Buông lỏng quản lý để thất thoát tài nguyên khoáng sản?

Vi phạm liên tục, nhưng vẫn không phải là tình tiết tăng nặng

Như Báo Nông nghiệp Việt Nam tại bài viết “Ai bao che cho doanh nghiệp khai thác trộm khoáng sản quy mô lớn?” vào ngày 17/02/2023, phản ánh việc Công ty CP vận tải xây dựng Tân Hưng Thịnh (Công ty Tân Hưng Thịnh) bị phát hiện khai thác khoáng sản trái phép, gây thất thoát ước tính lên tới hàng chục triệu m3 đất.

Cụ thể, Công ty Tân Hưng Thịnh là chủ sở hữu của mỏ đất Núi Choẹt, tại xã Minh Đức, thành phố Phổ Yên theo quyết định của UBND tỉnh Thái Nguyên. Tổng diện tích mỏ là 9,14 ha, thì có tới 5,24 ha đất chưa làm thủ tục thuê đất với Nhà nước, chưa chuyển mục đích, chưa nộp tiền vào Ngân sách Nhà nước đúng theo quy định pháp luật.

Ngày 07/02/2023, ông Trần Xuân Trường, Phó Chủ tịch UBND thành phố Phổ Yên đã ký Quyết định số 11/QĐ- XPVPHC xử phạt vi phạm hành chính Công ty Tân Hưng Thịnh đối với hành vi khai thác khoáng sản có tổng diện tích vượt ra ngoài ranh giới mỏ Núi Choẹt là 7.874 m2. Xử phạt 2 hành vi khai thác khoáng sản trái phép của Công ty Tân Hưng Thịnh mỗi hành vi là 85 triệu, tổng 2 hành vi vi phạm là 170 triệu đồng.

Điều khó hiểu ở chỗ, Công ty Tân Hưng Thịnh vi phạm nhiều lần, trong nhiều năm nhưng lại chỉ bị xử lý hành chính và còn ghi rõ trong quyết định xử phạt là không có tình tiết tăng nặng. Để giải đáp những thắc mắc này, phóng viên Báo Nông nghiệp Việt Nam đã đến làm việc với UBND thành phố Phổ Yên.

Ông Trần Xuân Trường, Phó Chủ tịch UBND thành phố Phổ Yên thừa nhận những nội dung phản ánh của Báo Nông nghiệp Việt Nam là có thật và không có chuyện bao che cho doanh nghiệp sai phạm. Trước mắt là xử phạt vi phạm hành chính đối với Công ty Tân Hưng Thịnh khai thác khoáng sản trái phép, có diện tích rõ ràng.

Đối với diện tích 5,24 ha chưa hoàn thành thủ tục và chưa đủ điều kiện khai thác, nhưng Công ty Tân Hưng Thịnh đã khai thác hàng chục triệu khối đất mang đi bán, ông Phó Chủ tịch UBND thành phố Phổ Yên khẳng định là đã giao cơ quan chuyên môn của thành phố làm rõ. Hiện tại Phòng Tài Nguyên và Mội trường tham mưu để xử lý những tồn tại và yêu cầu Công ty Tân Hưng Thịnh phải hoàn thành các nghĩa vụ về với Nhà nước, chuyển đổi thủ tục đất đai và nộp tiền vào ngân sách. Tuy nhiên, UBND thành phố Phổ Yên lại chưa xử lý trách nhiệm của hành vi khai thác trộm đất công khai này theo quy định của pháp luật.

Cũng theo ông Trần Xuân Trường, những sai phạm khác trước đó, không đưa vào mục tình tiết tăng nặng được, cần phải có xác định của các cơ quan chuyên môn cấp trên. Hiện tại chưa xử lý các hành vi khác do chưa đánh giá được khối lượng đã khai thác trái phép, nên cần phải có cơ quan chuyên môn về đo đạc, đánh giá xác nhận chính xác. Sau khi xác định cụ thể, nếu vượt thẩm quyền giải quyết của thành phố, thì sẽ báo cáo lên cấp trên.

Theo tìm hiểu của phóng viên, Công ty Tân Hưng Thịnh đã khai thác đất trên toàn bộ diện tích 9,14 ha (bao gồm cả 5,24 ha chưa đủ điều kiện khai thác) và có dấu hiệu cố tình khai thác ra ngoài ranh giới mỏ là hơn 7.874 m2 vào đất của người dân. Bởi vì trước đó, vào năm 2021 thì doanh nghiệp này cũng đã bị Công an tỉnh Thái Nguyên xử phạt vì hành vi khai thác trái phép ra ngoài ranh giới khoảng 200 m2 ở cùng vị trị trên.

