Cần quan tâm chuyên sâu tới chất lượng đàn hươu giống

Cân đối khai thác nhung và phối giống

Dù “sinh sau đẻ muộn” nhưng Công ty TNHH SXTM Dịch vụ An Phong (Công ty An Phong), TP. Hà Tĩnh lại được điều hành bởi một người rất am hiểu về con hươu sao nên những chiến lược từ chăn nuôi đến chế biến sâu, xúc tiến thương mại đều được hoạch định rất bài bản.

“Thực tế ban đầu tôi “đánh” vào phân khúc chế biến sâu sản phẩm nhung hươu, nhưng sau khi vào việc tôi nhận thấy công tác bảo tồn, phát triển giống hươu chất lượng đang bị “bỏ ngỏ”. Vì vậy, tôi vay vốn đi gom 5ha đất của 3 hộ dân để mở trang trại bảo tồn, sản xuất, cung cấp giống hươu chất lượng cao”, anh Hồ Phúc Đồng, Giám đốc Công ty An Phong chia sẻ.

Trang trại hươu giống Công ty An Phong xây dựng tại xã Hà Linh, huyện Hương Khê. Vùng đất này khá màu mỡ, cách xa khu dân cư và dồi dào nguồn thức ăn nên rất thuận lợi để mở rộng quy mô.

Đầu tiên, anh Đồng tìm mua những con hươu đực giống chất lượng nhất nhì ở “thủ phủ” hươu sao huyện Hương Sơn, sau đó đem về phối giống với đàn hươu cái thả nuôi tại trại.

Đàn hươu con thu được anh cung ứng cho người dân trong chuỗi liên kết của mình để vừa nhân đàn giống hươu chất lượng vừa tạo nguồn nhung nguyên liệu phục vụ cho dây chuyền chế biến sâu sản phẩm từ nhung hươu.

Riêng năm 2022 - 2023, Công ty An Phong, sản xuất, cung ứng ra thị trường hơn 200 con hươu giống cho người dân trong và ngoài tỉnh. Đại đa số hươu giống đực đã cho thu hoạch nhung, có những con một năm khai thác 2 cặp với trọng lượng nhung đạt gần 2kg. Hươu cái cũng sinh sản ra những con hươu con khoẻ mạnh, phát triển tốt.

Gia đình ông Trần Hữu Trung (thôn Bình Lý, xã Thạch Bình) cho biết, tháng 8/2023, gia đình mạnh dạn mua 5 con hươu giống (4 đực và 1 cái) về nuôi thử nghiệm, với chi phí 130 triệu đồng (sau khi đã trừ chính sách hỗ trợ của TP. Hà Tĩnh). Sau thời gian chăm sóc, ông Trung nhận thấy, đàn hươu của gia đình sinh trưởng tốt, ra nhung đúng thời điểm.

“Trong thời gian hơn 6 tháng, chúng tôi thu hoạch được 4 cặp nhung, bình quân một cặp nặng từ 700 - 800g, bán với giá 1 triệu đồng/kg, tổng thu nhập đạt trên dưới 30 triệu đồng. Hươu cái cũng đã phối giống, sắp sinh sản”, ông Trung phấn khởi nói.

Thực tế cho thấy, cả trăm năm nay người nuôi hươu truyền thống đang lựa chọn con giống bằng kinh nghiệm chứ chưa hề có một cơ sở sản xuất hươu giống được gắn “tem” về chất lượng nên giá cả rất thất thường.

Hươu giống cao điểm có giá từ 40 - 50 triệu đồng/con, nhưng cũng có lúc chỉ còn 1 - 2 triệu đồng/con, dẫn đến hiệu quả kinh tế thiếu tính ổn định, bền vững, chất lượng, tầm vóc đàn hươu thoái hoá theo thời gian.

“Việc bảo tồn, duy trì và nâng cao chất lượng đàn hươu giống là cực kỳ quan trọng và cần thiết trong bối cảnh tỉnh Hà Tĩnh xác định đây là vật nuôi chủ lực, dài hạn. Tuy nhiên, quá trình nhân giống từ hươu đực phẩm cấp cao, người chăn nuôi cần cân đối sức khoẻ của con hươu để điều chỉnh thời gian, cách thức chăm sóc phù hợp nhằm đảm bảo vừa khai thác được nhung trọng lượng lớn vừa có thể cho phối giống”, anh Hồ Phúc Đồng chia sẻ.

Ngoài trang trại của Công ty An Phong, thực hiện Nghị Quyết 51/2021/NQ-HĐND ngày 16/12/2021 của HĐND Hà Tĩnh về quy định chính sách khuyến khích phát triển nông nghiệp, nông thôn gắn với xây dựng tỉnh đạt chuẩn nông thôn mới trên địa bàn tỉnh, giai đoạn 2022 - 2025, từ năm 2022, Trung tâm Khuyến nông Hà Tĩnh đã thực hiện công tác bình tuyển hươu đực giống.

Đến nay, sau 2 năm thực hiện công tác bình tuyển, toàn huyện Hương Sơn đã có 200 con hươu đực giống được công nhận. Trong đó, năm 2022, Trung tâm Khuyến nông Hà Tĩnh khảo sát được 155 con hươu đực đủ điều kiện bình tuyển tại 7 xã: Sơn Châu, Sơn Trung, Sơn Lễ, Sơn Lâm, Sơn Giang, Kim Hoa và Quang Diệm. Từ đó, lựa chọn được 100 hươu đực đạt tiêu chuẩn làm giống.

