An Giang đột phá trong Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao tại ĐBSCL

Xây dựng kênh phân phối lúa gạo vùng ĐBSCL

Bộ NN-PTNT vừa có văn bản gửi UBND các tỉnh, thành phố vùng ĐBSCL tham vấn ý kiến, hoàn thiện nội dung và phương thức tổ chức Đề án phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao gắn với tăng trưởng xanh (Đề án 1 triệu ha lúa), trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Với lợi thế lớn về sản xuất lúa gạo, An Giang là địa phương tiên phong và tích cực tham gia xây dựng 1 triệu ha lúa chất lượng cao, do Bộ NN-PTNT chủ trì thực hiện. Tỉnh còn đăng ký thành lập trung tâm sản xuất, phân phối lúa gạo của vùng ĐBSCL, thể hiện vai trò chủ lực trong xây dựng hệ sinh thái lúa gạo, nâng cao giá trị, thu nhập cho nông dân từ cây lúa.

Đề án này đi đúng vào trọng tâm của An Giang, bởi địa phương là một trong những tỉnh ở ĐBSCL có sản lượng lúa đứng nhất, nhì cả nước nhưng nông dân trong tỉnh vẫn chưa thật sự làm giàu từ cây lúa.

Ông Nguyễn Sĩ Lâm, Giám đốc Sở NN-PTNT An Giang cho biết, để giải bài toán phát triển cây lúa bền vững vừa đạt về sản lượng và chất lượng để giúp nông dân làm giàu từ cây lúa. Vì thế An Giang đăng ký tham gia 200.000ha sản xuất lúa chất lượng cao theo Đề án 1 triệu ha lúa của Bộ NN-PTNT đưa ra. Trong đó bao gồm, 150.000ha lúa chất lượng cao, 30.000ha nếp chất lượng cao, 20.000ha lúa giống phục vụ đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao.

An Giang hiện có nhiều điều kiện thuận lợi để đóng góp vào thành công của ý tưởng này. Toàn tỉnh có khoảng 30.000ha sản xuất lúa giống, với 20 doanh nghiệp đang tham gia liên kết. Khi tham gia Đề án 1 triệu ha lúa, tỉnh sẽ có thêm sự hỗ trợ của các viện, trường, chuyên gia có kinh nghiệm, đảm bảo duy trì được diện tích sản xuất lúa giống. An Giang còn có sự trợ lực lớn từ 5.000 hộ nông dân chuyên sản xuất lúa giống và có thể lai giống, thuận lợi cho tỉnh khi triển khai đề án.

Để Đề án 1 triệu ha lúa thực hiện thành công, ông Lâm cho rằng, cần tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận vốn, chính sách đất đai; cần sự đồng hành tham gia của nhiều bên liên quan, như: Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Bộ Công Thương, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, các hiệp hội ngành hàng… “Quỹ đất công của tỉnh An Giang đã gần hết, nếu không có chính sách đột phá, đặc thù dành cho doanh nghiệp, việc liên kết chỉ dừng lại ở diện tích giới hạn, doanh nghiệp sẽ không đủ tiềm lực đầu tư nhà máy chế biến” ông Lâm trăn trở.

Theo ông Lâm, để tham gia Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao đi vào thực chất, An Giang xác định diện tích thực hiện mô hình phải có hệ thống đê bao hoàn chỉnh, an toàn, chủ động hoàn toàn về thủy lợi bao gồm cả việc tưới và tiêu thoát nước. Vị trí địa lý thuận tiện cho việc tổ chức sản xuất và thu mua.

 Vùng chuyên canh lúa chất lượng cao phải được đầu tư hệ thống đê bao hoàn chỉnh, an toàn, chủ động hoàn toàn về thủy lợi bao gồm cả việc tưới, tiêu thoát nước và giao thông, vận chuyển, logistic được kết nối thuận tiện, thông suốt phục vụ cho sản xuất và thu mua lúa gạo. Về tiêu chí doanh nghiệp tham gia liên kết sản xuất và tiêu thụ. Doanh nghiệp có hợp đồng liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm dài hạn, thực hiện thu mua đúng theo hợp đồng liên tục từ 2 năm trở lên với HTX.  Doanh nghiệp này được quyền liên kết với tư nhân thu mua lúa và các doanh nghiệp khác để vận hành chuỗi giá trị hiệu quả (đủ năng lực về sơ chế, chế biến, đóng gói, nhãn hiệu, thương hiệu… và năng lực kinh doanh xuất khẩu), doanh nghiệp phải đảm bảo sấy kịp thời đảm bảo chất lượng toàn bộ lượng lúa thu hoạch trong vùng liên kết.

Doanh nghiệp có năng lực về tài chính (có thể thực hiện bảo lãnh từ ngân hàng), năng lực để tổ chức và giám sát quá trình sản xuất ở vùng hợp đồng liên kết.

Tổ chức lại sản xuất, nâng cao giá trị

Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Trần Thanh Nam cho biết, mục tiêu chính của Đề án 1 triệu ha lúa là tổ chức lại sản xuất, nâng cao giá trị sản phẩm chủ lực lúa gạo. Khi thực hiện nhiệm vụ giữ đất trồng lúa, đảm bảo an ninh lương thực thì phải nâng giá trị cây lúa, giúp người trồng lúa tăng thu nhập, chứ không phải cứ chịu thiệt thòi. Vấn đề quan trọng đối với các địa phương vùng ĐBSCL là xây dựng được vùng nguyên liệu. Với các doanh nghiệp khi tham gia Đề án 1 triệu ha lúa cần xác định trách nhiệm là phải gắn kết với bà con nông dân để xây dựng vùng nguyên liệu bởi thực tế hiện nay, rất ít doanh nghiệp lúa gạo xây dựng được vùng nguyên liệu riêng.

Với Đề án 1 triệu ha lúa, Bộ NN-PTNT đặt mục tiêu đến năm 2025, diện tích canh tác vùng chuyên canh lúa chất lượng cao ở ĐBSCL đạt trên 500.000ha, tương ứng khoảng 1 triệu ha gieo trồng, sản lượng khoảng 6,2 triệu tấn lúa (3,8 triệu tấn gạo). Qua đó, thúc đẩy lợi nhuận bình quân của người trồng lúa đạt trên 35%; giảm lượng lúa giống xuống còn 80kg/ha và lượng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc hóa học giảm 30%. Trong khi đó, tỷ lệ diện tích ứng dụng quy trình thực hành sản xuất tốt (GAP) và tương đương được công nhận đạt 80%, tỷ lệ ứng dụng công nghệ cao, công nghệ số đạt trên 20%.

Tổng đầu tư dự kiến cho Đề án 1 triệu ha lúa giai đoạn 2023-2030 trên 40.000 tỷ đồng. Nông dân tham gia liên kết là đối tượng được ưu tiên hỗ trợ, với chính sách đề xuất 30% chi phí mua giống lúa xác nhận ở định mức lượng giống sử dụng 80kg/ha trong 4 vụ đầu liên tiếp. Đặc biệt, nông dân được vay ngân hàng không thế chấp tối đa 20 triệu/đồng vụ trong thời gian tham gia liên kết.