Không có kinh phí chi trả tiền mua lúa giống của nông dân
Sáng 27/5, ông Phạm Văn Tân, Giám đốc HTX Nông nghiệp II Nhơn Thọ, xã Nhơn Thọ (thị xã An Nhơn, Bình Định) hớt hải chạy xe máy vượt đoạn đường hàng chục cây số xuống Chi cục Thuế thị xã An Nhơn mở phong tỏa tài khoản để chi trả tiền mua lúa giống của nông dân.
“Tài khoản của HTX bị Chi cục Thuế thị xã An Nhơn phong tỏa 2 đợt, đợt 1 từ ngày 2/4 đến ngày 1/5/2024, đợt 2 từ ngày 2/5 đến ngày 31/5. Hiện nay, các giao dịch thanh toán và cung ứng dịch vụ đầu vào phục vụ sản xuất nông nghiệp phải ngưng hoạt động. Khó khăn lớn nhất của HTX hiện nay là việc thanh toán tiền thu mua lúa giống của hộ nông dân liên kết sản xuất theo hợp đồng bị đình trệ, bà con nông dân đang bức xúc. Nông dân nháo nhào đề nghị HTX phải khẩn trương thanh toán tiền lúa giống vụ đông xuân 2023-2024 để họ có tiền tái sản xuất vụ hè thu 2024, nhưng tài khoản đã bị khóa thì HTX lấy đây ra tiền để thanh toán cho nông dân”, ông Phạm Văn Tân than thở.
Ông Tân cho hay, vụ đông xuân 2023-2024 vừa qua, HTX Nông nghiệp II Nhơn Thọ đã ký hợp đồng với các đơn vị kinh doanh giống lúa, liên kết với 231 hộ nông dân trên địa bàn sản xuất gần 105 ha lúa giống. Vụ này HTX Nông nghiệp II Nhơn Thọ đã thu mua của nông dân khoảng 700 tấn lúa giống, phải chi trả số tiền hơn 4 tỷ đồng. Thế nhưng tài khoản của HTX bị phong tỏa từ đầu tháng 4/2024 nên việc chi trả tiền lúa giống cho nông dân không thể thực hiện.
Nhà kho, sân phơi lúa của HTX Nông nghiệp II Nhơn Thọ (thị xã An Nhơn, Bình Định). Ảnh: V.Đ.T.
Theo ông Tân, tài khoản của HTX Nông nghiệp II Nhơn Thọ bị phong tỏa là do vướng mắc khi chuyển đổi sang hình thức thuê đất theo quy định của Luật Đất đai năm 2013, bộ luật này có hiệu lực từ ngày 1/7/2014. Theo quy định, các HTX chuyển đổi hình thức sử dụng đất từ được Nhà nước giao đất để hoạt động không thu tiền sử dụng đất sang phải thuê đất. Tuy nhiên, theo quy định tại Điểm g, Khoản 1, Điều 19 Nghị định 46/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ, thì các HTX Nông nghiệp được Nhà nước cho thuê đất với mục đích sử dụng phục vụ sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản, làm muối thì được miễn thuê đất cho cả thời hạn thuê.
Tuy nhiên, các HTX nông nghiệp ở Bình Định chưa được các cơ quan chức năng tuyên truyền, phổ biến và hướng dẫn cụ thể thủ tục chuyển từ được giao đất không thu tiền sử dụng đất, sang thuê đất để thụ hưởng chính sách miễn tiền thuê đất cho cả thời gian thuê theo quy định. Do đó, đến ngày 1/7/2017 các HTX chưa nộp hồ sơ miễn tiền thuê đất theo tinh thần của Nghị định 46/2014/NĐ-CP. Vì vậy, hiện nay việc chuyển đổi sang hình thức được Nhà nước cho HTX thuê đất gặp vướng mắc.
Theo ông Nguyễn Tự Công Hoàng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định, các HTX đã hoàn thành thủ tục thuê đất đều bị truy thu tiền thuê đất từ ngày 1/7/2014 đến ngày nộp hồ sơ miễn tiền thuê đất. Sự thể này đã làm ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn lực của các HTX Nông nghiệp.
Nhà kho, sân phơi của HTX Nông nghiệp Nhơn Tân (thị xã An Nhơn, Bình Định) nằm dọc Quốc lộ 19 nên khoản truy thu tiền thuê đất lên đến hơn 1 tỷ đồng. Ảnh: V.Đ.T.
“Hoạt động của các HTX nông nghiệp chủ yếu là phục vụ xã viên trong các hoạt động sản xuất nông nghiệp, đảm bảo an sinh xã hội, nên không có nguồn lực tài chính dôi dư để nộp khoản truy thu tiền thuê đất theo thông báo của cơ quan thuế. Do đó, hiện nay có 1 số HTX nông nghiệp bị phong tỏa tài khoản, không thể hoạt động sản xuất, kinh doanh, đặc biệt là các HTX đang thực hiện chuỗi giá trị tiêu thụ sản phẩm không thể thanh toán tiền mua sản phẩm cho nông dân. Hiện trên địa bàn Bình Định có 11 HTX nông nghiệp thuộc đối tượng miễn tiền thuê đất bị truy thu tiền thuê đất và tiền chậm nộp với tổng số tiền gần 5,8 tỷ đồng”, ông Nguyễn Tự Công Hoàng cho hay.
