Bí thư Tỉnh ủy giải vụ 'cuộc chiến đầm ngao'

Bởi lẽ suốt cả chục năm nay, xung đột giữa những người khai thác tự nhiên và các hộ nuôi trồng thủy sản vùng triều này chưa bao giờ dứt.

Tháng 6, nắng vùng biên như đổ lửa. Tôi vẫn nhớ mãi cái cảm giác lội bùn, rẽ nước triều xuống giữa trời trưa nhễ nhại mồi hôi để ra cái chòi canh ngao của anh Bùi Văn Minh ở xã đảo Vạn Ninh.

Chòi của anh Minh chơ vơ trên cánh đồng ngao bát ngát những bùn, những vỏ ốc, vỏ sò, vỏ ngao chết trắng xóa.

Anh Minh bảo, làm cái nghề nuôi ngao này, được thì lãi nhiều, nhưng đã thua thì mất trắng, tất tần tật theo thủy triều đổ ra ngoài khơi cả. Ấy là chưa nói đến tranh chấp. Nuôi ngao “hợp pháp” đã khó, huống chi nuôi kiểu “bất hợp pháp” như anh Minh và hơn bảy chục hộ gia đình ở bãi Đai này.

Bãi Đai vốn thuộc địa bàn hành chính của xã Vạn Ninh, song lại là khu vực khai thác thủy sản tự nhiên của người dân ven biển TP Móng Cái từ lâu đời. Năm 2006, UBND thị xã (nay là TP Móng Cái) phê duyệt quy hoạch sử dụng đất nuôi trồng thủy sản vùng bãi triều, diện tích được quy hoạch là gần 1 phần mười tổng diện tích bãi triều, tức là khoảng 150ha.

Nhưng, anh Minh và các hộ không thể nuôi ngao “hợp pháp” ở đây, vì làm gì có nước thủy triều mà nuôi. Thế nên, một số hộ bỏ không làm nữa, còn một số khác tự ý cắm cọc, quây lưới để nuôi ngao ở một khu vực khác cũng gần với khu vực được quy hoạch.

Từ năm 2012, khi thấy việc nuôi ngao ở bãi Đai mang lại lợi nhuận cao, số lượng hộ dân tự ý lấn chiếm, mở rộng diện tích nuôi trồng ngày càng nhiều. Theo đó, đã thu hẹp diện tích khai thác của các hộ khai thác tự nhiên dẫn đến tình trạng mâu thuẫn, tranh chấp ngày càng có chiều hướng gia tăng.

Anh Minh còn nhớ như in đỉnh điểm của “cuộc chiến đầm ngao” tuy nó đã xảy ra được hơn một năm trước, khoảng trung tuần tháng 5/2014. Nhớ là bởi lẽ, trong cuộc đời anh, chưa bao giờ chứng kiến xung đột gay gắt, kinh khủng đến thế. Và, nhớ như in cũng bởi, anh là đối tượng chịu thiệt hại nặng nề nhất của “cuộc chiến” này. Hơn 2 ha đầm nuôi ngao của gia đình anh bỗng nhiên bị phá sạch sành sanh.

Để đầu tư 4 ô nuôi ngao, anh Minh đã phải bỏ ra gần 500 triệu đồng, gồm thế chấp sổ đỏ nhà cửa vay ngân hàng được 100 triệu đồng, cộng với 50 triệu đồng vay tín chấp. Số tiền còn lại, anh huy động của anh em, bạn bè.

Không chỉ có gia đình anh Minh bị phá đầm, hàng chục hộ trên tổng số 75 hộ đầu tư nuôi ngao ở khu vực bãi Đai cũng cùng chung cảnh ngộ. Trong 5 ngày cao điểm của “cuộc hỗn chiến”, lực lượng an ninh thường trực của TP Móng Cái đã bắt một số đối tượng thanh niên quá khích, đánh lộn ở khu vực bãi Đai, tịch thu hàng chục hung khí, gồm ống tuýp sắt, gậy gộc và có cả “hàng nóng” là 1 khẩu súng hoa cải.

Thời điểm tôi xuống Móng Cái, đầu tháng 6/2014, những người nuôi trồng thủy sản tại khu vực bãi Đai đã “cắm chốt” 2 ngày trước cổng UBND TP. Thấy có nhà báo đến, họ vây kín, người nọ nói tranh người kia như thể kể lể, than vãn... Trong đó, tôi ấn tượng nhất là anh Minh, anh ngồi lặng lẽ, thi thoảng lại lấy tay quệt dòng nước mắt đang lăn dài trên gò má sạm đen...

