Cảnh báo bọ xít muỗi gây hại rất nguy hiểm trên cây ổi

Gây hại làm giảm 50% năng suất quả

Bà Lê Thị Hiền ở thôn Hoà Mục, xã hoàn Long, Yên Mỹ (Hưng Yên) cho biết, bà trồng 1,5 mẫu (0,54ha) ổi lê Đài Loan, năm vừa rồi bị thất thu 50% sản lượng quả so với năm trước. Ban đầu bà không biết nguyên nhân do đâu, chỉ thấy nhiều búp ổi bị héo khô, giòn rồi gãy, kể cả hoa và trái ổi non cũng vậy. Bà Hiền phải phun rất nhiều loại thuốc BVTV mới giữ được vườn ổi cho thu hoạch 15 tấn quả, giảm 15 tấn so với năm 2021.

Theo bà Hiền, vụ ổi năm 2022, hầu hết các vườn ổi ở xã này đều bị giảm khoảng 50% sản lượng quả. Một số hộ thâm canh ổi như mọi khi, sau bao quả không phun thuốc phòng trừ sâu bệnh hại đã bị mất trắng. Nguy hiểm nhất là dòng bọ xít này chích hút dịch cây ngay ở thời kỳ cây có hoa và phát triển búp mầm, làm cho các bộ phận này không đậu quả, không phát triển lá nên không thể quang hợp, tổng hợp dinh dưỡng nuôi cành và cây, dẫn đến chết cành hoặc chết cây nếu mật độ bọ xít muối quá cao và không phun trừ kịp thời.

Phải mấy tháng sau, bà Hiền sực nhớ mở quy trình thâm canh ổi VietGAP tập huấn từ Khuyến nông Hưng Yên mới biết, vườn ổi của bà bị bọ xít muỗi chích hút. Đối tượng này trước đây rất ít xuất hiện nên các nhà vườn đều bất ngờ và không biết. Chỉ sau khi bà Hiền loan báo, mọi người mới nháo nhác tìm thuốc phun bọ xít muỗi nên đã giảm thiểu thiệt hại.

Bà Nguyễn Thị Vụ (cùng thôn Hoà Mục) cũng cho hay, bà trồng hơn 5 sào ổi lê Đài Loan, mọi năm thu hoạch được gần 6 tấn quả, năm 2022 chỉ thu được già 2 tấn trái. Bà Hiền phân trần: Trước đây, trên cây ổi chỉ có ruồi vàng, sâu róm và rệp mềm gây hại là chính nên bà chỉ tập trung phòng trừ các đối tượng này. Không ngờ, nay lại thêm bọ xít muỗi xanh xuất hiện với mật độ rất cao, gây hại ngay ở thời kỳ cây ra hoa, đậu quả và lộc non mới nhú nên bà Hiền cũng như mọi người trở tay không kịp.

Bọ xít muỗi không chỉ xuất hiện gây hại trên cây ổi lê Đài Loan ở Hưng Yên. Tại các xã chuyên ổi găng như Đông Dư (huyện Gia Lâm), Cự Khối (quận Long Biên, Hà Nội) cũng chung cảnh mất mùa nặng vì bị bọ xít chích hút dịch cây và quả.

Ông Trần Văn Đích ở Tổ 1, làng Thổ Khối (phường Cự Khối) trồng 3 mẫu ổi găng (thường gọi là ổi Đông Dư) cũng bị thất thu 50% sản lượng quả. Theo ông Đích, những hộ phun thuốc không kịp thời còn bị mất trắng. Đáng chú ý, không ít nhà vườn trồng ổi ở quận Long Biên còn chưa biết bị sâu bệnh gì hại ổi, chỉ đến khi thấy búp cây, hoa và quả non bị khô héo mới dùng hỗn hợp các loại thuốc sâu, bệnh và rầy rệp để phun. Tuy có giảm thiệt hại nhưng tốn tiền, và còn gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng xấu tới sức khoẻ của người lao động trực tiếp,...

