Cây chanh leo rất phù hợp với khí hậu thổ nhưỡng tại Gia Lai. Ảnh: Đăng Lâm.
Tiềm năng sẵn có
Với Việt Nam, chanh leo là một loại cây trồng mới, nhưng mang lại hiệu quả kinh tế cao. Mặc dù đi sau, nhưng xuất khẩu chanh leo Việt Nam đang nằm ở tốp đầu thế giới.
Riêng với Gia Lai, thiên nhiên đã biệt đãi cho nơi đây có điều kiện khí hậu ôn hòa, đất đai rộng lớn và màu mỡ, phù hợp với việc phát triển những cánh đồng chanh leo lớn. Những năm gần đây, cây chanh leo đã dần khẳng định được vị thế của mình đối với nông dân trên địa bàn tỉnh.
Ông Lưu Trung Nghĩa - Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Gia Lai, cho biết, “để cây chanh leo phát triển và đem lại giá trị kinh tế bền vững, trước tiên cần chú ý đến một số vấn đề như mã số vùng trồng, tiêu chuẩn cơ sở; phải tổ chức trồng rải vụ quanh năm để liên tục có sản phẩm phục vụ cho nhà máy chế biến”.
Cũng theo ông Nghĩa thì Gia Lai là một trong những vùng trọng điểm trồng chanh leo của cả nước. Với nhiều lợi thế sẵn có như đất đai màu mỡ và rộng lớn, nông dân đã làm quen với các kỹ thuật canh tác cây chanh leo…, theo đó việc tổ chức trồng rải vụ là hoàn toàn có thể.
Ý thức được lợi thế sẵn có như trên, trong Diễn đàn trực tuyến “Kết nối nông sản” do Bộ NN-PTNT tổ chức tại Gia Lai vào ngày 8/6, ngành nông nghiệp tỉnh Gia Lai đã đưa ra một bức tranh nông sản nhiều màu sắc, trong đó phát triển cây ăn quả giữ vai trò quan trọng. Hiện toàn tỉnh có khoảng 21.500ha cây ăn quả, riêng chanh leo có khoảng gần 4.500ha. Dự kiến đến năm 2025 sẽ đưa diện tích chanh leo toàn tỉnh lên 20.000ha, lớn nhất cả nước.
Vườn ươm giống chanh leo chất lượng cao tại Công ty Cổ phần Quốc tế Thông Đỏ (huyện Chư Pưh). Ảnh: Đăng Lâm.
“Để làm được điều này, Gia Lai chủ trương chuyển các diện tích trồng sắn, mía, điều, cao su kém hiệu quả sang tập trung trồng cây ăn quả. Có 4 loại cây được tỉnh quy hoạch vào nhóm xuất khẩu chủ lực, gồm chanh leo, chuối, bơ và sầu riêng. Riêng chanh leo, đây là loại cây trồng cho lợi nhuận cao, từ 350 - 400 triệu đồng/ha, giúp đảm bảo đời sống và sinh kế cho bà con nông dân”, ông Đoàn Ngọc Có, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Gia Lai cho biết.
Bên cạnh đó, tỉnh đã chủ trương áp dụng các tiêu chuẩn GlobalGAP trong tổ chức sản xuất với diện tích hiện tại khoảng 9.000ha, tập trung vào hai loại cây chủ lực là chanh leo và chuối. Hiện Gia Lai đã có 51 mã số vùng trồng, 21 cơ sở đóng gói. Ngoài ra, các giải pháp tích cực cũng được tỉnh chú trọng xây dựng như quy trình canh tác hữu cơ, tưới tiết kiệm để phát triển cây ăn quả một cách bền vững.
Khi các “ông lớn” vào cuộc
Với năng suất bình quân hiện tại khoảng 40 tấn/ha, và với khoảng 4.000ha cho thu hoạch thì mỗi năm, Gia Lai có sản lượng chanh leo khoảng 160 ngàn tấn sản phẩm.
Để đáp ứng việc tổ chức thu mua, chế biến và tiêu thụ số lượng chanh leo như trên, một số “ông lớn” trong lĩnh vực chanh leo đã tìm đến mảnh đất giàu tiềm năng này.
Chanh leo Gia Lai đang đứng trước những cơ hội mới. Ảnh: Đăng Lâm.
