Cần giảm nhất là đạm
Không phải bây giờ giá các loại phân bón tăng quá cao chúng ta mới nói đến sự cần thiết phải giảm phân bón. Trong các loại phân bón, loại phân bón cần giảm nhất là đạm.
Rất nhiều kết quả nghiên cứu khoa học đã chứng minh tổng lượng đạm bón vào đất cho cây lúa, cây lúa chỉ sử dụng tối đa không quá 50 – 52%. Vậy số còn lại phần thẩm thấu xuống dưới lớp đất sâu, phần bốc theo hơi nước, phần trôi theo thẩm lậu của nước và phần do đất chua (độ pH thấp) giữ lại...
Từ giai đoạn lúa làm đòng, việc bón phân NPK là không cần thiết là rất lãng phí. Ảnh: LHV.
Đó là chưa kể đến các trường hợp cứ bón theo quy trình hướng dẫn bón lót bao nhiêu, thúc đẻ và nuôi đòng bao nhiêu… cho dù ruộng lúa đó có nền đất tốt hoặc cây lúa đang có màu xanh đậm… Vô tình, không ít cơ sở sản xuất và bà con nông dân đang sử dụng phân bón theo hướng dẫn của sách vở quá nhiều, chưa hoặc ít tổng kết thực tiễn để có cách sử dụng phân bón hợp lý.
Từ đó, chúng tôi đề nghị giảm phân bón, chủ yếu là phân đạm, đi đôi với cách bón hợp lý mà vẫn giúp năng suất lúa không giảm, cụ thể nên như sau:
Một: Ruộng đất gieo cấy lúa của chúng ta phần lớn là đất chua do ngập nước nhiều. Vì vậy trước mỗi vụ gieo cấy nên bón ít nhất 250 – 300 kg vôi bột/ha. Bón vôi vừa giảm chua đất, vừa kết hợp vệ sinh đồng ruộng và tiêu diệt các mầm mống sâu bệnh có ở các ký chủ trong ruộng, quanh bờ.
Hai: Chỉ nên sử dụng phân hỗn hợp NPK hay NP để bón lót trước khi gieo cấy. Sang giai đoạn bón thúc đẻ, bón đón đòng thì chỉ nên dùng phân đơn, đạm và kali để bón.
Bón lót trước khi gieo cấy sử dụng phân hỗn hợp NPK hay NP là hợp lý, vì trong loại phân này có chứa đủ 3 yếu tố cần thiết đạm (N), lân (P2O5) và ka li (K2O) cho cây lúa phát triển ngay từ đầu. Sang giai đoạn lúa đẻ nhánh, lúc này cây lúa cần chủ yếu đạm và kali. Sang giai đoạn lúa làm đòng, cần chủ yếu kali và một ít đạm, vì vậy cần gì phải sử dụng phân hỗn hợp NPK vừa lãng phí, vừa giá thành cao, làm gia tăng chi phí sản xuất không cần thiết?
Giảm được 1,6 triệu đồng/ha, lúa vẫn năng suất nhất vùng
Sử dụng phân đạm bón thúc lúa đẻ nhánh và bón đón đòng có mấy cái lợi:
Thứ nhất, nếu ruộng đất tốt, ruộng sâu sục bùn thì khi bón thúc lúa đẻ nhánh, bón giảm lượng phân đạm từ 1 đến 2 kg so với ruộng đất kém màu hơn.
Nếu bón đón đòng thì chủ yếu bón đạm, kali, đạm bón rất ít. Trường hợp khi bón thấy lúa tốt, màu lá xanh đậm thì có thể không nên bón đạm mà chỉ bón kali.
Có quy trình bón phân và chăm sóc lúa hợp lý, khoa học, việc giảm đáng kể được phân bón sẽ vẫn đảm bảo được năng suất lúa. Ảnh: LHV.
Thứ hai, bón phân đơn theo cách nói trên vừa giảm được lượng phân đạm không cần thiết, vừa hạn chế sự phát sinh, phát triển sâu bệnh gây hại, nhất là bệnh đạo ôn, bệnh bạc lá, bệnh khô vằn… và chắc chắn sẽ giảm chi phí sản xuất.
Ông Dương Văn Kháng, một lão nông có kinh nghiệm sản xuất lâu năm ở xã Long Thành, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An cho biết: Gia đình ông mỗi vụ gieo cấy hơn 0,5 ha lúa, trước đây ông thường sử dụng phân hỗn hợp NPK loại 16-16-8 để bón lót, loại NPK 15-5-20 để bón thúc lúa đẻ và bón đón đòng.
Tuy nhiên những năm gần đây, ông không dùng phân hỗn hợp NPK nữa mà chuyển sang sử dụng hoàn toàn phân đơn để bón. Kinh nghiệm của ông Kháng trước khi bón phân phải là "nhìn trời, nhìn đất, nhìn cây".
Trời chuyển động mưa thì dừng bón phân; đất tốt bón giảm phân đạm từ 1 đến 2 kg/sào (500 m2) so với đất xấu, đất kém màu. Cây lúa tốt, lá lúa đang có màu xanh đậm cần bón giảm lượng phân đạm đến mức thấp nhất để đề phòng lúa dễ bị bệnh, nhất là bệnh đạo ôn, bạc lá, lúa đổ…
Bằng cách bón phân như vậy, ruộng lúa nhà ông hầu như rất ít khi bị sâu bệnh và luôn luôn cho năng suất lúa cao nhất ở địa phương. Cũng theo tính toán của ông Kháng, nếu sử dụng phân đơn để bón thì sẽ giảm được chi phí tiền mua phân bình quân 80.000 đồng/sào (1,6 triệu đồng/ha) so với mua phân bón hỗn hợp NPK để bón với giá phân bón như hiện nay.
Khi bón phân, tốt nhất để nước trong ruộng càng nông càng tốt. Riêng lần bón phân lót trước khi gieo cấy, lượng phân bón khá nhiều, bón xong nên bừa lại ít nhất một lần để vùi lấp phân vào đất, nhằm hạn chế mất phân tự nhiên, nhất là trong vụ hè thu và vụ mùa do trời nắng nóng, nhiệt độ không khí cao, lượng bốc hơi nước mạnh…
