Quang cảnh nhìn từ trên cao đoạn sông Mekong giáp với Thái Lan và Lào, được nhìn từ phía Nong Khai, Thái Lan, ngày 29/10/2019. Ảnh: Reuters.
Sông Mekong thường phình to ra vào mùa mưa, tại đoạn mà nó hội tụ với sông Tonle Sap, tạo ra một dòng chảy ngược bất thường vào Biển Hồ, bổ sung nước cho hồ và cung cấp nguồn cá dồi dào.
Nhưng trong những năm gần đây, dòng chảy đến hồ lớn nhất Đông Nam Á đôi khi bị trì hoãn, một nguyên nhân được cho là do hạn hán và các đập thủy điện ở thượng nguồn sông Mekong.
Việc 11 đập của Trung Quốc có gây hại cho các nước nằm ở khu vực hạ lưu phụ thuộc vào dòng sông dài 4.350 km hay không đã trở thành một vấn đề địa chính trị, với việc Hoa Kỳ thúc giục các quốc gia Hạ lưu sông Mekong như Thái Lan, Việt Nam và Campuchia yêu cầu phải có câu trả lời.
Tin Yusos, 57 tuổi, ngư dân người Campuchia, tâm sự: "Cá lớn không còn tồn tại nữa, trước đây, tôi có thể câu được khoảng 30kg cá mỗi ngày. Bây giờ thường chỉ bắt được hơn 1kg, trị giá khoảng 15.000 riel (3,69 USD)".
Yusos cùng vợ và cháu gái sống trên một chiếc thuyền đánh cá neo đậu bên bờ sông Tonle Sap. Họ dự định khởi hành chuẩn bị cho cho một ngày đánh bắt khác ở khu vực sông Tonle Sap và sông Mekong, mặc dù kỳ vọng của ông là rất thấp.
Ly Safi, 32 tuổi, một ngư dân Campuchia khác, nói rằng vụ đánh bắt cá năm nay là vụ tồi tệ nhất của anh và anh cảm thấy bị mắc kẹt trong một cuộc mưu sinh không có tương lai.
"Một số ngư dân có thể tiết kiệm được một số tiền và rời đi để kinh doanh trên đất liền, nhưng đối với chúng tôi thì không thể."
Các chuyên gia cho rằng chính các dự án thủy điện, khai thác cát, phá rừng, chuyển đổi đất ngập nước và biến đổi khí hậu khiến mực nước các sông trong khu vực giảm mạnh, gây gián đoạn nghiêm trọng cho hoạt động đánh bắt cá và đe dọa nguồn cung cấp lương thực cho hàng triệu người.
Marc Goichot, một chuyên gia về các tuyến đường thủy của khu vực tại Quỹ quốc tế về bảo vệ thiên nhiên (World Wide Fund For Nature - WWF), cho biết hoạt động của các con đập và hoạt động khai thác cát nói riêng có thể là nguyên nhân làm nguồn cá dần mất đi.
“Về cơ bản toàn bộ hệ thống đang bị căng thẳng và thay đổi", ông nói. "Chúng ta cần giải quyết nguyên nhân gốc rễ của những thay đổi đó và thiết lập lại các quá trình quan trọng như việc di chuyển của cá".