Ngồi trong phòng làm việc với Bí thư Thành ủy Móng Cái, ông Nguyễn Xuân Ký, tôi mang tất cả những tâm tư của bà con nuôi ngao trình bày với ông, những mong ông thấu hiểu, chia sẻ với nhọc nhằn, vất vả và bao lo toan của họ. Song, ông Ký cho rằng, giải quyết dứt điểm, thu hồi bãi triều là phương án tối ưu nhất để lập lại trật tự tại bãi Đai, đồng thời đảm bảo lợi ích của người khai thác tự nhiên trên địa bàn...

Bẵng đi 1 tháng, người dân nuôi trồng ở Móng Cái lại gọi điện cho tôi, nói rằng tình hình căng lắm. Chính quyền vừa ra văn bản yêu cần ngay lập tức dẹp bỏ đầm ngao.

Người dân tụ tập trước cổng UBND TP Móng Cái

Tức tốc phóng xe gần 400km từ Hà Nội xuống Móng Cái, tôi lại đặt lịch làm việc với ông Nguyễn Xuân Ký. Ông Ký nói rằng, vẫn nhất thiết phải dẹp bỏ để trả lại bãi triều cho người khai thác tự nhiên, đảm bảo an ninh trật tự.

Nhưng, mục đích đảm bảo trật tự cũng đâu có đạt được, bằng chứng là người dân “hai đầu chiến tuyến” lại tiếp tục xung đột, xô xát.

Mang những tâm tư, bức xúc của bà con nuôi trồng ở bãi Đai đến Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ninh Phạm Minh Chính (hiện là Phó Ban Tổ chức Trung ương), ông Chính hứa sẽ trao đổi chuyện này với tôi tại Hà Nội trong một ngày không xa.

Buổi sáng Chủ nhật, như thường lệ, tôi đang trên đường đến cơ quan thì ông Phạm Minh Chính gọi điện, nói rằng muốn ông gặp tôi để trao đổi.

Đến nơi, ông Chính chỉ hỏi tôi đúng một câu: “Anh thấy tình hình dưới đó (bãi Đai) thế nào? Và theo anh, giải pháp nào để khắc phục tình trạng này?”.

Suy nghĩ một hồi, tôi đề xuất với ông rằng, việc thu hồi toàn bộ bãi triều là cần thiết, nhưng cần kéo dài thêm thời gian khoảng 6 tháng để người dân tổ chức thu hoạch ngao cho họ đỡ thiệt thòi, cũng là cho họ thêm thắt để trả nợ ngân hàng, đồng thời cũng không để người dân tiếp tục xuống giống.

Về lâu dài, phải quy hoạch lại khu vực nuôi trồng, có đấu thầu, thu phí để người dân yên tâm SX. Một điều quan trọng nữa, với 200ha khu quy hoạch, mỗi năm TP Móng Cái thu được hàng tỷ đồng từ tiền phí. Số tiền này đầu tư lại cho 4 xã đảo của TP làm nông thôn mới. Thế là “nhất cử lưỡng tiện”.

Ông Chính nghe xong, đăm chiêu rồi nói với tôi, đây là giải pháp tốt, và ông hứa sẽ trao đổi với chính quyền TP Móng Cái để thực hiện theo giải pháp này.

Ông Chính bảo thêm với tôi rằng, Đảng bộ, chính quyền tỉnh Quảng Ninh nói chung, TP Móng Cái nói riêng, lúc nào cũng đau đáu lo cho dân, không thể để cho dân khổ. Tuy nhiên, cái gì cũng có hai mặt, cần phải hài hòa lợi ích của cả người nuôi trồng và người khai thác. Làm được thế mới là điều khó.

Tôi hiểu, ông cũng đã suy nghĩ vấn đề này rất nhiều. Và giải pháp tôi đưa ra cũng chẳng có gì đột phá, có gì mới đối với ông. Nhưng tôi tin, và ông Chính cũng tin, đây là giải pháp mang tính hài hòa nhất. Và ông đã thực hiện giải pháp đó một cách hoàn hảo.

Nay, bãi Đai đã bình yên. Niềm vui và nụ cười đã trở lại trên khuôn mặt của những người nông dân nuôi ngao như anh Minh, anh Công và nhiều người dân xã đảo Vạn Ninh.