Một “ông lớn” trong lĩnh vực cây ăn quả của Việt Nam là Tập đoàn Đồng Giao đến với Gia Lai tương đối sớm, với sự có mặt của Công ty Cổ phần thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao - Chi nhánh Gia Lai (gọi tắt là Doveco Gia Lai). Năm 2021, tuy dịch Covid-19 hoành hành, nhưng đơn vị vẫn đảm bảo duy trì tốt hoạt động sản xuất và kinh doanh, ổn định đầu vào cũng như đầu ra của sản phẩm. Theo đó, sản lượng năm 2021 của công ty đạt 32.800 tấn sản phẩm, chủ lực là sản phẩm chanh leo các loại với sản lượng đạt 20.300 tấn, sản phẩm dứa các loại đạt 3.350 tấn…
Đến thời điểm hiện tại, chanh leo vẫn được xem là sản phẩm chủ lực của công ty, với sản lượng bình quân đạt 150 - 170 tấn/ngày. Ông Đinh Gia Nghĩa, Giám đốc Doveco Gia Lai, cho biết, Doveco Gia Lai rất chú trọng đến việc phát triển vùng nguyên liệu thông qua các hình thức liên doanh, liên kết, ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm với các hợp tác xã (HTX), người dân. Đến nay, Doveco Gia Lai đã liên kết với người dân, HTX trồng hơn 6.000ha chanh leo và 10ha dứa ở địa bàn các tỉnh Tây Nguyên.
“Qua việc tổ chức xây dựng vùng nguyên liệu, Doveco Gia Lai và các HTX, hộ nông dân đã tạo được mối quan hệ gắn kết và cộng sinh. Theo đó, Doveco hỗ trợ hướng dẫn bà con áp dụng kỹ thuật công nghệ trong sản xuất và phòng chống dịch bệnh, đảm bảo tuân thủ nghiêm các quy định khắt khe tại các thị trường quốc tế. Đến nay, trình độ sản xuất của người dân đã được nâng cao, tăng năng suất và đảm bảo được các tiêu chuẩn chất lượng”, ông Nghĩa chia sẻ.
Chanh leo Gia Lai đã xuất khẩu sang nhiều nước trên thế giới. Ảnh: Đăng Lâm.
Mới đây, Công ty Quicornac S.A cũng đã đặt nhà máy chế biến tại khu công nghiệp Trà Đa (TP Pleiku). Đây là một công ty đa quốc gia có nguồn gốc Thụy Sỹ - Ecuador, với hơn 30 năm trên thị trường chuyên sản xuất và tiếp thị đồ uống, nước ép, sản phẩm nghiền nhuyễn và cô đặc từ trái cây nhiệt đới. Tại đây, sản phẩm chủ lực của doanh nghiệp này là các sản phẩm từ chanh leo.
Một “ông lớn” hàng đầu Việt Nam trong lĩnh vực sản xuất và phân phối giống chanh leo cũng đã có mặt tại Gia Lai, đó là Công ty Cổ phần Quốc tế Thông Đỏ. Tại xã Ia Phang, huyện Chư Pưh, đơn vị này đã đặt Trung tâm sản xuất giống cây trồng chất lượng cao, mà chủ lực là giống chanh leo.
Trong vường chanh dây giống của Công ty Cổ phần Quốc tế Thông Đỏ. Ảnh: Đăng Lâm.
Ông Lê Văn Tuyến, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Quốc tế Thông Đỏ, cho biết, tháng 5/2021, công ty đã khởi công xây dựng giai đoạn 1 với quy mô 12.000m2 nhà màng, đưa vào khai thác sản suất kinh doanh vào tháng 12 cùng năm, với công suất 5 triệu cây giống chanh dây/năm. Hiện nay giai đoạn 2 đã bắt đầu xây dựng nhằm nâng tổng quy mô diện tích nhà màng lên 30.000m2, kế hoạch đến tháng 12/2022 sẽ đưa vào hoạt động sản xuất kinh doanh với khả năng cung ứng ra thị trường 11 triệu cây giống chanh dây/năm. Giai đoạn 3 sẽ bắt đầu triển khai xây dựng vào tháng 12/2022, nâng tổng diện tích nhà màng lên 50.000m2 và dự kiến hoàn thành vào tháng 6/2023 với công suất cung ứng ra thị trường 16 triệu cây giống chanh dây/năm…
Sự có mặt của Công ty CP Quốc tế Thông Đỏ ở Gia Lai đã góp phần đảm bảo nguồn thu nhập ổn định cho nông dân tham gia canh tác, tránh rủi ro khi sản xuất tự phát và sử dụng nguồn giống không đảm bảo, canh tác không theo quy trình dẫn đến sâu bệnh, năng suất kém.
Với sự vào cuộc đồng bộ như trên, hy vọng sẽ mở ra một cơ hội mới, đầy tươi sáng cho cây chanh leo Gia Lai nói riêng và cả nước nói chung.
Ông Lưu Trung Nghĩa, Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Gia Lai: “Với những điều kiện thuận lợi cũng như sự có mặt của các doanh nghiệp chuyên về sản xuất giống, thu mua, chế biến và tiêu thụ các sản phẩm từ chanh leo, nông dân trồng chanh leo ở Gia Lai đang có niềm tin lớn về loại cây trồng này. Tuy nhiên, để cây chanh leo phát triển bền vững, có đầu ra ổn định, nhất thiết cần phải chú trọng khâu tổ chức kết nối giữa doanh nghiệp - hợp tác xã với bà con nông dân, từ khâu giống, phân bón, thu mua, chế biến và xuất khẩu”.
