnh ruộng manh mún không thể đưa máy móc hay ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ vào được. (Còn nữa)