Năm 2023, Trung tâm này tiếp tục tổ chức khảo sát 11.468 con hươu đực tại 4.000 hộ dân của 11 xã, thị trấn. Sau khảo sát, đã có 169 con đủ điều kiện bình tuyển, trong đó, 100 hươu đực đạt tiêu chuẩn làm giống.

Để đạt được tiêu chuẩn làm giống, con hươu đực phải đáp ứng các tiêu chí: Ngoại hình cân đối, khỏe mạnh. Hươu có lông mịn, sở hữu màu đặc trưng của giống hươu sao, từ 3-10 tuổi. Tối thiểu 1 con hươu đực phải phối giống thành công cho 5 con hươu cái/năm. Ngoài ra, năng suất nhung của hươu giống phải đạt tối thiểu 1,2 kg/lần thu hoạch (thời gian khai thác nhung đạt 45 ngày đến 55 ngày).

Là một trong những gia đình có hươu đực được công nhận là hươu giống, chị Trần Thị Tuyến, xã Sơn Hàm cho biết, con hươu giống của gia đình đã được 5 năm tuổi. Mùa lộc nhung năm 2023, hươu cho cặp nhung nặng 2,4kg, mang lại nguồn thu gần 30 triệu đồng. Từ con hươu đực này, gia đình phối giống cho 5 con hươu cái. Hươu con sinh ra khỏe mạnh, phát triển tốt.

“Hươu giống có thương hiệu nên hươu con bán cũng được giá hơn. Bây giờ thị trường bán 1 con hươu non đực khoảng 15 - 20 triệu đồng chúng tôi có thể bán 25 - 30 triệu đồng/con”, chị Tuyến chia sẻ.

Được biết, với mỗi hộ gia đình có hươu được công nhận đạt tiêu chuẩn đực giống sẽ được hỗ trợ 2 triệu đồng/con/năm. Mức hỗ trợ này là nguồn động viên các hộ chăn nuôi đầu tư hơn nữa vào việc chăm sóc, phát triển giống hươu. Bên cạnh đó, các hộ còn được tư vấn, hướng dẫn chăm sóc, nuôi dưỡng để hươu khỏe mạnh, phát huy tối đa khả năng nhân giống.

15 tháng thu gần 7kg nhung

Tại Hà Tĩnh nói chung, “thủ phủ” hươu sao huyện Hương Sơn nói riêng, những năm gần đây ghi nhận nhiều con hươu đực cho sản phẩm nhung “khủng”, có những con đạt kỷ lục gần 5kg/cặp.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia về loài động vật hoang dã này, ngoài yếu tố cho sản phẩm nhung to, đẹp, một con hươu đực giống tốt còn phải đảm bảo thời thời gian lên nhung ngắn, các cặp nhung lên đồng đều, tránh để nhung già quá sẽ giảm chất lượng. Hơn nữa, hươu cho khai thác nhung nhưng vẫn phải đảm bảo sức khoẻ để phối giống đều đặn, như vậy mới gia tăng hiệu quả kinh tế cho người nuôi trên cùng một con hươu đực giống.

Tại trang trại của Công ty An Phong hiện đang sở hữu một con hươu đực giống gần như kỷ lục về thời gian khai thác nhung. Theo đó, trong vòng 15 tháng 8 ngày (từ 31/1/2023 đến 8/4/2024), con hươu này đã khai thác 4 lần nhung. Lần 1 trọng lượng 2,3 kg; lần 2 là 2,2 kg; lần 3 trọng lượng 1,75 kg và lần 4 gần 700g. Ngoài cho thu hoạch 4 lần nhung, con hươu này cũng đã phối giống được 8 con hươu cái, sinh sản ra 8 con hươu con (5 con đực, 3 con cái).

“Tính ra trong 15 tháng chúng tôi thu từ con hươu này gần 84 triệu tiền bán nhung, tương đương gần 5,6 triệu đồng/tháng. Đó là chưa kể tiền bán con giống”, Giám đốc Công ty An Phong phấn khởi nhẩm tính.

Trước đó, cuối năm 2022, anh Đồng mua con hươu đực giống trên từ một hộ dân ở xã Sơn Lâm, huyện Hương Sơn. Sau khi đem về trang trại, được chăm sóc đúng quy trình kỹ thuật nên nhung hươu lên đều, tỷ lệ phối giống tốt và quan trọng hươu luôn giữ được sức khoẻ tốt nhất. Hiện, mỗi năm trang trại này cung cấp trên 100 con hươu giống chất lượng cho người dân trong và ngoài tỉnh Hà Tĩnh.

Nghị quyết 51/2021/NQ-HĐND của HĐND tỉnh Hà Tĩnh quy định, chương trình hỗ trợ kinh phí bình tuyển, nuôi giữ hươu đực giống gồm: hỗ trợ 100% kinh phí bình tuyển hươu đực giống (tối đa 300 triệu đồng/năm), hỗ trợ tổ chức, cá nhân kinh phí nuôi giữ hươu đực giống đã được bình tuyển đạt các tiêu chí để nhân giống, mức 2 triệu đồng/con/năm.