Mọi hoạt động của HTX bị đảo lộn
Ông Phạm Văn Tân, Giám đốc HTX Nông nghiệp II Nhơn Thọ, ca thán: Trong thời điểm HTX chuẩn bị lúa giống, vật tư nông nghiệp phục vụ cho nông dân sản xuất vụ hè thu năm 2024 với diện tích trên 300 ha lúa, đồng thời thanh toán tiền mua lúa giống vụ đông xuân vừa qua cho 231 hộ nông dân liên kết sản xuất thì tài khoản của HTX bị phong tỏa, nên hầu như mọi hoạt động bị đảo lộn.
“Nông dân làm lên hạt lúa “đổ mồ hôi sôi nước mắt” suốt mấy tháng trời, giờ bán lúa giống mà HTX không có tiền để chi trả tiền mua lúa giống khiến bà con rất bức xúc. Ngày 27/5 vừa qua, UBND tỉnh Bình Định ban hành Văn bản số 3748/UBND-TH ngày 20/5/2024 gửi Bộ Tài chính kiến nghị miễn truy thu tiền thuê đất cho các HTX thuộc đối tượng được miễn tiền thuê đất trên địa bàn Bình Định. Cứ ngỡ sau khi UBND tỉnh ban hành văn bản, ngành thuế sẽ gỡ phong tỏa tài khoản, thế nhưng tài khoản của HTX vẫn bị khóa cứng”, ông Phạm Văn Tân than thở.
Theo ông Tân, số tiền truy thu thuế phải nộp ban đầu là hơn 245 triệu đồng, đến ngày 8/4/2024, số tiền truy thu thuế đất phải nộp đã tăng gần 410 triệu đồng, trong đó tiền phạt chậm nộp là gần 78 triệu đồng. Đó là đất xây dựng trụ sở HTX, nhà kho và sân phơi lúa của HTX Nông nghiệp II Nhơn Thọ nằm trong sâu; còn trụ sở, kho và sân phơi của HTX Nông nghiệp Nhơn Tân (thị xã An Nhơn) nằm dọc Quốc lộ 19 nên tiền truy thu thuế đất của HTX này là hơn 1 tỷ đồng.
Nhà kho của HTX Nông nghiệp Phước Hưng (huyện Tuy phước, Bình Định). Ảnh: V.Đ.T.
Bộ máy điều hành và các khâu dịch vụ mà HTX Nông nghiệp II Nhơn Thọ đang thực hiện rất hoành tráng, thế nhưng từ khi tài khoản của HTX bị phong tỏa, mọi hoạt động gần như bị tê liệt. Hiện tổng số thành viên của HTX có 937 hộ với 2.509 xã viên. Số lao động quản lý thường xuyên tại HTX là 13 người; trong đó có 2 lao động nữ, 2 lao động có trình độ chuyên môn đại học, 5 lao động có trình độ trung cấp.
Ngoài ra, HTX Nông nghiệp II Nhơn Thọ còn hợp đồng 13 lao động thời vụ; trong đó, bộ phận thủy nông viên làm nhiệm vụ nạo vét kênh mương nội đồng và dẫn nước vào ruộng có 11 lao động; 1 lao động phụ trách thu phí dịch vụ chợ; 1 lao động điều hành và quản lý dịch vụ nghĩa trang nhân dân.
HTX Nông nghiệp II Nhơn Thọ đang hoạt động 11 khâu dịch vụ phục vụ nhu cầu sản xuất, dân sinh của thành viên và dân cư trên địa bàn, gồm: Thủy lợi cơ sở nội đồng; bảo vệ thực vật; làm đất; khuyến nông; vật tư phân bón; sản xuất giống cây trồng; tín dụng nội bộ; quản lý nghĩa trang nhân dân; quản lý chợ nông thôn; xây dựng cơ bản vừa và nhỏ; sản xuất rau, quả an toàn. Hoạt động của HTX chủ yếu là phục vụ, nên không có tiền để đóng tiền truy thu tiền thuê đất là điều ắt nhiên.
Trụ sở của HTX Nông nghiệp Phước Hưng (huyện Tuy phước, Bình Định). Ảnh: V.Đ.T.
Theo Liên minh HTX Việt Nam, các HTX Nông nghiệp được thuê đất sử dụng vào mục đích xây dựng trụ sở, sân phơi, nhà kho, các cơ sở dịch vụ trực tiếp phục vụ sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản, làm muối thuộc đối tượng được miễn tiền thuê đất cả thời hạn thuê. Để được hưởng ưu đãi này, HTX phải nộp hồ sơ hợp lệ miễn giảm tiền thuê đất đến cơ quan thuế trước ngày 1/7/2017. Nhưng trên thực tế, đến năm 2019, các HTX Nông nghiệp mới được UBND tỉnh ký hợp đồng cho thuê đất, vì vậy, vào ngày 1/7/2017 các HTX chưa kịp nộp hồ sơ xin miễn giảm tiền thuê đất từ ngày 1/7/2014 đến ngày ký hợp đồng thuê đất (năm 2019). Do đó, các HTX Nông nghiệp bị cơ quan thuế liên tục thông báo truy thu tiền thuê đất.
“Liên minh HTX Việt Nam đã liên tiếp có nhiều văn bản đề nghị Tổng cục Thuế quan tâm xem xét, ban hành văn bản hướng dẫn, chỉ đạo ngành thuế các cấp không truy thu tiền thuê đất của các HTX Nông nghiệp thuộc đối tượng được miễn, nhằm tháo gỡ khó khăn cho các HTX Nông nghiệp”, ông Lê Văn Nghị, Phó Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam.