Giải pháp phòng trừ

Ông Nguyễn Văn Nam, Phó Chi cục trưởng Chi cục BVTV Hưng Yên cho biết: Ít có năm nào bọ xít muỗi xuất hiện gây hại ổi với mật độ cao như năm 2022 vừa qua. Nguyên nhân do thời tiết biến đổi, làm cho các loại sâu bệnh không phát sinh gây hại theo quy luật và không còn gây hại trên các cây trồng quen thuộc, mà còn phát sinh gây hại trên nhiều đối tượng thực vật khác. Tuy nhiên, bọ xít muỗi không phải là đối tượng khó phòng trừ. Để bảo về vườn ổi trước bọ xít muỗi, nhà nông cần áp dụng quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) trên cây ổi theo quy trình dưới đây: '

- Biện pháp canh tác: Không bón quá nhiều phân đạm, tăng phân kali vào thời kì cây ra chồi non, mầm hoa và đậu quả non. Cắt tỉa thường xuyên, dọn sạch cỏ dại, cành, lá và hoa, quả bị bệnh đem tiêu hủy nhằm hạn chế nguồn lây lan sâu bệnh, tạo sự thông thoáng cho vườn cây, giảm nơi trú ngụ của bọ xít muỗi. Thăm vườn hàng ngày vào sáng sớm hoặc 5 - 6 giờ chiều, kiểm tra mật độ bọ xít muỗi vào thời kỳ cây ra búp non, lá non, hoa và quả non để phun trừ kịp thời. Thu gom lá khô và tàn dư thực vật đốt hun khói vào chiều tối để xua đuổi bọ xít muỗi đến gây hại.

- Biện pháp sinh học: Bảo vệ thiên địch của bọ xít muỗi như kiến đen, kiến vàng, bọ ngựa, nhện lớn bắt mồi. Kiến vàng (thiên địch hiệu quả nhất) ăn ấu trùng trưởng thành bọ xít muỗi, có thể xua đuổi, ngăn cản trưởng thành đến chích hút hoặc đẻ trứng. Khi mật độ bọ xít cao, dùng chế phẩm nấm ký sinh Metarhizum anisopliae, Beauveria bassiana hoặc Paecilomyces sp. phun trừ bọ xít muỗi tuổi nhỏ.

- Biện pháp hóa học: Chỉ sử dụng thuốc BVTV khi mức độ gây hại vượt quá ngưỡng kinh tế 5% và phải dùng các thuốc trong danh mục cho phép trừ bọ xít muỗi theo nguyên tắc “4 đúng”. Một số thuốc trừ bọ xít muỗi như hoạt chất Citrus oil (MAP Green 6SL…), Alpha-cypermethrin (Alfathrin 5EC, FM-Tox 25EC, Motox 5EC), Permethrin (Peran 50EC, Permecide 50EC). Sử dụng thuốc theo hướng dẫn ghi trên bao gói.

Tốt nhất phun thuốc vào sáng sớm hoặc chiều mát, thời kỳ cây chuẩn bị ra hoa, lộc non, lá non và quả non. Cần phun phòng trừ khi thời tiết âm u, ẩm độ không khí trên 90%, nhiệt độ 25 - 28 độ C vì đây là điều kiện thuận lợi cho bọ xít muỗi hoạt động mạnh. Lưu ý, không phun thuốc khi cây đang nở hoa, phun khi bọ xít muỗi tuổi 1 - 3 đạt hiệu quả cao nhất; phun trừ đồng loạt diện rộng từ xung quanh vườn vào trong theo hình xoáy trôn ốc; chọn thuốc BVTV có tác động tiếp xúc hoặc xông hơi.

“Dự báo bọ xít muỗi sẽ tiếp tục phát sinh gây hại trên cây ổi và nhiều cây trồng khác. Trạm BVTV các huyện cần bám sát cơ sở, hướng dẫn nông dân phòng trừ kịp thời, hiệu quả đối tượng dịch hại này, đảm bảo không để xảy ra thiệt hại do sâu bệnh trên các loại cây trồng nói chung, cây ổi nói riêng”, Chi cục BVTV Hưng Yên chỉ đạo.

“Bọ xít muỗi có thể sống và gây hại quanh năm và thường hoạt động mạnh vào sáng sớm và chạng vạng tối, trời nắng nóng thì ẩn nấp dưới tán lá, âm u thì hoạt động cả ngày. Bị xít muỗi mới nở sống tập trung tại các bộ phận non của cây, trưởng thành di chuyển chậm, thích sống trong các lùm cây, bụi rậm.

Nước bọt của chúng rất độc, khi chích hút cây, lúc đầu xung quanh vết chích có màu xám, sau chuyển thâm đen, gây hoại tử trên lộc non, lá non, trái non, tạo thành các vết sẹo, gây biến dạng trái, chết chồi, cành cây hoặc toàn bộ cây. Bọ xít muỗi ngoài gây hại trực tiếp làm cho lá, chồi và hoa trái non bị rụng còn tạo điều kiện cho nấm sương mai xâm nhập gây hai”, ông Nguyễn Văn Nam, Phó Chi cục trưởng Chi cục BVTV Hưng Yên thông tin thêm.