Bảo vệ môi trường nuôi biển để phát triển bền vững: [Bài 2] Gải pháp bảo vệ môi trường nuôi biển

Nhiều nguyên nhân suy giảm nguồn nước nuôi

Những năm gần đây, nghề nuôi biển ở Phú Yên, trong đó có nuôi tôm hùm liên tục bị rủi ro bao vây. Nguyên nhân vì môi trường nguồn nước nuôi bị suy giảm gây dịch bệnh trên thủy sản nuôi.

Ông Nguyễn Trọng Tùng, Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Phú Yên, không khỏi lo lắng khi mật độ nuôi tôm hùm ở tỉnh này quá dày, tạo áp lực lớn về môi trường nguồn nước nuôi. Hiện ở tỉnh đang có đến 120.000 lồng nuôi tôm hùm, tập trung tại các đầm, vịnh kín gió như vịnh Xuân Đài, đầm Cù Mông (thị xã Sông Cầu), vịnh Vũng Rô (huyện Đông Hòa) và các vùng biển hở gần bờ tại các xã An Ninh Đông, An Hòa, An Chấn, An Hải (xã Tuy An).

Theo các chuyên gia, do mật độ lồng nuôi khá cao, hình thức nuôi đơn giản chủ yếu dựa vào kinh nghiệm nên lượng thức ăn thừa cũng như kỹ thuật chăm sóc đã làm mức độ ô nhiễm trong khu vực nuôi tăng lên nhanh, gây ô nhiễm một số vùng nuôi trọng điểm như Hòa Lợi (Xuân Cảnh), Phú Dương, Từ Nham (Xuân Thịnh), Vũng La, Phú Mỹ (Xuân Phương).

Hầu hết chất thải, rác thải đều được người dân bỏ trực tiếp xuống vùng nuôi nên tình trạng ô nhiễm môi trường càng nặng nề. Theo đó, mỗi ngày có hàng tấn thức ăn cho tôm đưa xuống vịnh khiến cho môi trường nước không chỉ tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm, mà còn sản sinh vi khuẩn đe dọa đời sống nhiều loại thủy sản tự nhiên khác.

Anh Lê Thanh Hải, người có thâm niên hơn 10 năm nuôi tôm hùm trên đầm Cù Mông thuộc xã Xuân Thịnh (thị xã Sông Cầu) cho biết, mật độ lồng nuôi trên đầm Cù Mông càng ngày càng dày đặc, kéo theo sự gia tăng thức ăn tươi cho tôm hùm trút xuống đầm mỗi ngày mỗi nhiều. Thêm vào đó, chất thải từ hoạt động nuôi tôm hùm như rác thải sinh hoạt, thức ăn thừa, bao bì hóa chất, phân, xác tôm hùm lột… tạo áp lực lớn về môi trường trong vùng nuôi.

“Nếu nuôi 40 lồng tôm hùm xanh, mỗi ngày tôi phải cho tôm ăn đến 2 triệu đồng thức ăn tươi. Đó là một khối lượng thức ăn rất lớn, bởi, thời gian gần đây, sò có giá trên dưới 10.000 đ/kg, hàu 6.000-7.000 đ/kg, vẹm xanh 10.000 đ/kg, đầu tôm công nghiệp 7.000 đ/kg, con cháy 5.000đ/kg, cá giã 13.000-14.000 đ/kg, cá mành 15.000-16.000 đ/kg, ốc bươu vàng từ 4.000-8.000 đ/kg...”, anh Hải cho hay.

Theo ngành chức năng, ước tính mỗi ngày có vài tấn chất thải xả thẳng ra vịnh Xuân Đài. Bên cạnh đó, không chỉ có chất thải từ hoạt động nuôi trồng thủy sản, rác thải nhựa trên biển trôi dạt vào bờ cũng làm nhiều bãi biển nơi đây bị suy giảm chất lượng nguồn nước.

Những giải pháp giảm ô nhiễm môi trường

Phú Yên xác định trong thời gian tới, để nuôi biển, trong đó có nghề nuôi tôm hùm được bền vững, từng bước ngành chức năng sẽ thực hiện các giải pháp làm giảm thiểu ô nhiễm môi trường vùng nuôi.

Trước mắt, cần triển khai một số giải pháp như tăng cường công tác quản lý, bảo vệ tài nguyên, môi trường vùng ven biển, nhất là tại các vùng nuôi thủy sản tập trung. Đặc biệt, các địa phương phải có biện pháp quản lý các nguồn xả thải như rác sinh hoạt, chất thải từ vùng nuôi, các ao hồ nuôi thủy sản ven vịnh; xử lý nghiêm các hành vi đổ chất thải trên bờ đầm, vịnh có hoạt động nuôi biển, tránh tình trạng khi nước thủy triều rút sẽ kéo theo rác xuống vùng nước nuôi.

Đồng thời, ngành chức năng Phú Yên sẽ nâng cao năng lực quản lý, thu gom, xử lý chất thải rắn, tổ chức thu gom chất thải rắn phát sinh từ hoạt động sinh hoạt, nuôi trồng thủy sản tại khu vực vịnh; xây dựng mô hình điểm về thu gom lượng chất thải rắn phát sinh hoạt động sinh hoạt, nuôi trồng thủy sản tại vịnh Xuân Đài phù hợp với tình hình thực tế, làm cơ sở nhân rộng trên địa bàn tỉnh.

Theo Chi cục Thủy sản Phú Yên, công tác quan trắc môi trường đầm, vịnh sẽ được đẩy mạnh, tăng tần suất và mật độ lấy mẫu nước, tăng cường trao đổi thông tin về kết quả quan trắc chất lượng môi trường đầm, vịnh phục vụ cho công tác cảnh báo kịp thời cho người nuôi trồng thủy sản. Sở TN-MT cùng Sở NN-PTNT Phú Yên phối hợp xây dựng kế hoạch phối hợp quan trắc, cảnh báo môi trường ở các vùng nuôi tại vịnh Xuân Đài.

Để phát triển nghề nuôi biển bền vững, giải pháp tiên quyết mà Phú Yên đặt ra là phải sắp xếp lại các vùng nuôi theo đúng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, mặt nước của địa phương; xử lý các lồng, bè ngoài vùng quy hoạch. Các địa phương căn cứ theo quy định về Luật Đất đai, Luật Biển Việt Nam, Luật Thủy sản để lập kế hoạch, quy hoạch sử dụng đất, khu vực biển…

Trong thời gian tới đây, Phú Yên sẽ tổ chức quản lý vùng nuôi theo hướng tự quản, thành lập và hỗ trợ hoạt động các tổ cộng đồng tại vùng nuôi nhằm nâng cao hiệu quả tuyên truyền, vận động người dân thực hiện tốt các nghĩa vụ gắn với các quyền lợi của người nuôi.

“Nuôi biển sẽ tiến tới sử dụng các loại thức ăn công nghiệp, nghiên cứu, ứng dụng các công nghệ nuôi mới như nuôi bể trên bờ, nuôi lồng biển hở… để giảm thiểu tác động vùng vịnh, đầm, hạn chế rủi ro về dịch bệnh, môi trường, nâng cao hiệu quả nuôi. Tăng cường nhân lực quản lý thủy sản các cấp từ cấp xã đến tỉnh; tuyên truyền, vận động kết hợp áp dụng các chế tài để xử lý các vi phạm trong nuôi trồng thủy sản”, đại diện Chi cục Thủy sản Phú Yên chia sẻ.