Tiến sĩ Keiji Takasu đi nghiên cứu bọ dài tại thị xã Sông Cầu
TS Keiji Takasu, Đại học Kyushu (Nhật Bản), vừa đến tỉnh Phú Yên để nghiên cứu bọ cánh cứng hại dừa. Ông cho rằng: Điều kiện thời tiết Phú Yên thời gian qua diễn biến bất thường là nguyên nhân khiến bọ dừa gây hại khá nặng. 
Ông đã thu hoạch được những thông tin gì về đại dịch bọ dừa ở Phú Yên?
Theo Trạm BVTV TX Sông Cầu, từ năm 2000 bọ cánh cứng hại dừa xuất hiện đã gây hại 860 ha dừa, làm ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng nhiều vườn dừa. Có những diện tích dừa bị bọ cánh cứng tấn công nguy hại cấp 3, cấp 4 (trên 50% diện tích lá trên cây bị hại), thậm chí có nhiều diện tích dừa xơ xác tàu lá. Được biết Sông Cầu là vùng dừa số 1 của tỉnh.
Năm 2004, các ngành chức năng của Phú Yên bắt đầu áp dụng biện pháp sinh học dùng ong ký sinh chuyên tính để diệt trừ bọ cánh cứng, tuy nhiên biện pháp này không đạt hiệu quả cao. Năm 2007-2008, Trạm BVTV TX Sông Cầu đưa mô hình nhân nuôi ong ký sinh tại chỗ. Bước đầu chọn ba điểm nuôi gồm các xã Xuân Bình, Xuân Thọ 2 và tại Trạm BVTV. Ba điểm nuôi này đã phóng thích ra tự nhiên 10.000 mummies, mỗi mummies nở ra từ 90 -100 con ong ký sinh.
Bọ dừa đã có mặt ở nhiều vùng dừa Việt Nam, trong đó có cả ĐBSCL. Vậy bọ dừa ở Phú Yên có điểm gì khác biệt?
Qua khảo sát bước đầu thì thấy bọ dừa gây hại ở Phú Yên nặng hơn các vùng dừa khác ở ĐBSCL hay Thái Lan. 10 năm trước thì tình hình ở ĐBSCL và Thái Lan cũng giống như Phú Yên bây giờ, nghĩa là dừa bị bọ cánh cứng tấn công dữ dội. Song 6 tháng trước, tôi có trở lại ĐBSCL thì thấy khả quan hơn rất nhiều, chỉ còn khoảng 15-20% số cây dừa bị hại và thỉnh thoảng mới thấy lá dừa bị sâu cắn phá. Riêng ở Phú Yên thì cả cây thấp và cây cao đều bị.
Hiện Trường Đại học Kyushu đã đặt cơ sở nghiên cứu bọ dừa tại Bangkok (Thái Lan). Vậy khả năng ứng dụng kết quả nghiên cứu này vào Việt Nam như thế nào?
Ở Thái Lan chúng tôi đã thành công trong việc trừ bọ dừa bằng việc phóng thích ong ký sinh Asecodes hispinarum ký sinh sâu non và Tetrastichus ký sinh nhộng bọ dừa. Chúng tôi cùng các đồng nghiệp Thái Lan đã thiết lập được quần thể và phát huy khả năng khống chế sự phát triển của bọ dừa. Hiện quần thể bọ dừa còn rất thấp. Nhưng thông thường không phải ong ký sinh phát huy tác dụng ở tất cả các vùng dừa. Ngay cả ĐBSCL cũng vậy, ong ký sinh Asecodes đã thiết lập quần thể và khống chế được bọ dừa song vẫn còn một số ít cây dừa bị hại mà không chữa được.
Ý ông muốn nói khả năng dập dịch bọ dừa ở Phú Yên không dễ dàng?
Sông Cầu là nơi có diện tích dừa lớn nhất tỉnh Phú Yên, hiện có 1.093ha dừa, trong đó dừa xiêm 330ha, trung bình mỗi ha từ 180-200cây, mỗi cây ra 160quả/ năm. Với giá bán dao động từ 2.000- 5.300 đồng/quả thì mỗi ha dừa hằng năm thu khoảng 8,6 triệu đồng. Vì thế UBND TX Sông Cầu xác định dừa là một trong những cây trồng chiến lược. Ông Lê Ngọc Thạch, chủ vườn dừa 2ha ở xã Xuân Thọ 2 (TX Sông Cầu), cho biết: “Năm nào thời tiết nắng nóng, vườn dừa nhà tôi bị bọ cánh cứng hại xơ xác, chỉ thu 3-4 triệu đồng/năm”. Theo kinh nghiệm của những người trồng dừa, khi bị bọ cánh cứng gây hại thì buồng dừa bị lép (rụng) từ khi ra quả non.
Gần như vậy. Ở Phú Yên, thực tế ong kí sinh cũng đã được phóng thích nhưng hiệu quả không rõ ràng. Câu hỏi đặt ra là tại sao Asecodes không phòng trừ triệt để bọ dừa ở Phú Yên? Do phương pháp nuôi ong ký sinh hay phương pháp phóng thích ong ký sinh chưa phù hợp? Hay do điều kiện thời tiết không thuận tiện cho ong ký sinh Asecodes phát triển? Đó là lý do thúc đẩy chúng tôi muốn đặt nghiên cứu ở Phú Yên.
Một điều rất thú vị là ở Phú Yên, Chi cục BVTV tỉnh đã tập huấn cho nông dân các vùng dừa về phương pháp nhân thả ong ký sinh trong cộng đồng. Khi ở Thái Lan, tôi thấy việc nhân thả ong ký sinh là do nhà nước đảm nhiệm. Cách làm của Phú Yên là rất hay.
Mất nhiều năm nghiên cứu về bọ cánh cứng hại dừa. Ông thấy việc khống chế dịch hại này như thế nào?
Bọ dừa là côn trùng chuyên tính có nguồn gốc từ đảo Samoa. Tại vùng mới mà chúng phát tán đến, câu hỏi đặt ra là sau khi chúng thiết lập quần thể rồi thì liệu việc phòng trừ có hiệu quả hay không? Do đó Trường Đại học Kyushu đã tiến hành các nghiên cứu đồng ruộng tại Thái Lan và ở cả tại Việt Nam. Chúng chọn Phú Yên để làm các thí nghiệm, bởi vì đến nay Phú Yên vẫn còn bị bọ dừa gây hại nặng, còn ở ĐBSCL thì cơ bản bọ dừa đã được khống chế.
Xin cảm ơn ông!
