Chuối sáp, hướng làm ăn mới cho nông dân miền trung du

Thu nhập 100 - 150 triệu đồng/năm

Trong lần về huyện Hoài Ân (Bình Định), ông Phan Thanh Bút, người con gốc Bình Định, Chủ tịch HĐQT Công ty TNHH Xuất nhập khẩu Vạn Vạn Lợi ở Châu Thành (Bến Tre), phát hiện vùng đất trung du này có nhiều diện tích ruộng sản xuất 1 vụ lúa/năm phù hợp để trồng chuối sáp.

Đây là loại chuối hiện đang có giá trị kinh tế cao và đầu ra thênh thang. Sau chuyến đi ấy, ông Bút gửi về cho HTX 19/4 ở xã Ân Tường Tây (huyện Hoài Ân) là HTX chuyên về bưởi da xanh 300 cây giống chuối sáp để trồng xây dựng mô hình thử nghiệm.

Theo ông Nguyễn Hoài Thương, Giám đốc HTX 19/4, đến nay, 300 cây chuối sáp đã được hơn 9 tháng tuổi, cây phát triển rất tốt. Trước đây, trong phát triển kinh tế vườn, người dân Hoài Ân cũng đã có trồng chuối sáp, kết quả rất khả quan.

“300 cây chuối sáp HTX đang trồng sẽ cho thu hoạch lứa đầu trong quý I/2022. Chu kỳ khai thác của cây chuối sáp tùy mức độ đầu tư và mật độ trồng. Nếu chỉ để 1 cây mẹ và 2 cây con thì chu kỳ thu hoạch sẽ kéo dài hơn, còn nếu để 1 mẹ 4 - 5 con thì chu kỳ khai thác chuối sáp sẽ ngắn lại, vì dinh dưỡng của cây mẹ không đủ cung cấp cho nhiều cây con vây quanh”, ông Thương giải thích.

Theo cách tính của ông Thương, cây chuối sáp cho hiệu quả kinh tế rất cao, khi đã vào thời kỳ kinh doanh, 1 ha chuối sáp cho thu nhập từ 100 - 150 triệu đồng/năm. Từ khi trồng đến khi chuối trỗ buồng đầu tiên là 14 tháng, 8 tháng sau cây con tiếp tục trỗ buồng, cứ thế mà thu hoạch. Trồng chuối sáp nông dân không chỉ đạt lợi nhuận cao mà đầu ra không phải lo, bởi đã có Công ty TNHH Xuất nhập khẩu Vạn Vạn Lợi bao tiêu sản phẩm.

“Công ty TNHH Xuất nhập khẩu Vạn Vạn Lợi đặt vấn đề bao tiêu sản phẩm chuối sáp ở Hoài Ân với giá thấp nhất là 7.000 đ/kg, cao nhất là 10.000 đ/kg. HTX dự kiến từ 300 cây ban đầu, sau đó sẽ nhân rộng dần đến 5 - 10 ha.

Thành công từ mô hình trồng chuối sáp của HTX sẽ thu hút nông dân trên địa bàn làm theo. Trở ngại lớn nhất trong việc phát triển cây chuối sáp trên địa bàn là giá giống quá cao. Cây giống về đến vườn là 50.000 đ/cây, 1 ha trồng đến 1.500 cây giống, tốn 75 triệu đồng. Vốn đầu tư ban đầu như vậy là quá lớn với nông dân”, ông Nguyễn Hoài Thương cho biết.

Về vấn đề này, ông Phan Thanh Bút, Chủ tịch HĐQT Công ty TNHH Xuất nhập khẩu Vạn Vạn Lợi cho biết: Nông dân chỉ bỏ vốn mua cây giống ban đầu, sau đó chuối sẽ đẻ cây con. Nếu ai muốn nhân rộng diện tích thì bứng cây con làm giống, không phải mua. "Từ khi công ty hoạt động đến nay, chưa bao giờ chúng tôi thu mua chuối sáp có giá dưới 7.000 đ/kg, trong khi giá các loại chuối mốc, chuối già hương luôn thấp hơn và rất bấp bênh”, ông Bút khẳng định.