Ngoài những vi phạm kể trên, doanh nghiệp này cũng đã bị Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Thái Nguyên chỉ ra 8 lỗi vi phạm tại Kết luận kiểm tra số 112/KL-TNMT, ngày 13/11/2019. Sau đó, Sở Tài nguyên và Môi trường đã đề nghị Chủ tịch UBND tỉnh Thái Nguyên ban hành quyết định xử phạt số tiền 832.781.601 đồng; Ngày 10/06/2021, UBND tỉnh Thái Nguyên Quyết định xử phạt vi phạm hành chính số 1852/QĐ- XPVPHC 160 triệu đồng và buộc Công ty Tân Hưng Thịnh thực hiện các yêu cầu liên quan đến bảo vệ môi trường.

Thành phố Phổ Yên chỉ đạo nhưng vẫn vi phạm

Ông Trường cũng thông tin, Thành phố Phổ Yên đã chỉ đạo Công an thành phố, Phòng Tài nguyên và Môi trường xác minh cụ thể, sai mức độ nào thì xử lý mức độ đó. Phía Công an thành phố cũng đã báo cáo lại (vào ngày 16/02) là đã thành lập đoàn liên ngành kiểm tra. Nếu xác định vấn đề hình sự, thì sẽ xử lý theo đúng quy định của pháp luật, không vội vàng để tránh ảnh hưởng tới hoạt động của doanh nghiệp trên địa bàn.

Theo như ông Phó Chủ tịch UBND thành phố Phổ Yên, do việc thường xuyên xuất hiện tình trạng khai thác khoáng sản đất làm vật liệu san lấp không đúng giấy phép hoặc trái phép, vi phạm pháp luật về đất đai, khoáng sản, xây dựng… đã làm ảnh hưởng tới an ninh trật tự và gây ô nhiễm môi trường. Trong những năm vừa qua, địa phương thường xuyên có các văn bản chỉ đạo việc quản lý, ngăn chặn tình trạng khai thác trái phép gây thất thoát tài nguyên, khoáng sản trên địa bàn.

Gần nhất là việc ban hành văn bản số 118/UBND-VP ngày 02/02/2023 về tăng cường công tác quản lý nhà nước về đất đai, tài nguyên khoáng sản, trật tự xây dựng … Yêu cầu thủ trưởng các phòng, ban, đơn vị, Chủ tịch UBND các xã, phường nghiêm túc triển khai thực hiện. Nếu để xảy ra các vi phạm trong phạm vi chức năng thì phải chịu trách nhiệm trước Chủ tịch UBND thành phố và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Mặc dù UBND thành phố Phổ Yên có chỉ đạo làm nghiêm, nhưng thực tế sai phạm trong lĩnh vực quản lý tài nguyên, khoáng sản vẫn liên tiếp xảy ra tại tại nhiều xã, phường trên địa bàn trong thời gian gần đây.

Cụ thể, đêm 25/10/2022, Cục Cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường (C05), Bộ Công an đã bắt quả tang vụ khai thác đất với quy mô lớn tại xóm Thống Thượng, xã Minh Đức, thành phố Phổ Yên (tỉnh Thái Nguyên), tạm giữ hàng chục đối tượng liên quan và 17 máy xúc, ô-tô chở đất cỡ lớn tại hiện trường hoặc đang trên đường vận chuyển đất đi tiêu thụ. Vụ việc này hiện vẫn đang được cơ quan công an đang làm rõ.

Điều đáng nói ở vụ việc này là các đối tượng khai thác đất và chuyển đi tiêu thụ tại các dự án do Nhà nước làm chủ đầu tư. Mà cụ thể là Dự án san lấp tuyến đường liên kết, kết nối các tỉnh Thái Nguyên - Bắc Giang - Vĩnh Phúc, Chủ đầu tư là Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông Thái Nguyên. Việc tuồn đất vật liệu trái phép, thành hợp pháp rõ ràng có dấu hiệu làm ngơ của cơ quan quản lý nhà nước.

Ngày 08/11/2022, Ban Thường vụ thành phố Phổ Yên đã họp và thống nhất tạm đình chỉ chức vụ Chủ tịch UBND xã Thành Công Đặng Văn Tỵ và Phó Chủ tịch UBND xã Dương Văn Hùng trong vòng 15 ngày để làm rõ trách nhiệm vì để xảy ra tình trạng khai thác đất trái phép tại 5 vị trí khác nhau.