Cả doanh nghiệp và nông dân đều có lợi

Theo ông Bút, hiện vùng đất Bến Tre đang bị xâm nhập mặn rất lớn, trong khi chuối sáp không chịu được nước ngập mặn, do đó ảnh hưởng đến sản lượng đầu vào của công ty. Vì vậy, Công ty TNHH Xuất nhập khẩu Vạn Vạn Lợi muốn triển khai vùng nguyên liệu chuối sáp tại huyện Hoài Ân để ổn định sản phẩm đầu vào.

“Hiện thị trường tiêu thụ chuối sáp nội địa của chúng tôi đạt trên 50.000 tấn/năm; trong đó chợ đầu mối nông sản Thủ Đức (TP. HCM) 50 tấn/ngày, chợ đầu mối nông sản Bình Điền (TP. HCM) 30 tấn/ngày, chợ đầu mối Hòa Cường (TP Đà Nẵng) 30 tấn/ngày, chợ đầu mối Long Biên (Hà Nội) 60 tấn/ngày.

Như vậy tại thị trường nội địa, mỗi ngày chúng tôi tiêu thụ 170 tấn chuối sáp, vị chi mỗi năm tiêu thụ 51.000 tấn. Còn thị trường xuất khẩu chuối sáp đạt 10.000 tấn/năm; trong đó Hàn Quốc 5.000 tấn/năm, Nhật Bản 2.000 tấn/năm và Nga 2.000 tấn/năm”, ông Bút cho hay.

Theo dự án phát triển vùng nguyên liệu chuối sáp tại huyện Hoài Ân, Công ty TNHH Xuất nhập khẩu Vạn Vạn Lợi dự kiến đến năm 2025 sẽ thực hiện trồng từ 500 - 1.000 ha. Theo ông Võ Duy Tín, Trưởng Phòng NN-PTNT huyện Hoài Ân, cố gắng lắm địa phương này cũng chỉ có thể thực hiện được khoảng 500 ha, đó là phải chuyển đổi những diện tích trồng lúa 1 vụ/năm sang trồng chuối sáp.

Dự án phân tích rất kỹ khoản thu nhập từ trồng chuối sáp. Bình quân 1 ha trồng 1.500 cây chuối giống, sau 1 năm thu hoạch được 20 tấn/ha, giá bao tiêu thấp nhất của công ty là 7 triệu đồng/tấn, tổng thu nhập 1 ha chuối sáp là 140 triệu đồng/năm.

Trong khi đó, tổng chi phí đầu tư đầu vào là 105 triệu đồng/ha, bao gồm chi phí cây giống, công trồng, phân bón, nước tưới và công chăm sóc. Bước sang giai đoạn 2 và các năm tiếp theo, người trồng có mức thu nhập cũng như năm đầu là 140 triệu đồng/ha, nhưng không tốn khoản chi phí mua cây giống, nên tổng chi phí đầu tư chỉ còn 37,5 triêu/ha.

Như vậy, sau khi trừ chi phí, người trồng chuối sáp có lãi ròng 102,5 triệu đồng/ha cho đến hết chu kỳ thu hoạch. Đến khi trồng mới thì đã có cây con, không cần phải mua giống.

“Đặc thù của cây chuối sáp là trỗ buồng quanh năm, nên vùng nguyên liệu phải phân bố thời gian trồng hợp lý, để tránh thu hoạch đồng loạt khiến doanh nghiệp không xử lý kịp, đồng thời tránh thời gian không có chuối thu hoạch để cung ứng cho thị trường.

Chúng tôi đã làm việc với HTX 19/4, khi vùng nguyên liệu hình thành, nếu địa phương tạo điều kiện, chúng tôi sẽ xây dựng nhà máy sơ chế ngay trên vùng nguyên liệu để thuận lợi việc tiêu thụ. Nhà máy đặt tại Hoài Ân chúng tôi còn lợi được khoản chi phí vận chuyển ra thị trường miền Bắc.

Vì từ Bình Định ra miền Bắc chỉ 1.500 km, vào TP. HCM cũng 1.500 km, trong khi từ miền Tây ra miền Bắc đến 3.500 km. Cứ 1 kg chuối sáp chúng tôi tiết kiệm được 1.000 đ chi phí vận chuyển, 1 tấn tiết kiệm được 1 triệu đồng”, ông Phan Thanh Bút, Chủ tịch HĐQT Công ty TNHH Xuất nhập khẩu Vạn Vạn Lợi chia sẻ.